ما معتقديم تنها راه سعادت، اجرا و عمل به احکام اسلامي است، اينکه حقيقت اسلام چيست و راه نفوذ اسلام در دل افراد و تحقق احكام آن در جامعه چگونه است، بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.
در يک تقسيم‌بندي، اسلام به سه بخش عقاید، اخلاق و احکام تقسيم مي‌شود، اما اينکه در زندگي فردي چگونه از اسلام بهره ببريم و جامعه چگونه از اين نعمت بهره‌مند شود، مسئله ديگري است. براي اينکه فردي مسلمان باشد، اولاً بايد به خداوند متعال و ساير اصول دين، ايمان داشته باشد، ثانياً بايد در عمل، اخلاقيات و فضائل اخلاقي را تمرين کند تا برايش به صورت ملکه درآيد و ثالثاً احکام اسلام را در همه زمينه‌هاي مختلف اجرا کند.
اما شناخت اسلام به سادگي امکان‌پذير نيست، امروزه شاهد هستيم که بزرگاني ده‌ها سال از زندگي خود را در زمينه فراگرفتن فقه که يکي از بخش‌هاي علوم اسلامي است، صرف مي‌کنند؛ اما با اين وجود هنوز در خصوص برخي از مسائل با قاطعيت فتوا نمي‌دهند و احتياط مي‌کنند. اين امر نشانه اين است كه اگر انسان همه عمر خود را هم براي شناخت اسلام بگذارد، باز هم نمي‌تواند شناخت کاملي از اسلام به دست بياورد. اولاً پيامبر اكرم صلوات‌الله عليه که اسلام را آورد، اصول و احكام آن را براي مردم بيان کردند، بعد از ايشان نيز ائمه اطهار عليهم‌السلام اين وظيفه را بر عهده داشتند و يازده امام در اين جهت به شهادت رسيدند. اما آنها ميراثي را بر جا گذاشته‌اند و کساني بايد در اين مسير قدم گذاشته و عمر خود را در اين جهت صرف کنند و حاصل تلاش و تحقيقات خود براي شناختن اسلام را در اختيار مردم قرار دهند و هيچ راه ديگري غير از اين براي شناخت دين وجود ندارد.
علما، جانشینان پیامبر(ص)
 نمي‌توان توقع داشت همه مردم عمر خود را براي شناختن دين صرف کنند؛ همچنانکه نمي‌توان از همه مردم خواست فيزيک، شيمي يا پزشکي بخوانند؛ لذا بايد در هر رشته‌اي، عده‌اي تحصيل کنند و نيازهاي جامعه در آن زمينه را بر طرف کنند. البته در هر زمينه‌اي يک‌سري مسايل وجود دارد که همه بايد بدانند؛ مثل بهداشت عمومي. در زمينه امور ديني هم حداقلي از مسايل را همه مردم بايد بلد باشند.
وظيفه روحاني، در واقع ادامه همان کاري است که پيامبر اكرم و ائمه اطهار عليهم‌السلام انجام مي‌دادند، برطبق روايتي از پيامبر(ص)، علما جانشينان ایشان هستند و روحاني شدن، يعني نشستن به جاي پيغمبر و نقش او را در جامعه ايفا کردن. لذا ما بايد قدر اين مقام ارزشمند را بدانيم و آن را در سطح يک شغل و راهي براي امرار معاش تنزل ندهيم.
