سرویس خارجی-

 

«کابوس زیرزمینی»، واژه اندیشکده معروف آمریکایی در توصیف تونل‌های زیرزمینی حماس است. اندیشکده «جنگ نوین» تونل‌های حماس را «مشکل شرورانه‌ای» می‌داند که مبارزان فلسطینی در آن، انتظار نظامیان صهیونیست را می‌کشند. باریکه غزه تنها360 کیلومتر مربع مساحت دارد که در واقع یک چهارم شهر لندن است. لبنان نیز تنها 10 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد که از استان قم ایران هم کوچک‌تر است. مناطق شیعه‌نشین لبنان نیز غالباً در نزدیکی مرز اراضی اشغالی می‌باشد. به همین خاطر رژیم صهیونیستی هرگونه تجهیزات امنیتی، جاسوسی و اطلاعاتی را برای نظارت بر روی مردم غزه و لبنان تاکنون اعمال کرده است اما با این حال تونل‌های غزه و حزب‌الله تمامی نظارت‌های رژیم صهیونیستی را به چالش کشیده است و نماد این به چالش کشیده شدن را در ناتوانی صهیونیست‌ها برای نجات اسرای صهیونیست می‌توان دید.

تاریخ تونل در فلسطین و لبنان 

تاریخ تونل سازی در غزه و لبنان مربوط به دوران کنونی نیست و تونل سازی در فلسطین تاریخی است. «آرتور هرمان» پژوهشگر «مؤسسه‌ هادسون» در «فارین افرز» می‌نویسد، تونل سازی برای حداقل3000 سال تاریخ دارد و تونل‌ها برای ضربه زدن به دشمنان قوی‌تر استفاده می‌شده است. این تونل‌ها به گروه‌هایی مانند حماس و حزب‌الله در جنگ‌های نامتقارن مزیت می‌دهد و حتی دست بالاتر را در برخی موارد اعطا می‌کند. این گروه‌ها به واسطه همین تونل‌ها می‌توانند برتری‌های فناوری یک ارتش پیشرفته‌تر مانند رژیم صهیونیستی را خنثی کنند. «هرمان» در ادامه می‌نویسد که « در منطقه لبنان و فلسطین تونل سازی تاریخی است... و باستان شناسان بیش از 450 سیستم غار باستانی را در سرزمین مقدس یافته‌اند، از جمله بسیاری از غارها که در دامنه کوه‌ها حفر شده بودند، که یهودیان از آنها برای انجام حملات چریکی به لژیونرهای رومی در طول شورش بزرگ یهودیان از 66 تا 70 پس از میلاد استفاده می‌کردند.» به نوشته «ژان پیر فیلیو» استاد دانشگاه فرانسوی «ساینس پو» در «فارین افرز»، «غزه [فلسطین و لبنان کنونی] در میانه قرن ششم قبل از میلاد به دست امپراتوری هخامنشی به رهبری کوروش بزرگ افتاد. اما شوک واقعی دو قرن بعد، در سال ۳۳۲ قبل از میلاد، رخ داد؛ زمانی که اسکندر مقدونی یک محاصره صد روزه و ویرانگر را در راه خود بر غزه اعمال کرد. در این جنگ خونین، هر دو طرف با حفر تونل‌های متعدد در زیر خاک نرم غزه مواضع خود را تقویت کردند-یک پیشینه تاریخی برای استراتژی حماس علیه اسرائیل در دوران معاصر-در نهایت، نیروهای اسکندر پیروز شدند، اما به بهای سنگینی برای هر دو طرف. اسکندر در طول محاصره زخمی شد و انتقامی وحشتناک از مردم شکست‌خورده غزه گرفت: بخش زیادی از جمعیت مردان کشته شدند و زنان و کودکان به بردگی فروخته شدند.»

