از بزرگی نقل است که گفت: اگر می‌خواهی کسی را بشناسی یکی از این سه کار را انجام بده: 1. مسافرت کن؛ 2. هم سفره باش؛ 3. معامله و تجارت کن.
 از آنجا که کبوتر با کبوتر، باز با باز می‌پرد، انسان می‌تواند با نگاهی به دوستانش نیز او را بشناسد؛ زیرا دوستان نیز یکی از مهمترین ملاک‌های سنجش آدمی هستند.
از قدیم گفته‌اند چند چیز عیب‌نما است ونهان شخص را آشکار می‌کند: سفر و سفره و معامله. انسان‌ها در این امور باطن خودشان را نشان می‌دهند.
حتما شنیده‌اید که می‌گویند اگر می‌خواهی کسی را بشناسی، یا او را عصبانی کن و یا با او به سفر برو. مسافرت رفتن، راهی است تا آدمهای اطرافمان را بشناسیم. سفر رفتن، یعنی همراه بودن با همسفران در همه  لحظه‌ها و حالتها. آدمها هرچقدر هم که اهل فیلم بازی کردن و ادا و اطوار در آوردن باشند، بالاخره در این شرایط، خود واقعی‌شان را نشان می‌دهند. زیرا سفر، سختیهای خاص خودش را دارد و اصولاسختیها، معیار مردی است! امام علی (ع) فرموده‌اند: «سفر، ترازوی اخلاق است»( شرح ابن ابى‌الحدید بر نهج البلاغه، ج 2، ص296)  
از همین رو در ضرب المثل‌ها آمده است: هر که را می‌خواهی بشناسی، یا با او معامله یا سفر کن . (امثال و حکم ج 4 ص 1963).
یکی از فایده‌های سفر همسفر شدن و یا پیدا کردن آدمهایی است که بودنشان در زندگی، گاه می‌تواند مسیر زندگی‌مان را تغییر دهد. در روایت است: «مسافرت کنید که در آن پنج فایده است: اندوه زدایی، در آمدزایی، دانش افزایی، ادب آموزی و همراهی با شرافتمند» (مفاتیح الحیات، ص 179، به نقل از مستدرک الوسایل، ج 8، ص 115).
پس پیش از سفر نیز انسان می‌بایست بگردد بهترین‌ها را برای سفر انتخاب کند؛ زیرا همسفر نقش بسیار تعیین کننده‌ای برای آدمی و سرنوشت او دارد. امام صادق(ع) می‌فرماید: إصْحَب مَن تَتَزَیَّنُ بِهِ ولا تَصحَب مَنْ یَتَزَیَّنُ بِکَ؛ با کسی سفر کن که زینت و افتخار تو باشد، نه آنکه تو زینت او باشی(من لا یحضره الفقیه، ج2، ص182؛ المحاسن، ص 357).
امیرمومنان علی(ع) می‌فرماید: سل عن الرفیق قبل الطریق و عن الجار قبل الدار؛ قبل از حرکت براى سفر، درباره همسفرت و پیش از خریدن منزل درباره همسایه‌ات، سوال و تحقیق کن.(نهج البلاغه، نامه 31، شماره 115).
انسان در آینه دوست
از دیگر راه‌های شناخت افراد، نگاه به دوستان اوست. پس اگر می‌خواهی کسی را بشناسی به دوستانش نگاه کن. رسول خدا(ص) می‌فرماید: المرء علی دین خلیله فلینظر احدکم من یخالل؛ انسان در دین خود از دوستش تاثیر می‏پذیرد پس لازم است هر یک از شما درباره ‏انتخاب دوست، دقت کند(الکافی :ج 2، ص 375، حدیث 3 و ص 642، ح 10 ؛ بحار الأنوار: ج 74، ص 201، حدیث 40 ).
امام علی (ع) نیز می‌فرماید: لاتَصحَبِ الشريرَ، فانَّ طبعَكَ يسرَقُ مِن طبعِهِ شرّاً و انتَ لا تَعلَم؛ با انسان شرور و فاسد رفاقت مكن،زيرا شخصيت و طبع تو از شرارت هاي او الگوگيري مي كند، بدون آنكه خودت بفهمي. (ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه،ج 20، ص 272).
در این راستا مثلی حکیمانه می‌گوید: الصاحب ساحب؛ دوست، انسان را به هر طرف که بخواهد می‌کشد.