کارشناسان معتقدند وضعيت آلودگي صوتي پايتخت از مرز هشدار گذشته و اکنون در شرايط اضطرار قرار دارد و چنانچه به مانند آلودگي هوا براي آن چاره انديشي نشود در آينده اي نزديک به وضعيت بحران خواهد رسيد .

بوق ماشينها بيمارمان کرده، سردرد و زخم معده کمترين ارمغان صداهاي اين شهر  براي ساکنانش است. برخي کارشناسان نيز افزايش پرخاشگري در ميان پايتخت نشينان را از عوارض آلودگي صوتي در تهران مي دانند . موضوعي که يوسف رشيدي  مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران نيز آن را تاييد مي کند و مي گويد: وضعيت آلودگي صوتي پايتخت از مرز هشدار به اضطرار رسيده و ديگر وقت آن رسيده برنامه جامعي براي کاهش آلودگي صوتي تدوين و اجرايي شود.

خودروها و موتورسيکلتها عامل اصلي آلودگي صوتي 

آلودگي صوتي را مي توان به هر نوع صداي ناخواسته اي که باعث بر هم زدن آرامش و تمرکز افراد در حين انجام کار مي شود عنوان کرد.عمده‌ترين منابع سر و صدا در محيطهاي شهري ناشي از وسايل حمل و نقل است  که عمدتا به سه گروه اصلي ترافيک جاده‌اي،ترافيک هوايي،ترافيک ريلي تقسيم مي‌شوند.در اين بين سر و صداي ناشي از وسايل حمل و نقل جاده‌اي شامل موتورسيکلت ، ماشينهاي سواري، ماشينهاي سنگين و نيمه سنگين سهم عمده‌اي در توليد آلودگي صوتي شهرها بخصوص شهر تهران دارند.

سهم متهمان اصلي آلودگي صوتي در ايجاد هياهوي پايتخت

به گزارش مهردر شهر تهران 25 درصد وسايل حمل و نقل جاده‌اي را موتورسيکلت‌ها تشکيل مي‌دهند که صدايي نزديک به 83 دسيبل در فاصله 10 متري خود توليد مي کنند 60 درصد وسايل حمل و‌نقل جاده‌اي را خودروهاي سواري در بر مي‌گيرد که در بين آنها خودروي پيکان طبق اندازه‌گيري‌هاي بعمل آمده صداي81.6 دسيبل را در فاصلة 7.5 متري، توليد مي کند.  با توجه به اطلاعات حاصله در شرکت کنترل کيفيت هوا در خيابانها و اتوبانهاي شهر تهران نزديک به 47.8 درصد خودروهاي سواري صدايي بالاتر از 81 دسيبل ايجاد مي‌کنند در حالي‌که استاندارد آلودگي صوتي براي خودروهاي سواري 74 دسيبل است.

تهران در صدر شهرهاي پر سر و صداي جهان

دومين منبع صدا بعد از خودروهاي سواري در حال حاضر موتورسيکلت‌ها هستند که اگزوز آنها  بدون استفاده از سايلنسر صدايي بيش از  90 دسيبل ايجاد مي کند. در مناطق مرکزي شهر تهران تعداد موتورسيکلت‌ها به مراتب بيشتر است و با توجه به تردد بيش از 3 ميليون خودرو در شهر تهران اين  شهر از لحاظ آلودگي صوتي در صدر کشورهاي جهان قرار مي گيرد.

با اندازه گيريها و مدل سازيهاي انجام شده توسط واحد مديريت و پايش آلودگي صدا، مقادير تراز صدا در بدنه بزرگراههاي تهران در دوره روز حدود 70  الي 80 دسيبل است  که 15 دسيبل از حد مجاز مناطق مسکوني يعني 55 دسيبل بالاتر است. اين وضعيت براي مراکز درماني و آموزشي بسيار بغرنج تر است. بزرگراهها به علت تردد تعداد خودرو بيشتر و سرعت بالاتر، داراي آلودگي صوتي بالاتري هستند. بر پايه همين اطلاعات ميزان تراز صدا در ده سال گذشته 8‌الي 9 دسيبل‌ افزايش پيدا کرده است.

