دیدگاه دانشجویی
دستیابی یونسکو به کلید اسرار آموزشی ایران!
تعهدات ایران در پذیرش «برنامه ۲۰۳۰ یونسکو» قابل تأمل است از جمله دسترسی آزاد یونسکو و مجامع بین‌المللی به اطلاعات آموزشی و تربیتی کشورمان؛ ارائه اطلاعات کشور به سازمانهای بین‌المللی آن هم مطابق با خواست آنها چه نفعی برای کشور دارد؟
جهانی‌شدن یکی از مفاهیمی است که در قرن بیست و یکم وارد حوزه علوم اجتماعی شده و به صورت جدی چارچوبهای حکومتی، مرزهای جغرافیایی کشورها و هنجارهای فرهنگی را تحت تأثیر خود قرار داده است؛ امروزه برخی از سازمانهای بین‌المللی، این مفهوم را در حوزه تعلیم و تربیت پیگیری می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به یونسکو اشاره کرد.
یونسکو یکی از سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است که در زمینه‌های علمی، فرهنگی و تربیتی فعالیت می‌کند؛ این سازمان به همراه چهار سازمان بین‌المللی دیگر در راستای شعار «آموزش برای همه»، اقدام به برنامه‌ریزی‌های آموزشی 15 ساله برای اجرا در کشورهای عضو می‌کند، نخستین برنامه آموزشی این سازمان در سال 2000 به تصویب رسید که تا سال 2015 اجرای آن به طول انجامید لذا با توجه به اتمام برنامه اول، یونسکو به عنوان متولی امر، برنامه دوم را تحت عنوان «برنامه آموزش 2030» در اجلاسی که در اینچئون کره با حضور سران و وزرای آموزش و پرورش کشورهای عضو برگزار شد، مطرح کرد. پس از تصویب برای بررسی نهایی به اجلاس رؤسای جمهور در نیویورک ارسال شد که مورد تأیید آنها نیز قرار گرفت.
حال سؤال اینجاست که با توجه به عضویت ایران در یونسکو، آیا این سند در دستور کار دستگاههای تربیتی و آموزشی کشور قرار گرفته است؟
وزیر آموزش و پرورش با حمایت از برنامه آموزش 2030 یونسکو از اجرایی‌شدن این برنامه در کشور خبر می‌دهد و وزیر علوم نیز پیشرفت همگام با برنامه 2030 را محور برنامههای وزارت علوم قرار داده است علاوه بر این، یونسکو لزوم مشارکت همه دستگاه‌ها در اجرای این سند را مورد تأکید قرار داده است.
بنابراین با توجه به اینکه این سند جز تعهدات ایران در عرصه بین‌المللی محسوب شده است، هیئت دولت نیز برای کمک به اجرای این برنامه، لزوم مشارکت تمام وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر دستگاههای ذیربط را به تصویب رساند همچنین وزیر آموزش و پرورش نیز به عنوان رئیس‌کمیته اجرایی سند ملی آموزش 2030 انتخاب شد.
با این وجود تعهداتی که ایران در پذیرش سند مذکور ملزم به اجرای آن شده، قابل تأمل است که از جمله آنها می‌توان دسترسی آزاد یونسکو و مجامع بین‌المللی به اطلاعات آموزشی و تربیتی کشورمان اشاره کرد. ایران در این سند متعد شده که آمارها و اطلاعات مورد نیاز یونسکو را به صورت منظم و دوره‌ای در اختیار آن سازمان بگذارد؛ جالب آنکه کارگروه ملی آموزش 2030 موظف است، گزارش پیشرفت کار و نحوه همکاری دستگاههای ذیربط را سالانه به هیئت وزیران ارائه کند که با تأیید آنها گزارش نهایی برای کمیسیون ملی یونسکو برای ارسال به مرجع بین‌المللی فرستاده خواهد شد.
همچنین با بررسی رویکرد یونسکو و سخنان مسئولین این نهاد، می‌توان پی برد که یکی از اهداف کلیدی یونسکو بینالمللیسازی آموزش عالی در ایران است تا آنجا که کمیته ملی آموزش عالی در کمیسون ملی یونسکو به صورت متمرکز کار ویژه بینالمللیسازی آموزش عالی را در دستور کار خود قرار داده است.
در این مسئله نیز قرابت فکری مسئولان وزارت علوم با یونسکو به حدی است که فرهادی همسویی ایران با سیاست‌های یونسکو را رسماً اعلام می‌کند و نصیری قیداری؛ دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو هم با اظهار تأسف از عدم ورود دانشگاه‌های ایران به حوزه بین‌الملل، از تأکید ویژه یونسکو بر جهانی‌شدن خبر داده است همچنین سالارآملی؛ قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل نیز بر ضرورت تقویت ارتباط وزارت علوم با یونسکو در حوزه آموزش عالی و نیز ارتباط نزدیک با کشورهای عضو یونسکو، به‌خصوص کشورهای اروپایی، تأکید دارد.
این وابستگی به سیاست‌های یونسکو تا جایی پیش رفته است که قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل از نماینده یونسکو درخواست کرده برای هماهنگی بیشتر با ایران، زمینه تربیت ایرانیان در یونسکو و سپس بازگشت آنها به کشور را فراهم کند؛ سالار آملی معتقد است تاکنون مسائل فرهنگی مانعی برای عدم اجرای برنامههای بینالمللیسازی آموزش عالی بوده است و باید در رفع آن کوشید.
فارغ از تمامی سخنان ابهام‌آمیز مسئولان وزارت علوم و مخاطرات ناشی از پذیرش این سند که متوجه کشورمان خواهد شد، چند سؤال اساسی به ذهن متبادر می‌شود؛ با وجود اسناد متعدد در حوزه آموزشی و تربیتی کشور همچون نقشه جامع علمی کشور و برنامه‌هایی مانند برنامههای اقتصاد مقاومتی، چرا اجرا و برنامه‌ریزی برای آنها به جدیت سند 2030 یونسکو پیگیری نمی‌شود؟ رسمی‌سازی و پذیرش برنامههای سازمانهای بین‌المللی آن هم در سکوت کامل رسانه‌ای با چه توجیحی مطرح می‌شود؟ اجرای اهداف یونسکو با این اهتمام و جدیت چه منفعتی برای کشورمان در پی خواهد داشت؟ ارائه اطلاعات و آمارهای کشور به سازمانهای بین‌المللی، آن هم مطابق با خواست و میل آنها چه نفعی برای کشور ما در بردارد؟
* سید سعید نجیبی
فعال دانشجویی و کارشناس علم و فناوری