تونل‌های حماسه‌ساز

شاید برای بسیاری سؤال باشد که چرا نیروهای مقاومت شروع به ساخت تونل می‌کنند با اینکه هزینه ساخت تونل بسیار زیاد است و از طرفی، کاری طولانی و طاقت فرسا محسوب می‌شود. کارشناسان دو علت اساسی برای ساخت این تونل‌ها بیان می‌کنند:

۱- افزایش توانایی نظامی و امکان مقابله با حملات رژیم صهیونیستی، زیرا رژیم صهیونیستی با تکیه بر کمک‌های همه‌جانبه آمریکا دسترسی به بروز‌ترین جنگنده‌ها را دارد تا بتواند مواضع حماس و حزب‌الله را بر روی زمین بزند. 

 2- یکی دیگر از علل ساخت تونل به‌خصوص در غزه مبارزه با محاصره و تحریم همه‌جانبه‌ای است که رژیم صهیونیستی از سال 2007 از زمین، هوا و دریا علیه این باریکه اعمال کرده است. غزه مرز زمینی با مصر دارد اما این کشور عربی هم چندین سال است که غزه را محاصره و تحریم کرده است. اندیشکده آمریکایی «جنگ نوین» نیز در رابطه با افزایش قدرت نظامی بیان می‌کند که «تونل‌ها راهی برای‌گریز از مشاهده [جاسوسی] و حملات نیروهای دفاعی اسرائیل است و تونل‌ها می‌توانند توانایی نظامی حماس [همچنین حزب‌الله] را از کمپین هوائی اسرائیل نجات دهد.» این اندیشکده در ادامه بیان می‌کند که «تونل‌ها به جنگجویان اجازه می‌دهند که در امنیت و آزادی بین موقعیت‌های مختلف نبرد زیر ساختمان‌های بزرگ جابه‌جا شوند، حتی پس از آنکه نیروهای اسرائیلی بمب‌های هزار پوندی بر این مناطق فرو می‌ریزند... تونل‌ها به حماس و حزب‌الله اجازه می‌دهند تا از حملات اسرائیل در امان باشند و همچنین بتوانند عملیات‌های غافلگیرانه را علیه ارتش رژیم اجرا کنند... تونل‌ها عنصر حیاتی استراتژی جنگ چریکی حماس و حزب‌الله هستند. نیروهای این دو گروه تیم‌های کوچک «شکارچی-قاتل» تشکیل می‌دهند که زیرزمین حرکت می‌کنند، ناگهان ظاهر می‌شوند، ضربه می‌زنند، و سریعاً به تونل بازمی‌گردند.»

متروی غزه

متروی غزه، توصیفی است که رسانه‌هایی مانند «رویترز و سی‌ان‌ان» درباره تونل‌های مقاومت فلسطینی به کار می‌برند. خبرگزاری «رویترز» درباره تونل‌های غزه می‌نویسد «حماس از سال 2007 تا قبل از جنگ 7 اکتبر بیش از 500 کیلومتر شبکه‌ای از تونل‌ها را ایجاد کرده است که تقریباً نصف طول سیستم متروی نیویورک است.» «سی‌ان‌ان» در رابطه با تونل‌های حماس در غزه می‌نویسند که «این تونل‌ها به عنوان گذرگاه‌هایی شناخته می‌شود که برای جابه‌جایی کالا و همچنین حملات به داخل اسرائیل مورد استفاده قرار می‌گیرد... این تونل‌ها مکانی برای ذخیره راکت‌ها و انبارهای مهمات، و استقرار مراکز فرماندهی و کنترل حماس استفاده می‌شوند زیرا همه در پناه از دید هواپیماها و پهپادهای نظارتی ارتش اسرائیل هستند.»