در نقشه هاي مدل سازي نزديک به 1700 مرکز آموزشي و درماني در 20 منطقه شهرداري تهران در معرض آلودگي صوتي بالاتر از حد مجاز قرار دارند. بر پايه آمار تحليل شده توسط اين واحد، 76 درصد مراکز درماني و 32 درصد مراکز آموزشي داراي آلودگي صوتي بالاتر از حد مجاز، در شرايط بحراني آلودگي صوتي قرار دارند. يعني ميزان آلودگي صوتي آنها بيش از 15 دسيبل  از حد مجاز فراتر است. کاهش اين ميزان تراز صدا بسيار مشکل و در بعضي موارد غير ممکن است.

ميزان آلودگي صداي موتورسيکلت هاي در حال تردد طي سنجش‌هاي بدست آمده توسط شرکت کنترل کيفيت هوا برابر با 83 دسيبل  است، در حالي که ميزان حد مجاز بايد 77 دسيبل باشد. ميزان تراز صداي اگزوز موتورسيکلت هاي موجود بطور متوسط 92 دسيبل است که طبق استاندارد بايد به 86 دسيبل برسد.

10منطقه پر سر و صداي تهران

براساس آخرين بررسي ها از وضعيت آلودگي صوتي پايتخت آلوده‌ترين قسمت شهرها از لحاظ آلودگي صوتي، مناطق مرکزي و پرترافيک، مناطق جنوبي و پرجمعيت بويژه مناطقي که ريل راه آهن از آنها مي گذرد يا در مسير پرواز هواپيماها قرار دارند، است.

رشيدي نيز در اين رابطه بيان اينکه بررسي ها نشان مي دهد مراکز آموزشي در کلانشهرها از گزينه هاي اصلي هستند که در معرض آلودگي صوتي قرار دارند، ادامه مي دهد : در تهران 95 درصد مراکز درماني در معرض آلودگي صوتي بيش از حد مجاز قرار دارند.

مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران اضافه مي‌کند: در شهر تهران بالغ بر 40 بزرگراه وجود دارد که عبور و مرور خودروها در اين بزرگراه‌ها و صدايي که توليد مي کنند، مهم‌ترين عامل آلودگي صوتي است که در بسياري مواقع آلودگي صوتي در اين محل ها به 75 تا 85 دسي‌بل مي رسد، بنابراين مي‌توان گفت شهرونداني که منازل مسکوني آنها در اطراف بزرگراه‌هاست از لحاظ آلودگي صوتي در شرايط بحراني قرار دارند.

به گفته رشيدي براساس بررسي هاي صورت گرفته طي 10 سال گذشته ميزان متوسط آلودگي صوتي در تهران 8 تا 9 دسيبل افزايش پيدا کرده است .

 آخرين گزارش از وضعيت آلودگي صوتي در پايتخت نشان مي‌دهد: به ترتيب ده منطقه پر سر و صداي شهر تهران 6، 10، 11، 12، 7، 13، 3، 19، 18 و 2 هستند که با توجه به تعداد و سرعت خودروها در اين مناطق، مقدار کيلومتر پيمايش خودروها و توزيع نوع آنها، در هر منطقه و ميزان اتوبانهاي موجود اين تقسيم‌بندي انجام شده است.

رشيدي با تاکيد بر اينکه تهران در کشور رتبه اول آلودگي صوتي را از آن خود کرده است، تاکيد کرد : آلودگي صوتي در شهر تهران 15 تا 25 دسيبل فراتر از حد مجاز بوده و اين به معناي شرايط اضطرار آلودگي صوتي است.

آلودگي صوتي شهروندان را پير مي کند

ساده‌ترين و ملموس‌ترين عارضه‌اي که صداي آزاردهنده براي انسان به ارمغان مي‌آورد، کاهش قدرت شنوايي است،از ديگر اثرات نامطلوب سر و صدا ناراحتي عصبي، خارش، انعقاد رگهاي خوني، سکته قلبي ، فشار خون بالا ، سردرد، کج خلقي، سوء هاضمه، زخم معده، بي‌نظمي بيوشيميايي و ساير عوارض را مي‌توان نام برد.

مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران با بيان اين که يک گوش سالم ارتعاشاتي را مي‌شنود که فرکانس آن بين 20 تا 20 هزار هرتز باشد به مهر مي گويد: مهم ترين تاثير آلودگي صوتي، سرعت گرفتن روند پيري در انسان است، آلودگي صوتي عمر مفيد شهرنشين‌ها را به طور قابل ملاحظه اي کاهش مي دهد. چنانچه فردي به طور مداوم طي هشت ساعت در معرض سر و صداي بالاي 70 دسي بل قرار گيرد، فشار خون وي 5 تا 10 ميلي متر جيوه افزايش پيدا مي کند.

