احیای کشاورزی در خاکهای فکه و عین خوش با عنایت رهبر انقلاب
سرزمین‌های دفاع مقدس حاصلخیز برای کشاورزی
کمال احمدی
خاکهای نرم فکه ،عین خوش، دشت عباس و... روزگاری نه چندان دور شاهد جانفشانی بهترین فرزندان ایران اسلامی بود؛ قهرمانانی که با بذل قطره قطره خونشان در گستره این دشت‌های پهناور تابلوی زیبا و بدیع ایثارگری و جهاد در راه خدا را به تصویر کشیدند تا دشمن زبون فکر‌اشغال این خاک‌ها را هم تا ابد به ذهنش خطور ندهد.
کمتر از چهار دهه بعد، جوانانی از جنس همان جهادگران بازهم به فرمان ولی فقیه زمان پا در این خاکهای نرم این منطقه نهادند تا این بار بستری را برای به تصویر کشیدن تابلوی زیبای طبیعت یعنی زراعت و کشاورزی مهیا نمایند.
طرح 550هزارهکتاری احیای اراضی کشاورزی در نقاط مرزی خوزستان و ایلام سال‌ها پیش با انگشت تدبیر رهبر فرزانه و حکیم انقلاب اسلامی کلید خورد تا با یک تیر چند هدف نشانه رفته باشد.
بازگشت امنیت و آرامش با کمترین هزینه به مرزهای طولانی میهن اسلامی،احیای زمین‌های حاصل خیز و بعضا بکر و تازه مناطق مرزی، افزایش تولید محصولات استراتژیک نظیر گندم، ذرت، جو و... مهاجرت معکوس مردم به مناطق روستایی مرزی و عمران و آبادانی این نقاط،اشتغالزایی جوانان جویای کار وتلاش و...
گره طرح با عنایت «آقا» بازشد
چندسالی بود این طرح به بهانه کمبود منابع مالی با کندی و حتی وقفه روبرو شده بود تا اینکه سه سال قبل بازهم با عنایت رهبری این گره نیز باز شد و دولت اجازه یافت با برداشت 5/1میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی سرعت مضاعفی به طرح مذکور بدهد.
بخش اعظمی از این طرح در استان خوزستان قرار گرفته که چندی پیش طی گزارشی به بیان گوشه‌ای از تلاش و خلاقیت فرزندان ملت در اجرای آن پرداختیم اما در این گزارش قصد داریم به بیان میزان پیشرفت طرح در نقاط مرزی استان ایلام بپردازیم.
چند روزپیش به همراه یک گروه رسانه‌ای میهمان خاکهای نرم فکه و عین خوش و دشت عباس بودیم.
46هزار هکتار از اراضی این دشت‌های نام آشنا طی سال‌های اخیر با همت عزیزان موسسه جهاد نصرآماده کشت و زراعت شده یا می‌شود.
جزییاتی از اجرای طرح در ناحیه فکه و عین خوش
ماجرا از این قرار است که این زمین‌ها فی نفسه آماده زراعت نیستند و برای کشت نیازمند آب حیات می‌باشند، بنابراین مهم‌ترین اقدام جهادی در این رابطه انتقال آب از سرچشمه‌ها به خاکهای تشنه است.
یکی از مسئولان این کار به نام «حمیدرضا مرساقیان» که مدیریت طرح درناحیه فکه و عین خوش را برعهده‌دارد، می‌گوید: «مساحت کل دشت فکه و عین خوش 30هزار هکتار است که از این میزان در 25هزارهکتار کار لوله کشی برای انتقال آب انجام شده و 5هزار هکتار آن درمرحله بعدی اجرا می‌شود.»
وی با بیان اینکه در این طرح از سه روش آبیاری موضعی، کلاسیک ثابت و سنتراستفاده می‌شود می‌افزاید: «هدف از استفاده از این شیوه‌ها کاهش مصرف آب در واحد سطح و افزایش راندمان آب است. قرار است در 30هزارهکتار از اراضی آبیاری تحت فشار صورت بگیرد که این کار بدون استفاده از برق و با استفاده از نیروی ثقلی انجام خواهدشد.»
