روایتی از دیدار تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی با رهبر انقلاب
«یک مشت جوان پیدا شده‌اند که همّت گماشتند برای اینکه نوشت‌افزار داخلی[تولید کنند]؛ خب اینها احتیاج به کمک دارند؛ باید به اینها کمک بشود؛ [امّا] کمک نمی‌شود؛ حتّی در مقابل حرکت اینها، احیاناً سنگ‌اندازی هم انجام می‌گیرد... چند وقت قبل یک تعدادی از همین جوان‌ها آمدند پیش من؛ خب آدم می‌بیند اینها سرتاپا شوقند، سرتاپا آمادگی و قوّه و توانِ کارند، ابتکار هم دارند، [امّا] توانایی مالی‌شان ضعیف است؛ باید کمک بشوند.»
این سخنان رهبر انقلاب اسلامی در دیدار اخیرشان با هیئت دولت اشاره به جمعی از تولیدکنندگان داخلی نوشت‌افزار داشت که با عزم و همتی جوانانه، تولید داخلی در این عرصه را دنبال می‌کنند. جوانانی که با دغدغه «تولید داخلی» و «فرهنگ بومی» پای در این عرصه نهاده‌اند و علی‌رغم همه مشکلات و موانع، دستاوردهای خوبی داشته‌اند. به همین مناسبت پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR گفت‌وگویی داشته با «سیّدسعید حسینی»، مدیرعامل مجمع نوشت‌افزارهای ایرانی اسلامی که خود در دیدار با رهبر انقلاب حاضر بوده است. در این گفت‌وگو ضمن مرور وضعیت تولید داخلی در این عرصه، روایت وی از دیدار این مجموعه با رهبر انقلاب را نیز می‌خوانیم.
***
* در ابتدا یک معرفی از این مجموعه و فعالیت‌های آن داشته باشید. سابقه فعالیت شما در این عرصه به چه زمانی برمی‌گردد؟
تقریباً 6 سال پیش دغدغه‌ای برای ما ایجاد شد درباره وضعیت نوشت‌افزار در جامعه؛ محصولی که همه مردم از آن استفاده می‌کنند. بخش عمده‌ای از آن وارداتی بود و از نظر اقتصادی بار زیادی به اقتصاد کشور وارد می‌کرد و از طرف دیگر، کارکرد فرهنگی و رسانه‌ای پیدا کرده بود. این کارکرد رسانه‌ای هم بومی نبود؛ یعنی محتوایی که روی این محصولات قرار می‌گرفت -به‌خصوص که برای قشر کودک و نوجوان مصرف زیادی دارد- تأثیرگذاری فرهنگی هم داشت. قهرمان‌ها و شخصیت‌هایی پیوست این محصولات بود که با فرهنگ ما همخوانی نداشت و به‌نوعی می‌توانست متعارض یا ناهمگون با آن نظام آموزشی و دغدغه‌ای باشد که خانواده‌ها در سیستم آموزشی دارند.
این دو دغدغه در کنار هم، یعنی بحث تولید ملی و بحث فرهنگی، باعث شد تا ما تصمیم بگیریم کاری را شروع کنیم. آن سالی که ما شروع کردیم، تقریباً هیچ محصولی که محتوای بومی، پیوست آن باشد در بازار نمی‌توانستید پیدا کنید. بخشی از تولید، تولید داخل بود، ولی با برندها و نشان‌های خارجی و با محتوایی که سعی می‌کردند تشابه بدهند. به‌نوعی می‌توان گفت این فضا، فضای خودباختگی بود و این تصور وجود داشت که کالای ایرانی نمی‌شود خرید و نمی‌توان فروخت. هنوز هم در بخشی از بازار این نگاه وجود دارد.
* الان استقبال مردم نسبت به محصولات تولیدی شما چطور است؟
الحمدلله با استقبال خیلی خوبی که مردم داشتند، سال‌به‌سال شاهد این بودیم که حجم تولیدات، تنوع و کیفیت، بیشتر و بهتر می‌شود. در خود تولیدکننده‌ها هم افزایش جدی داشتیم. یک سال ۱۰ تولیدکننده، سال بعدش ۳۰ تولیدکننده و سال بعدش ۵۰ تولیدکننده و امسال بیش از ۱۰۰ تولیدکننده، تولیداتی انجام می‌دهند که هم طرح‌های آنها ایرانی است و هم محتوایشان بومی و تولید ایران است؛ یعنی محصولات در داخل کشور تولید می‌شود.