«بی بی‌سی» انگلیسی هم در رابطه با تونل‌های حماس نوشته است که «حفر تونل‌ها به صورت دستی در غزه صورت می‌گیرد زیرا در صورت استفاده از موتورهای حفاری صدای ایجاد شده می‌تواند توسط پست‌های شنود اسرائیل شنیده شود. همچنین حفر تونل‌ها کاری زمان‌بر است به‌خصوص که با دست این کار صورت می‌گیرد.» این رسانه انگلیسی در ادامه از سختی پیدا کردن تونل‌ها پرده بر می‌دارد آنجا که می‌نویسد: «هنوز هیچ فناوری قابل قبولی ایجاد نشده است که بتواند منطقه وسیعی را برای پیدا کردن تونل‌ها به کار گیرد. به‌خصوص که تونل‌های حفر شده توسط حماس معمولاً حدود 20 متر زیرزمین هستند بنابراین حتی اگر مکان تقریبی آن را بدانید، تشخیص آنها تقریباً غیرممکن است. به همین خاطر اسرائیلی‌ها برای کشف این تونل‌ها یا باید اطلاعات بسیار خوبی از داخل غزه داشته باشند یا باید وارد آن شوند و خانه به خانه آن‌ها را جست وجو کنند... تخریب یک تونل به این راحتی که تصور می‌شود نیست و کاری سخت و طولانی مدت است.»

تونل‌های مقاومت در لبنان

نیروهای مقاومت در لبنان نیز از تونل‌ها بهره می‌برند اما تونل‌ها برای حزب‌الله به اندازه حماس اهمیت استراتژیک ندارد. دکتر «آندریاس کریگ» استاد دانشگاه کالج لندن در همین رابطه بیان می‌کند که «تونل‌هایی که حزب‌الله در ۱۵ سال گذشته در سراسر جنوب لبنان ساخته است، ارزش تاکتیکی و عملیاتی دارند اما نه استراتژیک. به این معنا که در حالی که سیستم تونل‌ها مرکز ثقل حماس در غزه است، سیستم تونل‌ها در جنوب لبنان صرفاً یک تقویت‌کننده نیرویی برای حزب‌الله است که به آن برتری نظامی در برابر پیاده‌نظام ارتش اسرائیل (IDF) می‌دهد.»

با این حال حزب‌الله در ساخت تونل‌ها از تجربه و مهارت مبارزان فلسطینی -که پیش از تهاجم اسرائیل در سال ۱۹۸۲ در جنوب لبنان تونل حفر کرده بودند- استفاده کرده است. مقاومت لبنان از دهه ۱۹۹۰ و همزمان با آغاز عملیات نظامی خود علیه دولت اشغالگر، استفاده از تونل‌ها را آغاز کرد. در همین رابطه خبرگزاری «سی‌بی‌اس نیوز» می‌نویسد که «حزب‌الله پس از جنگ 33 روزه در سال 2006 تونل‌های خود را شدیداً گسترش داد زیرا درک کرد که تونل‌ها به خوبی می‌تواند موازنه نظامی با اسرائیل را ایجاد کند... برخلاف تونل‌هایی که حماس در خاک شنی ساحلی غزه حفر کرده است، تونل‌های حزب‌الله در جنوب لبنان در دل صخره‌های سخت تراشیده شده‌اند، که این کار احتمالاً نیازمند زمان، هزینه، ماشین‌آلات و تخصص بوده است و امکان از بین بردن آن‌ها بسیار سخت‌تر است و پیشروی ارتش اسرائیل را هم کم می‌کند.»

تونل‌های شگفت انگیزی که به سوریه می‌رسند!

همچنین گزارشی در سال ۲۰۲۱ از «مرکز تحقیقات اسرائیلی آلما» نشان می‌داد که حزب‌الله تعداد زیادی تونل زیرزمینی در سراسر لبنان، از جمله در جنوب این کشور ساخته است. روزنامه فرانسوی «لیبراسیون» در این باره گزارش می‌دهد که شبکه تونل‌های حزب‌الله به‌طور شگفت‌آوری پیشرفته است، صدها کیلومتر امتداد دارد و حتی به سوریه می‌رسد. رژیم صهیونیستی در سال 2018 تلاش کرد در عملیاتی به نام «سپر شمالی» تونل‌های حزب‌الله در جنوب لبنان را شناسایی و تخریب کند، اما شکست خورد.