این مدیر اجرایی سپس به مشکلات اولیه اجرای طرح فوق در مناطق جنگی‌اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «چون در این مناطق، روزگاری نبردی سخت در جریان بوده بنابراین یکی ازعوارض این جنگ وجود مین‌ها و گلوله‌های عمل نکرده در سطح خاک بود که ابتدا باید عملیات پاکسازی انجام می‌شد. البته ستاد پاکسازی و مین روبی، این کار را به صورت چشمی و تا عمق 30سانتی متر انجام داده بود ولی به دلیل گذشت زمان و حرکت شن‌های روان و وقوع سیلاب‌ها بعضا به مواردی برمی خوردیم که همچنان ادوات باقی مانده از دفاع مقدس در اراضی وجود داشت و لذا ما مجددا کل این زمین‌ها را پاکسازی کردیم.»
وی ادامه می‌دهد: «در مرحله بعد، باید کار لوله کشی برای انتقال آب از سرچشمه‌ها صورت می‌گرفت که بخش زیادی از این اقدام هم انجام شد و از نظر ما شبکه انتقال آب تا پایان خردادماه تکمیل می‌شود.»
زمین‌های بکر سبب افزایش میزان تولید شدند
«حشمت عزیزان» مدیر اجرایی حوزه کرخه ایلام هم درباره طرح مذکورخطاب به خبرنگاران می‌گوید: «طرح احیای اراضی کشاورزی ایلام از جمله مصوبات سفر استانی رهبر معظم انقلاب در دهه 70 بود که از چند سال پیش به طور جدی‌تر دنبال شد.»
وی با بیان اینکه زمین‌های فکه، دشت عباس و عین خوش چون تاکنون سابق کشت نداشته بسیار بکر و تازه است، می‌افزاید: «برهمین اساس ما شاهد بودیم که در سال زراعی 95-96از هر هکتار حدود 5تا6 تن گندم برداشت شد که از میانگین کشوری که 7/3تن در هر هکتار است بالاتر می‌باشد.»
این مسئول اجرایی سپس به استقبال بسیار خوب کشاورزان از این طرح‌اشاره می‌کند وادامه می‌دهد: «با اجرای طرح رهبری بسیاری از روستاییان خواهان بازگشت به مناطق مرزی برای کار زراعت و کشاورزی هستند و برهمین مبنا قرار است با تشکیل تعاونی‌هایی کار واگذاری زمین‌ها به مردم صورت بگیرد که البته در برخی مناطق ایلام این اقدام انجام شده و یا درحال انجام است.»
آبیاری خاکهای فکه با خون سرداران دلاور
پس از این اظهارات، برای بازدید از روند اجرای طرح به سر زمین‌ها می‌رویم. در طول مسیر از یادمان سرداران دلاوری همچون «نابغه دفاع» سردارشهید اسلام حسن باقری و فرمانده دلاورسپاه اسلام شهید حسین اسکندرلو گذر می‌کنیم؛ وجود این یادمان‌ها و زیارت آنها سبب می‌شود فراموش نکنیم که برای آرامش این روزهایمان چه خون‌های پربهایی بر زمین ریخته شده و چه سرمایه‌های گران سنگی هزینه شده تا ما خاک‌نشینان به آسودگی زندگی کنیم و روزگار طی کنیم...
و چه ناجوانمردند کسانی که این روزها با بهانه و بی‌بهانه سعی در فراموشی این نخبه‌های ایثار و شهادت دارند و چه خیانتی از این بالاتر که عده‌ای که بعضا بر صندلی صدارت و مسئولیت نیز تکیه زده‌اند به آن اسوه‌های جوانمردی پشت کرده و فرهنگ شهادت طلبی را خشونت ورزی قلمداد می‌کنند؛ زهی تاسف!
برای لوله کشی هیچ هزینه‌ای از کشاورزان دریافت نمی‌شود
در طول مسیر و در دوطرف جاده و بر روی خاکهای ماسه‌ای، نقاط سیاه رنگی که از دل خاک سر برآورده و به فواصل معینی پشت سرهم قرار گرفته توجهم را به خود جلب می‌کند.
