Research@kayhan.ir
تالیف: کامران غضنفری

نقشه بازگشت مجدد شاه
به قدرت پس از خروج موقت از کشور

« دخترم فرح می گفت پرزیدنت کارتر در ملاقات با او ، پشتیبانی از محمد رضا و سلطنت پهلوی را مورد تأیید قرار داده است . طرح پرزیدنت کارتر این بود که محمد رضا برای مدتی از کشور خارج شود تا بختیار بر اوضاع مسلط گردد و پس از فرو نشستن موج هیجانات ، شاه به ایران برگردد .» 66   
در حاشیه نشست گوادلوپ نیز آمریکا برای حفظ سلطنت شاه ، چراغ سبز وقوع کودتایی را به شاه نشان داد . کارتر به طور تلویحی به این موضوع در گوادلوپ اشاره کرد :
« ما احساس نگرانی نمی کنیم ، زیرا ارتش و نظامیان هستند . آنها قصد دارند بر اوضاع مسلط شوند .»67  
هایزر نیز خود در جلسه‌ نهم ژانویه با سران ارتش، مسئله‌ آماده سازی زمینه برای برگشت شاه پس از یک مرخصی (کوتاه مدت) را مطرح می‌کند:
« به سران ارتش گفتم اعلیحضرت به کشوری احتیاج دارند که بعد از مرخصی به آن باز گردند و مهم این است که همه‌ شما آماده‌اید در ایران بمانید تا ایران را به ثبات برسانید که آن هدف، عملی شود. من فکر می‌کنم باید راه‌های بیشتری ایجاد کنیم که در جهت همین اهداف با بختیار کار کنیم... باید از بختیار حمایت کنید تا بداند می‌تواند روی شما حساب کند. شما باید به هر میزان که می‌توانید نیروی خودتان را صرف حمایت از او کنید. باید همه چیز را تحت کنترل بگیرید. این از هم گسیختگی وحشتناکی را که در کشور حاکم است، از بین ببرید و ایران را برای بازگشت شاه بسازید.»68  
در روز دهم ژانویه [بیستم دی ماه]‌ برژینسکی پیشنهاد می‌کند که ده روز به بختیار مهلت داده شود تا با رهبران گروه‌های مخالف وارد مذاکره شده، پشتیبانی آنها را برای خاتمه دادن به اعتصابات جلب کند، در غیر این صورت کودتای نظامی انجام گیرد.69  
هایزر در روز یازدهم ژانویه [بیست و یکم دی ماه] به ملاقات شاه می‌رود. وی در مورد این ملاقات می گوید:
« شاه اینک به طرح‌هائی چشم دوخته بود که ارتش مشغول کار روی آنها بود. شاه گفت که هنوز نمی‌داند چه کسی این طرح را به مرحله اجرا در خواهد آورد. توضیح دادم که امیدوارم ایده‌ طرح‌ها را تحت رهبری بختیار به موقع اجرا در آوریم.»70  
پس از ملاقات فوق، هایزر جریان دیدار با قره‌باغی را چنین توضیح می‌دهد: « قره‌باغی گفت: یک چیز هست که باید به شما بگویم. شاه به ما دستور داده که به حرف شما گوش بدهیم و به شما اطمینان داشته باشیم و با شما کار کنیم. پرسیدم: چه موقع این حرف را زده است؟ گفت: هنگامی که با شاه ملاقات داشته‌اند...71   احساس کردم شاه در نظر دارد به محض آرام شدن اوضاع، به کشور باز گردد. یا اگر ارتش اوضاع را در دست گرفت به کشور برگردد. خیلی‌ها حدس می‌زدند که شاه به آسوان [مصر] برود و ارتش در غیاب او کودتا را صورت دهد و شاه از آسوان یکسره به تهران برگردد. شاه نمی‌خواست در کودتا دست داشته باشد، زیرا نمی‌خواست (شخصاً) به عنوان عامل خونریزی‌های کودتا معرفی شود.»72  
البته منصور رفیع زاده ( نماینده ساواک در آمریکا ) در این باره می گوید :
