باید و نبایدهای غذایی روزه‌داران از نگاه طب سنتی
روزه که نوعی پرهیز غذایی به شمار می‌آید یکی از بهترین شیوه‌های تنظیم دستگاه گوارش است و به عنوان یکی از شیوه‌های درمانی در کلینیک‌های درمانی در کلینیک‌های طب سنتی تجویز می‌شود اما روزه نیز مانند دیگر شیوه‌های درمانی، بایدها و نبایدهایی دارد که باید رعایت شود.
محقق طب سنتی ایرانی درباره بایدها و نبایدهای روزه‌داری به ایرنا گفت: گرفتن روزه علاوه بر اینکه یک واجب شرعی است و برکات معنوی زیادی به همراه دارد یکی از روش‌های پاکسازی معده و دستگاه گوارش محسوب می‌شود.
مژده فیروزی افزود: معده و دستگاه گوارش که 11 ماه از سال، مشغول بوده‌اند در ماه مبارک رمضان فرصت می‌یابند مواد زائد انباشته شده در طول سال را پاکسازی کنند.
وی اهمیت تغذیه در تنظیم کارکرد گوارش را یادآور شد و گفت: روزه هر چند خواص مفید زیادی برای بدن دارد، اما ناآگاهی مردم نسبت به چگونگی تغذیه در ایام روزه‌داری موجب می‌شود گرفتن روزه به ویژه در روزهای طولانی و گرم تابستان به کاری طاقت‌فرسا تبدیل شود.
عضو انجمن تحقیقات طب سنتی ایران خاطرنشان کرد: با نخوردن غذا معده حالت گرم و خشک پیدا می‌کند از اینرو هنگام باز کردن افطار باید به معده شوک وارد نکنیم.
وی ادامه داد: بعضی‌ها روزه خود را با نوشیدنی‌های سرد باز می‌کنند که این کار باعث وارد شدن شوک و اختلال در کار معده می‌شود و مشکلاتی همچون سوءهاضمه، نفخ یا رفلاکس (بازگشت غذا از مری) را ایجاد می‌کند.
به گفته این متخصص طب سنتی، بهترین شیوه برای باز کردن روزه، نوشیدن مایعات گرم و ولرم است و می‌توان از شیر گرم یا آب ولرم با عسل یا خرما استفاده کرد که البته مصرف این مایعات هم باید به صورت جرعه جرعه باشد.
وی به روزه‌داران توصیه کرد اندکی بعد از نوشیدن مایعات گرم و باز کردن روزه خود، غذاهای سبک مانند سوپ یا آش مصرف کنند تا معده به تدریج آماده پذیرش و هضم غذا شود.
فیروزی ادامه داد: البته می‌توان شیربرنج یا فرنی را هم در سفره افطار گذاشت اما خوردن آش رشته در وعده افطاری توصیه نمی‌شود زیرا غذایی سنگین است و به معده فشار وارد می‌کند.
شام بخوریم یا نه؟
عضو انجمن تحقیقات طب سنتی ایران درباره خوردن یا نخوردن شام بعد از افطاری نیز گفت: بعد از خوردن یک افطاری سبک، باید فرصت یکی دو ساعته به معده داد تا برای صرف غذاهای سنگین‌تر آماده شود و اگر افراد میل به خوردن غذا داشته باشند باید طوری برنامه‌ریزی کنند که وعده شام آنها یکی دو ساعت بعد از خوردن افطاری و یکی دو ساعت قبل از خواب باشد.
وی بیان داشت: در روزهای طولانی تابستان، معمولا فرصت زیادی برای خوردن افطاری و شام وجود ندارد وافراد باید دقت داشته باشند که بلافاصله بعد از شام به رختخواب نروند و درعین حال، خوردن شام به وعده سحری آنها لطمه وارد نکند.
فیروزی تصریح کرد که طب سنتی تاکید خاصی بر خوردن سحری دارد مخصوصا الان که روزها طولانی است اما خوردن سحری هم الزاماتی دارد که باید رعایت شود.
وی درباره مواردی که باید روزه‌داران در خوردن سحری رعایت کنند، گفت: خوردن زیاد مایعات در وعده سحری مضر است زیرا نوشیدن آنها همراه با غذا باعث اختلال هضم، نفخ، ترش کردن معده و رفلاکس می‌شود.
فیروزی ادامه داد: مصرف خوراکی‌های مدر (ادرارآور) مانند هندوانه و چای به میزان زیاد هم در سحر مناسب نیست زیرا خیلی زود از طریق ادرار از بدن دفع می‌شوند و بدن دچار خشکی می‌شود.
وی تاکید کرد: بررسی‌های طب سنتی نشان می‌دهد که بادمجان و ماکارونی نیز خشکی و عطش ایجاد می‌کنند و خوردن غذاهای خشک و سرخ کردنی مانند انواع کوکو و کتلت یا زولبیا و بامیه در وعده سحری توصیه نمی‌شود چون هضم آنها سنگین است و علاوه بر بروز عوارض گوارشی، عطش می‌آورند.
این متخصص طب سنتی یادآور شد: سحری باید یک وعده ناهار کم حجم با کالری بالا باشد. بنابراین می‌توان از نان سبوس‌دار و برنج همراه با مرغ یا گوشت استفاده کرد اما مصرف نان‌های سفید و باگت مناسب نیست.
وی اضافه کرد: سالاد فصل که از کاهو، خیار و گوجه فرنگی همراه با آبلیمو یا سرکه و روغن زیتون باشد و سبزی خوردن نیز در کنار وعده سحری به هضم غذای روزه‌داران کمک می‌کند و از یبوست نیز جلوگیری خواهد کرد.
فیروزی توضیح داد: سبزی‌ها به خاطر داشتن فیبر، آب را درون خود نگه می‌دارند و کم‌کم به بدن می‌رسانند و مانع از تشنگی زودرس روزه‌داران می‌شوند.
وی با بیان اینکه افراد باید در ایام روزه‌داری نیز همچون زمان‌های عادی به مزاج خود توجه داشته باشند، گفت: روزه‌داران باید نیم ساعت یا 20 دقیقه قبل از خوردن سحری، یک نوشیدنی مناسب مصرف کنند. وی برای افراد مزاج گرم مخلوط شربت سکنجبین یا شربت ملایم عسل به اضافه عرق کاسنی یا شاتره و کمی خاکشیر را توصیه کرد.
فیروزی افزود: افراد سرد مزاج هم می‌توانند شربت شیره انگور، شربت عسل، شربت گلاب با کمی عرق نعنا و خاکشیر در سحری بنوشند.
وی یادآور شد: دانه‌های خاکشیر، آب را درون خود نگه می‌دارند و به تدریج در اختیار بدن قرار می‌دهند، بنابراین خوردن آن برای جلوگیری از تشنگی هر دو مزاج سرد و گرم مناسب است. این متخصص طب سنتی درباره مصرف تنقلات در ایام روزه‌داری گفت: به جای خوردن تنقلات بسیار شور یا شیرین کشمش، مویز، خرما و انجیر مصرف کنید.