وقتی می‌ایستیم قدری جلو می‌روم و می‌بینم آن نقاط سیاه رنگ، سر لوله‌هایی است که برای آبیاری زمین‌ها از دل خاک بیرون گذاشته شده است.
یکی از مجریان این کار می‌گوید: «این لوله‌ها در عمق 50سانتی زمین کار گذاشته شده و در فواصل 20متری از یکدیگر شیر خودکار یا همان آب پاش قرار می‌گیرد که در طول شبانه‌روز قرار است کار آبیاری بارانی را انجام دهد.»
وی بابیان اینکه برای هر مزرعه 10هکتاری به طور متوسط حدود60کیلومتر لوله کشی انجام شده است می‌افزاید: «برای این لوله کشی هیچ هزینه‌ای از کشاورزان دریافت نمی‌شود.»
«طاهر چنانی» یکی از کشاورزانی است که زمینش را تحویل گرفته وظاهرا بسیار خوشحال به نظر می‌رسد چون با دیدن گروه خبرنگاری بلافاصله به گرمی از اعضای گروه استقبال می‌کند و می‌گوید: «با استفاده از سامانه آبیاری جدید 5هکتار را 5ساعته آبیاری می‌کنیم در حالی که این 5 هکتار قبلا با شیوه غرقابی 5روز طول می‌کشید.»
خدا سایه رهبر عزیزمان را
بر سر ما نگه دارد
«ترار دستان» یکی دیگر از کشاورزانی است که می‌گوید خدا سایه رهبر عزیزمان را بر سر ما نگه دارد چون با اجرای طرح رهبری بسیاری از مردم منطقه دوست دارند زمین داشته باشند و کشاورزی کنند همچنین جوانان و فرزندان ما که بیکارند با این طرح مشغول به کار می‌شوند.
وی تاکید می‌کند که در طرح رهبری و برای لوله کشی بر سر زمین‌ها هیچ پولی از ما نگرفته‌اند و قرار است مردادماه زمین هایمان را پس از اجرای لوله کشی و انتقال آب تحویل دهند.
«علی حق گوی» کشاورزی است که در بخشی از زمین هایش هندوانه و طالبی کاشته، می‌گوید: « تمام اعضای فامیل ما در این منطقه زمین دارند و مجموع زمین‌های ما بالغ بر 100هکتار می‌شود که اغلب آنها آماده کشت است.»
وی یکی دیگر از فواید طرح رهبری را صرفه‌جویی در مصرف سوخت برای موتور چاه‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: «قبل از اجرای طرح مذکور 25هزارلیتر گازوئیل برای موتور چاه مصرف می‌کردیم ولی الان با5هزار لیتر می‌توانیم با پمپاژآب از چاه کل 100هکتار را آب بدهیم.»
عبدالرضا فلاح رستگارهم که به عنوان پیمانکار طرح فوق در منطقه فعال است، می‌گوید: «با اجرای این طرح ارزش زمین‌های منطقه چندین برابر افزایش یافته زیرا هم راندمان آبیاری بالارفته و هم به طور طبیعی میزان کشت محصولات بیشتر می‌شود.»
وی با بیان اینکه خطوط اصلی انتقال آب توسط وزرات نیرو کشیده شده و مابقی کار از جمله کانال کشی، تسطیح اراضی و تشکیل تعاونی‌های زراعی توسط وزرات جهاد انجام می‌شود.
اجرای کامل طرح انتقال آب
تا پایان تیرماه
مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر هم از اجرای کامل طرح انتقال آب به 46هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان ایلام تا پایان تیرماه خبرداد.
یدالله شمایلی در جمع خبرنگاران با‌‌اشاره به پروژه احیای 550 هزار هکتار اراضی استان‌های خوزستان و ایلام که به دستور مقام معظم رهبری طی سال‌های اخیر در حال انجام است، می‌گوید: «10 درصد از این پروژه به وسعت 55 هزار هکتار در نوار مرزی منطقه عین‌خوش، فکه و منطقه دشت عباس ایلام قرار دارد که در فاز اول ، 46 هزار هکتار آن در حال انجام بوده و امیدواریم تا پایان تیرماه این فاز به اتمام برسد.