«‌ شاه با خود عهد کرده بود که در بازگشت ، افراطیون مسلمان را یک بار برای همیشه قلع و قمع نماید .»73  
آیت الله خلخالی در کتاب خود نقل می کند که ناصر مقدم ( رئیس ساواک ) در محاکمه خود در مورد مسئله خروج شاه گفته بود :
« دو شب مانده به خروج شاه از ایران ، من به قم رفتم و آیت الله شریعتمداری را به تهران آوردم و ایشان در کاخ نیاوران با شاه ملاقات کرد . در این ملاقات جعفر شریف امامی و چند نفر دیگر هم بودند . آنها تصمیم گرفتند که شاه از ایران خارج شود و آقای شریعتمداری زمینه را برای بازگشت شاه آماده نماید . آنها می خواستند دوباره نقشه 28 مرداد را در ایران پیاده کنند .»74   
فرح  پهلوی نیز ماجرا را به این گونه نقل می کند :
« ما در بدو خروج از ایران نمی خواستیم از منطقه دور شویم . محمد رضا مایل بود در منطقه باقی بماند و با فرماندهان ارتش در تماس باشد . گروهی از فرماندهان عالی رتبه مانند سپهبد بدره ای ، سپهبد ربیعی ، سرلشگر خسروداد ، سرلشگر نشاط و گروهی دیگر به محمد رضا قول داده بودند طی چند روز مخالفان را از دم تیغ گذرانده و اوضاع را آرام کنند.»75   
فرح در جای دیگر می گوید :
« ما امیدوار بودیم که به ایران بازمی گردیم ؛ آن هم در ظرف کمتر از یک هفته!80 ... ما پس از خروج از ایران ، به مصر آمده بودیم تا نزدیک ایران باشیم و بتوانیم با سه ساعت پرواز ، خودمان را سریعاً به تهران برسانیم و حکومت خود را پس از کودتای افسران ارتش ، احیاء کنیم .»76   
وی در جای دیگر می گوید :
« پس از خروج از کشور ، بختیار با حمایت فرماندهان ارتش و ژنرال آمریکایی ـ رابرت هایزر ـ در حدود یک ماه مقاومت کرد ... ما در مصر از طریق تلفن با فرماندهان عالی رتبه ارتش و نیز بختیار ، تماس روزانه داشتیم . البته تماس ها مستقیم نبود . ارتشبد قره باغی نیز مرتباً به ما اطمینان می داد که با همکاری رابرت هایزر ، سرگرم طراحی کودتای مؤثری است که کار را یکسره کند و به آشوب ها پایان دهد .»77   
هوشنگ نهاوندی ( مسئول دفتر فرح ) نیز در کتاب خود چنین می‌گوید : « ارتشیان مرتب [ به محل اقامت شاه در مراکش ] تلفن می زدند و پافشاری می کردند که به آنان اجازه دهد نظم را برقرار کنند . زمانی که تاریخ بازگشت روح الله خمینی تعیین شد ، تلفن ها لحنی نگران کننده یافت . بدره ای ( فرمانده نیروی زمینی ) ، ربیعی ( نیروی هوایی ) ، حبیب اللهی ( نیروی دریایی ) ، خسروداد ( فرمانده لشگر هوانیروز ) و رحیمی ( فرماندار نظامی پایتخت و سرپرست شهربانی کل) ابراز ناراحتی و نگرانی شدید می کردند و در انتظار دستور بودند ... در تهران ، این افسران و چند تن دیگر که مطبوعات بین المللی آنها را جناح تندرو ارتش لقب داده بودند ، طرح نجات ملی را آماده کردند . این طرح بر این مبنا بود که مخالفان بنیادگرا را بشدت سرکوب کنند و یک دولت نظامی به ریاست تیمسار بدره ای تشکیل دهند . در حقیقت کودتایی بود که بختیار را هم برکنار می کرد ؛  البته با بهای انسانی سنگین همانند آنچه بعدها ارتشیان در الجزایر در سرکوبی اسلام گرایان افراطی کردند .» 78
منابع در دفتر روزنامه موجود است