تعیینکننده جایگاه و منزلت بالای اجتماعی کدام است
تولید یا مصرفگرایی؟
یکی از اقدامات مردمی در تحقق اقتصاد مقاومتی و مقابله با واردات بیرویه و قاچاق کالا، تولید و حمایت از تولید است.
تحقق هر سیاست، راهبرد و برنامهای در یک کشور مستلزم پشتیبانی مردم است که اقتصاد مقاومتی نیز مستثنی از آن نیست. اقتصاد مقاومتی قبل از آن که نیازمند اقدامات سخت افزاری آن هم از سوی دولت باشد یک راهبرد مردمی است و دولت تنها میتواند بخشی از بستر فعالیت مردم را فراهم سازد. اگر مردم و آحاد جامعه این راهبرد را بپذیرند و هر کدام از ما منتظر اقدام دیگری و دولت نباشیم به عبارتی براساس وسع خویش گامی در این راستا داشته باشیم میتوان نسبت به تحقق اقتصاد مقاومتی امیدوار بود.
یکی از اقدامات مردمی در تحقق اقتصاد مقاومتی و مقابله با واردات بیرویه و قاچاق کالا، تولید و حمایت از تولید است. حال پرسش این است یک فرد چگونه میتواند از تولید حمایت نماید؟ ممکن است بیان کنیم هر فرد میتواند با دو اقدام تولید کالا و مصرف کالای داخلی از تولید حمایت نماید. اما به نظر میآید عامل دیگری نیز وجود دارد که اهمیت آن از دو مورد مذکور کمتر نیست و آن اینکه از منظر فهم عمومی و برداشت دیگران، اشتغال و تلاش در یک فعالیت تولیدی اعم از کشاورزی، صنعتی، دامداری و غیره نشانگر منزلت بالای اجتماعی است یا نشانگر منزلت و جایگاه پایین اجتماعی؟
از منظر روان شناختی و جامعه شناختی افراد براساس شاخصها و ضوابطی از یکدیگر متمایز شده و طبقات اجتماعی را شکل میدهند.
از عوامل مهم در طبقه بندی افراد «تندیس» و «نقش» میباشد. تندیس مجموعه برداشتها یا رفتارهایی است که فرد میتواند به علت برخورداریش از یک موقعیت اجتماعی خاص، از دیگران متوقع باشد. نقش مجموعه برداشتها یا رفتارهایی است که فرد برخوردار از یک موقعیت اجتماعی مشخص باید داشته باشد تا به تندیس اجتماعیش اعتبار بخشد.
حال فردی که در یک فعالیت تولیدی گام برمیدارد از چه تندیسی برخوردار است؟ به عبارتی آیا دیگران به ایشان منزلت و احترام خاصی قائل هستند یا در برخورد با چنین افرادی بیش از آن که به فرد فعال در تولید احترام قائل شوند منتظر احترام از سوی او هستند؟ به عبارت سادهتر آیا در جامعه افراد فعال در کارهای تولیدی بویژه کشاورزی و پرورش دام که از پتانسیل خوبی در کشور برخوردار است به کار و شغل خویش افتخار مینمایند یا نوع نگاه دیگران که مصرفکننده هستند فشار روانی اجتماعی بر آنان وارد مینماید؟ آنچه امروزه در اطراف خویش و زندگی روزمره میبینیم واقعیتی است تلخ که هر کدام از ما به سوی مصرف بیکران در حرکتیم و به نوعی مصرف گرایی به جای تولید گرایی شاخص بالای منزلت اجتماعی تلقی شده است.
بسیار دیده میشود فردی که با زحمت نسبت به تهیه و تولید برخی از اقلام غذایی اقدام مینماید مثلاً از پوست پرتقال مربا تولید میکند در مقایسه با فردی که همه اقلام را از بیرون تهیه و خریداری میکند از منظر فهم عمومی و برداشت دیگران به لحاظ منزلت اجتماعی برابرند و شاید اولی (تولیدکننده) در مقایسه با دومی از منزلت پایینی برخوردار است، حال آنکه اگر در جامعه و تعاملات اجتماعی تولید و تلاش به جای آنکه یک شاخص منفی و برای طبقات اجتماعی پایین قلمداد شوند به عنوان یک شاخص برای ارتقاء اجتماعی تلقی شود افراد جامعه تلاش خواهند نمود با روی آوردن به تولید، منزلت اجتماعی خوبی بدست آورند. اما اگر مصرف گرایی و به عبارتی مصرف بیکران عامل ارتقا منزلت اجتماعی و خوشبختی تلقی شود بدیهی است که تلاش و تولید در حاشیه قرار خواهد گرفت که متأسفانه این وضعیت در جامعه تا اندازهای حاکم است.
بنابراین وقت آن رسیده است که هر کدام از ما به مثابه یک شهروند برای نجات کشور از مشکلات اقتصادی و دستیابی به استقلال اقتصادی با مدنظر قرار دادن هر سه گام موثر درحمایت تولیدی که شرح آنها گذشت از تولید حمایت کنیم. کافی است فقط همین امروز تصمیم بگیریم، برای نمونه میتوانیم با تولید جوانه غلات و حبوبات و مصرف آن در منزل کمبود ویتامین خود را جبران کنیم.
میتوان به جای سپردهگذاری سرمایه در بانک آن را در یک فعالیت اقتصادی ولوکوچک به کار گیریم یا آمادگی خویش را برای مشارکت در فعالیت اقتصادی به سرمایه گذاران احتمالی محیط اطراف اعلام کنیم.
و اینکه حداقل با افرادی که در یک فعالیت تولیدی مشغولند با احترام و عزت تعامل کنیم و به نوعی با رفتار خود احساس عزت مندی را در وی بوجود آوریم و در نهایت پایبند باشیم به این سخن سعدی که 800 سال پیش فرمودند: به دست آهن تفته کردن خمیر، به از دست بر سینه پیش امیر.
دکترحسن علی گرمابی