در بين اين همه جمعيت روي زمين، خداوند اين توفيق و هديه اختصاصي را به روحانيون داده كه وارث پيامبر(ص)باشند، بايد به خاطر چنين فضيلت و افتخاري، دائماً خدا را شکر کنيم و البته با خود بينديشيم، حال که وظيفه ما، همان وظيفه پيامبر(ص) است، چگونه بايد اين وظيفه را انجام دهيم؟
شرایط هدایت و رهبری مردم
يك روحاني باید محتواي اسلام را به خوبي بفهمد تا به جاي هدايت، موجب ضلالت نشود؛ اين امر در گرو تحصيل جدي علوم ديني است؛ اما بايد توجه داشت فهم دقيق و شناختن احکام اسلام، براي جانشين پيامبر شدن کافي نيست؛ بلكه همچنانکه در قرآن گفته شده و نمونه‌هاي عيني آن را نيز در جامعه تجربه كرده‌ايم، چه ‌بسا فرد عالمي که در زمينه احکام مجتهد بوده، اما ضربه‌اي كه به اسلام زده، هيچ جاهلي قادر به آن نبوده است. در صورت عدم خودسازي، ضرر عالم بيش از منفعت او خواهد بود؛ زيرا دزدي که با چراغ آيد، گزيده‌تر برد کالا!
برخي افراد عالم و باتقوا نيز بوده‌اند كه به اسلام ضربه زده‌اند، اين عده به شرايط سياسي و اجتماعي زمان خود آگاه نبودند؛ از همين‌رو به طعمه‌اي براي شياطين و دشمنان اسلام تبديل گشته و ابزاري در دست دشمنان شدند و به همين واسطه موجب گمراهي مردم گرديدند. در طول تاريخ انقلاب اسلامي نيز افراد عالم و خودساخته‌اي بودند كه به خاطر سادگي و عدم درک شرايط اجتماعي و به تعبير رهبر معظم انقلاب عدم بصيرت، به ابزاري در دست شياطين تبديل شدند.
يک روحاني براي اينکه مصداق ورثه‌الانبياء باشد، بايد سه رکن علم، خودسازي و بصيرت را داشته باشد، خلأ وجود پيغمبر اكرم‌(ص) با وجود عالمِ بصيرِ با تقوا پر مي‌شود؛ لذا يک روحاني براي اينکه بتواند وظيفه‌اش را در اين جامعه به درستي انجام دهد، ناگزير از تقويت اين سه رکن در خويش است.
مردم بايد احساس کنند که يک روحاني به دنبال خدمت به آنها است، تا فعاليت‌هايش در دل مردم تأثير خود را بگذارد؛ اما اگر او به‌گونه‌اي رفتار کند که مردم گمان کردند، به مال و دارایي‌شان چشم طمع دارد، هرگز نمي‌تواند نقش خود را در جامعه ايفا کند. از همين‌رو پيامبران در دعوت خود، توقع هيچ مزدي را از مردم نداشتند و همين امر سبب شد كه مردم به ايشان بگروند.
امام راحل(ره) مکرر درفرمايشات خویش بر لزوم ساده‌زيستي روحانيون و بي‌اعتنايي آنها نسبت به دنيا تاکید می‌کرد. در اين صورت است که مردم به روحانيت اعتماد مي‌کنند؛ اما اگر مردم تصور کنند که روحانيت، دکاني باز کرده و دين را وسيله‌اي براي امرار معاش خود قرار داده، هرگز به او اعتماد نخواهند کرد.
براي ورود در عرصه تحصيل علوم ديني و طلبگي بايد به اين نکات توجه داشته باشيم و مراقب باشيم تا به اين آفات مبتلا نشويم. در اين صورت خداوند نيز لطف خود را شامل حال ما خواهد کرد و مورد اعتماد مردم نيز قرار خواهيم گرفت و مي‌توانيم وظيفه خود را به عنوان وارثان انبياء در جامعه انجام دهيم.
توسل به اولياي الهي، مؤونه و خرجی ندارد؛ اما بسيار مؤثر است. لذا همواره و قبل از شروع هر کاري، بايد از ولي نعمتمان، امام عصر(عج)استمداد و ياري بطلبيم.
سخنرانی آيت‌الله مصباح يزدي‌(دام عزه) در دیدار با طلاب حوزه علمیه روحیه بابل؛ قم؛ 20/3/94
زلال بصیرت در ماه مبارک رمضان  روزهای  فرد منتشر می‌شود.