* درباره «مجمع نوشت‌افزار اسلامی» توضیح دهید. تولیدکنندگان فعال در این مجمع، خصوصی هستند یا دولتی؟
از ابتدای کار، احساس کردیم کنار تک‌تک تولیداتی که انجام می‌دهیم، به یک مجموعه قرارگاهی و پشتیبان نیاز داریم تا برای تولید، سیاست‌گذاری کلی صورت بگیرد و بین گروه‌های تولیدکننده نوشت‌افزار بومی، هماهنگی به وجود بیاید. هرکدام از تولیدکننده‌ها دغدغه تولید دارند و نیاز است برای کارهای پشتیبانی و زنجیره‌ای همانند تبلیغات، مجموعه و اتاق‌فکری شکل بگیرد. از این رو مجمع نوشت‌افزار اسلامی را تشکیل دادیم. ما اینجا برنامه‌ریزی می‌کنیم و بین تولیدکننده‌ها تقسیم وظیفه شده است، ولی همه مجموعه‌ها مردمی و خصوصی‌اند که برخی توانمند هستند و برخی نوپا و کوچک. در استان‌های مختلف هم مجموعه‌های فعالی کار می‌کنند.
* تولید نوشت‌افزار در مجموعه شما چه روندی را طی می‌کند؟ چه مسائل و مشکلاتی در این مسیر داشته‌اید؟
طبیعتاً در مرحله اول، بحث محتوا و ایده است. وقتی ما شروع کردیم، داشته‌های فرهنگی‌مان، از کارتون‌ها و انیمیشن‌ها گرفته تا دیگر موارد، به‌اندازه الان نبود. هر آنچه می‌شد در داخل استفاده کرد -از تاریخ، جغرافیا و معماری- احصا کردیم و با طراح‌های مختلف صحبت کردیم. در لایه طراحی هم کار سخت بود؛ یعنی طراح‌های ما سفارش محصول کمتر داشتند و عمدتاً طراحی‌ها خارج از کشور انجام می‌شد و طراح‌ها خیلی در این زمینه نمی‌توانستند کار کنند؛ وقتی می‌خواستند بچه‌های ایرانی را تصویرسازی کنند و شخصیت ایرانی خلق کنند، چهره‌ها اروپایی و آمریکایی درمی‌آمد. به یاد دارم از چند صد دانش‌آموز در سطح تهران عکاسی کردیم و این عکس‌ها را به طراح دادیم تا با این چهره‌ها آشنا شود! در همین سفارش‌ها، این دانش شکل می‌گیرد. الان طرح‌های ما به فضای بومی و ملی‌مان نزدیک‌تر و جذاب‌تر است. بعد، طراحی صنعتی است که خودِ محصول با نمونه‌های خارجی بررسی می‌شود.
* تولید این محصولات و فضای اقتصادی و گردش مالی مرتبط با آنچه وضعیتی دارد؟ فرصت‌های اقتصادی این بازار چگونه است؟
الان گردش مالی حوزه نوشت‌افزار در کشور چهار هزار میلیارد تومان است. از این چهار هزار میلیارد تومان کمتر از ۳۰ درصد بازار، تولیدات داخلی است؛ یعنی عمده بازار کالاهای وارداتی است و محتوای غیرداخلی دارد. در خیلی از حوزه‌ها هنوز تولیدات داخلی نداریم. مدادنوکی، ماژیک های‌لایت و فسفری و محصولات این‌چنینی را نداریم. خیلی از محصولات در این چند سالی که کار شروع شد، به وجود آمد. مثلاً لاک غلط‌گیر قلمی یا انواع خط‌کش امسال به سبد ما اضافه شد. افق ما این است که این بازار چهار هزار میلیارد تومانی را کاملاً ایرانی کنیم؛ هم به‌لحاظ محتوا و هم به‌لحاظ تولید. اگر این اتفاق بیفتد، برآورد ما این است که ۵۰ هزار شغل ایجاد می‌شود.
