kayhan.ir

کد خبر: ۱۰۵۴۴۸
تاریخ انتشار : ۱۲ خرداد ۱۳۹۶ - ۱۹:۱۳
رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک-20

حبیب ثابت و ساواک



از آغاز راه‌اندازی تلویزیون، ساواک به وسیله‌ی یکی از کارمندان خود به کنترل برنامه‌های آن اقدام نمود و بنا بر ملاحظات امنیتی نیز، با به تعطیلی کشاندنِ بی‌رویه‌ی آن در روزهای خاصی که مورد نظر آنان بود، مخالفت داشت؛ تا جایی که ایرج ثابت به ساواک فراخوانده شد، مورد بازجویی قرار گرفت و تعهدنامه امضاء کرد؛ ولی در سطوح بالا، همواره این حرکت، مورد حمایت قرار داشت، کما اینکه در مقطعی ایرج ثابت در منزل حسین علاء با تیمور بختیار ملاقات کرد و چندی بعد نیز این ملاقات در محل سازمان امنیت تکرار شد:
«بنا به اظهار آقای ایرج ثابت، ساعت 1120 مورخه 10/10/39 به اتفاق آقای حبیب ثابت، با تیمسار ریاست سازمان ملاقات صورت گرفت. پس از مذاکرات لازم، مقرر گردید که صورت کلیه احتیاجات ایستگاه‌های تلویزیون‌های تهران . آبادان را تنظیم و ارائه نمایند و سپس به اتفاق نامبردگان، مشاور فنی ساواک و نماینده سازمان در تلویزیون ترتیب شرفیابی مجددی به حضور تیمسار ریاست داده شود.»
و این درحالی بود که پس از جابجایی تیمور بختیار با حسن پاکروان، باوجود کمکی که از سویِ شرکت ملی نفت و کنسرسیوم نفتی! به حبیب ثابت صورت می‌گرفت، نخست وزیر وقت، دستور داد:
«با توجه به اینکه فقط کنسرسیوم نفت قسمتی از تعهدات خود را انجام داده و در حدود یک ششم از آنچه قرار بود تأمین نماید، تقبل کرده و پرداخت کرده است، به عرض جناب آقای نخست‌وزیر رسانیده و ایشان طی نامه‌ای به امضاء وزیر مشاور مقرر فرمودند «تیمسار سرلشگر پاکروان در این مورد مساعدت لازم به عمل آورند.»
به همین دلیل بود که آیرملو، مدیرکل اداره پنجم ساواک، پس از بازدید از تلویزیون، گزارشی برای محمدرضا پهلوی تهیه کرد، که توسط بخش 4-3 به شرح زیر گزارش شد:
«پس از بازدیدی که در تاریخ 17/10/39 توسط آقای آیرملو مدیرکل اداره پنجم، از ایستگاه تلویزیون ایران (تهران) به عمل آمد، از طریق آن اداره کل، گزارش شرفعرضی به پیشگاه ملوکانه تنظیم شده و در آن، مطالب اغراق آمیزی که مؤسس تلویزیون (آقای حبیب ثابت) به کرات در گفتارهای خود به کار می‌برده و آن را وسیله‌ای برای تأمین منافع و جلب رضایت مقامات مملکتی در راه کمک‌های بیشتر به خود می‌دانسته، منعکس گردیده است و با اینکه دولت تاکنون کمک‌های فراوانی چه از نظر معافیت از پرداخت عوارض گمرکی و اعتبارات ارزی و چه از لحاظ احداث دستگاه‌های فرستنده و ایجاد تسهیلات لازم در اجرای کلیه برنامه‌های تلویزیونی معمول داشته، مع‌الوصف نامبرده ادعاهای خلاف واقعی نموده و این مسئله را برای انتظارات بعدی خود از دولت، از قبیل: دریافت مبلغ قابل ملاحظه‌ای از اداره کل انتشارات و رادیو، فروش برنامه‌ها به دستگاه‌های دولتی و بالاخره کمک پانصدهزار دلار جهت خرید وسائل تکمیلی تلویزیون باز گذاشته و توقعات خود را متکی بر این موضوع قرار داده است که چون دایر شدن ایستگاه تلویزیون باعث افزایش قابل ملاحظه عایدات گمرک گشته، لذا چند درصدی از آن متعلق به تلویزیون ایران بوده و بدین ترتیب برای خود نتیجه می‌گیرد که رقم‌های مذکور ظاهراً اگر کمک محسوب شود، ولی فی‌الواقع و نفس الامر جزء حقوقی است که بایستی خود بخود در اختیار این دستگاه گذارده شود. ضمناً پیشنهاد شد که مبلغ پانصد هزار دلار مذکور ممکن است جزو بودجه سال 40 سازمان اطلاعات و امنیت کشور یا هر وزارتخانه‌ای منظور شود.»
با وجود این حمایت‌ها، حبیب ثابت به علت تعهدی که به بیت‌العدلِ بهائیت داشت، نمی‌توانست سیاست‌های عمومی مملکت شاهنشاهی و دستورات امنیتی ساواک، که از اعتراضات علماء و روحانیون و به تبعِ آن، مردم متدین و مذهبی نگرانی داشت را، رعایت نماید؛ به همین دلیل در گزارشی که پیرامون اقدامات آنان در تبعیت از تشکیلات بهائیت تهیه گردید، نوشته شد:
«چون مسئولین تلویزیون ایران از پیروان فرقه بهائی بوده و در ایجاد پایه‌ای برای مرام خود، متعصبانه بدون در نظر گرفتن مقتضیات سیاسی و اجتماعی کشور کوشش‌های فراوان می‌نمایند، لذا سعی دارند دستگاه تلویزیون را که عالی‌ترین وسیله برای تبلیغ هرگونه هدف و نظری می‌باشد، وسیله قرار دهند. با توجه به اینکه این موضوع از لحاظ حفظ شئون و امنیت کشور و مصونیت از رخنه و نفوذ نیات بدخواهانه در خور اهمیتی فوق‌العاده است، معروض می‌دارد، در سال گذشته اقدامات لازم در این باره معمول گشته و این سازمان همواره سد راه اقدامات غیرقانونی آنها بوده است.»
و زمانی که گزارشِ هرمز ثابت درباره سخنرانی اعتراض‌آمیز سید محمد موسوی واعظ در مسجد فخرالدوله تهران، علیه برنامه‌های تلویزیون به ساواک رسید، در ذیل آن نوشته شد:
«نتیجه قطع برنامه از طرف تلویزیون و عدم رعایت دستورات، منجر به این‌گونه مذاکرات خواهد شد. به آقای هرمز ثابت تذکر دهید تا موقعی که رعایت دستورات را ننمایند، انتظار حمایت از مقامات را نباید داشته باشند.»