این رزمنده دوران دفاع مقدس می‌افزاید: «من خودم که سال‌های 60-61در اینجا بودم فکر نمی‌کردم در منطقه مرزی بتوان کار کشاورزی کرد ولی با سفر رهبرمعظم انقلاب در دهه70طرح احیای اراضی مناطق مرزی خوزستان و ایلام کلید خورد.»
شمایلی بابیان اینکه چند سال قبل رهبر معظم انقلاب مجوز برداشت یک و نیم میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای اجرای کل طرح در خوزستان و ایلام را دادند، می‌افزاید: «800 میلیارد تومان اعتبار معادل ریالی از مبلغ مذکور برای 46 هزار هکتار اراضی ایلام پیش‌بینی شده که تاکنون 650 میلیارد تومان آن هزینه شده است و نگران تأمین منابع برای الباقی کار نیستیم.»
مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر در مورد تعیین الگوی کشت در این زمین‌ها هم می‌گوید: "این امر بر عهده سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان و ایلام است، اما با توجه به نوع خاک کشت گندم، جو، ذرت، کلزا و محصولات صیفی حتی درختکاری و باغبانی قابل انجام است.”
وی درپاسخ به سؤالی درباره چگونگی تامین آب این طرح با توجه به خشکسالی یکی، دو سال اخیر می‌گوید: «حداقل برای تأمین آب یک دوره با وزارت نیرو تفاهم کرده‌ایم و در عین حال برای تأمین آب 46 هزار هکتار منطقه عین خوش و فکه تلفیقی از آب سد کرخه و آب چاه بهره می‌گیریم.»
استفاده صددرصدی از توان ایرانی
وی همچنین در پاسخ به سؤال گزارشگر کیهان مبنی بر اینکه چقدر از توان ایرانی و تجهیزات ایرانی دراین طرح استفاده شده است؟ می‌گوید: «تجهیزاتی نظیر«اسکیریپر» که برای تسطیح اراضی استفاده می‌شود و قبلا از خارج می‌آمد الان بومی شده و بسیار هم از مشابه خارجی‌اش کارآمدتر است در این طرح استفاده کرده‌ایم. همچنین تمام لوله‌ها و اتصالات آبیاری ایرانی بوده و از شرکت‌های داخلی خریداری شده است.»
فلاح رستگار هم در این زمینه می‌گوید: «صفر تا صد اجرای طرح‌هایی نظیر زهکشی، کانال کشی و سد سازی که قبل از انقلاب توسط آمریکایی‌ها انجام می‌شد الان توسط متخصصان ایرانی انجام شده و می‌شود و در بخش سدسازی و زهکشی توان فنی و مهندسی ما به جایی رسیده که می‌توانیم آن را صادر کنیم.»
چند نکته ضروری
در پایان ذکر چند نکته ضروری به نظر می‌رسد؛ نخست اینکه چون طی سال‌های اخیر کشور با خشکسالی شدیدی روبروست، باید مجریان این طرح حتی المقدور از شیوه‌های نوین آبیاری بهره بگیرند تا از کمترین آب بیشترین استفاده را ببریم.
دوم اینکه با توجه به افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی از ناحیه طرح فوق بایستی صنایع جانبی در کنار این طرح شکل بگیرد تا خدای ناکرده محصولات کشاورزان روی دستشان نماند؛ با احداث صنایع تبدیلی و افزایش فرآوری محصولات یقینا می‌توان به صادرات نیز فکر کرد.
سوم؛ تمامی مجریان و مسئولان فعال در این طرح اعم از کارفرما و پیمانکار به طور جدی باید از ریخت و پاش جلوگیری و حساب دقیق هزینه‌ها را داشته باشند؛ فراموش نکنیم در روز واپسین باید پاسخگوی ریال به ریال بیت‌المال باشیم.
نکته آخر اینکه در واگذاری زمین‌های آماده کشت بایدکاملا قانونی عمل کرده و از پارتی بازی و غیره بپرهیزیم. به نظر می‌رسد افراد بومی اولویت بیشتری در این زمینه داشته باشند.