همان‌طور که حضرت آقا در جلسه اخیر هیئت دولت گفتند، فضای کسب وکار کشور طوری نیست که انگیزه‌ها خیلی راحت به این سمت هدایت شوند؛ یعنی آدم‌هایی که وارد شده‌اند با انگیزه‌های غیرمادی این کار را انجام می‌دهند. اگر کمکی شود که سرمایه‌گذاران و مجموعه‌های خصوصی وارد شوند، ما فرصت‌های زیادی خواهیم داشت. الان چون فضای تبلیغ و ترویج و فضای توزیع را تا حدی توانستیم مدیریت کنیم و توانستیم ذائقه‌ها را تغییر دهیم، فضای کشور به این سمت رفته است و شاهد حساسیت مردم در این چند سال بر تولیدات داخلی هستیم. من این تحلیل را دارم که پیگیری رهبری در این چند سال، خیلی مؤثر بوده است. مردم به نمایشگاه ما که می‌آیند، درباره محصول ایرانی که دارای نشان ایرانی نیست، به ما تذکر می‌دهند. این حساسیت روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
ما در کشورهای منطقه هم قطب تولید نوشت‌افزار نداریم و به نظر می‌رسد بتوانیم در این حوزه سرمایه‌گذاری بزرگی انجام دهیم. می‌توان صادرات را شروع کرد و قیمت‌ها می‌تواند رقابتی باشد و به تدریج به این سمت برویم که نیاز منطقه را تأمین کنیم.
* برای دستیابی به ۵۰ هزار فرصت شغلی یا تبدیل شدن به قطب تولید نوشت‌افزار، چه موانع و مشکلاتی وجود دارد؟
چند نکته وجود دارد؛ یکی اینکه در بازار به لحاظ سازماندهی و نظارت -چه در حوزه واردات و چه در حوزه محتوا- نظامی وجود ندارد. مثلاً در حوزه محتوا، انیمیشن‌های جذاب و قدرتمندی در دنیا وجود دارند و این ظرفیت در کشور ما الان کم است. در بحث واردات هم هیچ‌گاه سیستم نظارت بر واردات کشور این برنامه‌ریزی را نکرده است که هوشمندانه عمل کند. البته قائل نیستیم که کلاً واردات را ببندند، ولی می‌توان در واردات، نظام و عوارضی ایجاد کرد و این نیاز به هوشمندی دارد.
نکته دیگر این است که چه‌کسی می‌خواهد محل شاخص‌گذاری و قیمت‌گذاری باشد. قطعاً باید استاندارد ورود کند و بگوید محصول با این کیفیت باید قیمتش مثلاً به این میزان باشد. این به نفع تولیدکننده داخلی است که آنجا سعی کند کیفیت را رعایت کند.
*رهبر انقلاب در دیدار اخیر با هیئت دولت، از سنگ‌اندازی‌هایی صحبت کردند که در این کار وجود دارد. این سنگ‌اندازی‌ها چه‌چیزهایی بوده است؟
در کنار همه کمک‌هایی که شده، برخی مسائل دغدغه است و برای رفع این دغدغه‌ها اقدامی نمی‌شود؛ مثلاً تا سال‌های قبل تنها چیزی که در خرید مهم بود، قیمت بود. وقتی این اتفاق رخ می‌دهد، شاهد این هستیم که حجم‌های بزرگی از محصولات توسط نهادهایی خریداری می‌شوند که همه کالاهای چینی و هندی هستند؛ آن‌هم توسط نهادهایی که وظیفه‌شان رسیدگی به محرومین است، این اقدام خود محرومیت‌زایی می‌کند.
چالش دیگری که وجود دارد، عدم وجود نگاه حمایتی است. در فضاهای ترویجی و رسانه‌ای، صداوسیما خیلی مؤثر است که البته به ما کمک کرده‌اند. همین حمایتی که صداوسیما می‌کند، یعنی آنتن و فضایی که می‌دهد، کلی شغل ایجاد می‌کند؛ یعنی مستقیم در فرهنگ اثر دارد.
یک مسئله دیگر بها دادن به کالای خارجی در فروشگاه‌هایی است که مربوط به نهادهای حاکمیتی و دولتی هستند.
* به عنوان تولیدکنندگان داخلی نوشت‌افزار، از دولت و سایر بخش‌ها در جهت حمایت از این تولید چه انتظاراتی دارید؟
اگر اسم از حمایت می‌آوریم، صرفاً منظورمان این نیست که تولیدکننده داخلی را یک‌طرفه پشتیبانی کنند، بلکه می‌خواهیم رقابت را واقعی کنند؛ اجازه رقابت به‌صورت منطقی و واقعی داده شود. این رقابت الان واقعی نیست. شاید تولیدکننده داخلی به خود اجازه ندهد که بخواهد با سلامت مردم بازی کند یا وجدانش اجازه ندهد که کیفیت محصولش را به‌هرنحوی که شده کاهش دهد، اما از خارج کشور به‌هرنوعی سفارش را وارد می‌کنند. اگر خلاصه بخواهم بگویم، در تولید، توزیع و مصرف، سازماندهی نداریم.
* رهبر انقلاب در دیدار هیئت دولت، مشخصاً به مجموعه شما‌اشاره کردند و در رابطه با دیداری که اخیراً با مجموعه شما داشتند سخنانی مطرح کردند. می‌خواهیم روایت شما از این دیدار و سخنان و توصیه‌های رهبر انقلاب را بدانیم.
ما هر سال نمایشگاهی به نام «ایران‌نوشت» داریم که در آن، محصولات ایرانی با محتوای ایرانی را عرضه می‌کنیم و هم رسانه‌ها و هم مردم می‌آیند. هر سال گزارش‌هایی از فعالیت‌های ما در این نمایشگاه به حضرت آقا رسیده بود و امسال ایشان پیغام «خداقوت» را رساندند و بعداً هماهنگ شد که دیداری داشته باشیم. بنا شد خدمت ایشان برسیم و گزارش مختصری از وضعیت نوشت‌افزار ایرانی اسلامی بدهیم. فاصله پیغام و دیداری که داشتیم، کمتر از ده پانزده ساعت بود. روز چهارم شهریور، خدمت ایشان رسیدیم و پس از اقامه نماز ظهر و عصر، این دیدار اتفاق افتاد.
پس از آنکه خودمان را معرفی کردیم که ما جوانانی هستیم درگیر تولید نوشت‌افزار ایرانی اسلامی، حضرت آقا خداقوت گفتند و لبخندی زدند و گفتند کار بزرگی را شروع کرده‌اید و کاری که در این چهار پنج سال می‌کنید، کار بزرگی است. هر کدام از بچه‌ها هم گزارش دادند که در مجموعه ما چه اتفاقاتی افتاده است. از ناامیدی‌ای که اول کار داشتیم و دلسردی‌هایی که بعضی‌ها می‌دادند، به حضرت آقا عرض کردیم. ایشان هم گفتند مطمئن هستم و امید دارم مردم محصولات شما را می‌خرند و از این فضا استقبال می‌کنند. آقا سؤال کردند که چرا روان‌نویس تولید نمی‌کنید؟ چون خود آقا معمولاً با روان‌نویس کار می‌کنند. البته الان هم کالای ایرانی مصرف می‌کنند. ما هم توضیح دادیم که خیلی از محصولات تولید نمی‌شود و سؤالات جزئی پرسیدند. مثلاً پرسیدند آیا برآورد کرده‌اید برخی از این تولیدات چه سرمایه‌ای نیاز دارد و ما عددهایی را بیان کردیم.
تأکید داشتند که بحث شخصیت خیلی نیاز است و اگر بخواهد حوزه‌های دیگر نوشت‌افزار شکل بگیرد و تقویت شود، حتماً به شخصیت‌پردازی نیاز داریم. یک توصیه جدی داشتند و خیلی محکم تأکید کردند که تبلیغات و اطلاع‌رسانی را خیلی بیشتر کنید؛ در جلسه هیئت دولت به صداوسیما هم این توصیه را کرده بودند. گفتند دعا می‌کنند ان‌شاءالله این کار به ثمر برسد و اینکه گفتند بروید برای اینکه تمام بازار را محصولات ایرانی کنید.
دیداری که خدمت آقا بودیم و صحبت‌هایی که در جمع اعضای هیئت دولت فرمودند، روح تازه‌ای در ما دمید. به نظرم اتفاق مبارکی است که بتوانیم از این فضا تا فرصت هست، استفاده کنیم و ان‌شاءالله با سرعت بیشتری کار را جلو ببریم.