راهکارهاي ايستادگي در مقابل آلودگي صوتي

نگرانيها درخصوص افزايش آلودگي صوتي در پايتخت کار را به جايي رساند که پروژه ديوارهاي صوتي در تعدادي از بزرگراههاي شهرمان به اجرا گذاشته شد، راهکاري که امتحان خود را در بسياري از شهرهاي دنيا که با معضل آلودگي صوتي دست به گريبان بوده اند پس داده، اما اجراي آن بسيار هزينه بر است.

نصب هر ديوار صوتي بسته به طول آن گاه تا 1.5 ميليارد تومان هزينه مي برد اين در حالي است که بزرگراه هاي شهر از جمله بزرگراه شهيد همت نيازمند نصب ديوار صوتي است .

رشيدي در اين رابطه توضيح مي دهد: بزرگراه هاي کردستان، حکيم و چمران سه بزرگراه پايتخت هستند که در گام اول ديوار صوتي در آنها نصب شده است و با توجه به نقش 20 درصدي در کاهش آلودگي صوتي منطقه نصب ديوار صوتي در بزرگراه هاي در حال ساخت شکل گرفته است به طوري که اکنون بزرگراه طبقاتي صدر مجهز به ديوار صوتي شده است.

راهکارهاي مديريتي و کنترل در منبع صدا،تبديل به احسن کردن خودروهاي فرسوده، جلوگيري از تردد شبانه خودروهاي سنگين در خيابانهاي فرعي، 3 الزام گذراندن استانداردهاي محيطي آلودگي صوتي توسط سازندگان خودرو، مديريت ترافيک، ساماندهي مشاغل مزاحم و انتقال سريع کارخانجات صنعتي به خارج از شهر،تعيين محدوده‌هاي لازم در خارج از محدوده شهر براي انتقال مراکز توليد کننده آلودگي صوتي،استفاده از طراحان و مهندسان ترافيک درخصوص طراحي فضاي مناسب براي پارکينگ،احداث پارکينگ بيشتر براي جلوگيري از ترافيک،عدم صدور مجوز احداث اماکني که حتي درصد کمي ايجاد آلودگي صوتي دارند در داخل محدوده شهري، نهادينه کردن فرهنگ عدم توليد آلودگي صوتي،جانمايي و پراکنش مناسب کاربريهاي شهري و رعايت نحوه دسترسي آنها،طراحي سطوح کاربريها بر اساس ميزان توليد آلودگي صوتي،سازماندهي مناسب پلان ساختمان، ساماندهي حاشيه شهر و تقويت آن جهت جذب مراکز توليد آلودگي صوتي به لحاظ جمعيتي، مکاني، دسترسي و... از ديگر پيشنهادات رشيدي براي کاهش آلودگي صوتي در پايتخت است .

رشيدي تاکيد مي کند: استاندارد آلودگي صوتي پايتخت نيازمند بازنگري است چرا که منابع انتشار آلاينده صوت و نحوه انتشار و ميزان آنها به مراتب نسبت به گذشته تغيير کرده لذا بايد استاندارد آلودگي صوتي بازنگري شده و براي کاهشآلودگي صوتي برنامه عملي تدوين شود تا دستگاه ها براساس ضوابط تعيين شده در برنامه در جهت کاهش آلودگي صوتي اقدام کنند.

او ادامه مي دهد: برنامه جامعي که براي کاهش الودگي هوا تدوين شده و راهکارهاي کاهش آلودگي هوا در آن تاکيد شده براي کاهش آلودگي صوتي پايتخت نيز بايد برنامه جامع تدوين شود راهکارها و منابع کاهش آلودگي صوتي در آن لحاظ شود و به مرحله اجرا در آيد .

تهيه نقشه هاي صوتي در پايتخت

بر اساس قوانيني که در سال 2002 توسط 15 عضو اتحاديه اروپا به تصويب رسيد تا سال 2007 بايد تمامي شهرهاي داراي جمعيتي بالغ بر 250 هزار نفر، جاده‌هايي با ميزان تردد بيش از 6 ميليون خودرو در سال، ريلهاي قطار با تردد بيش از 60 هزار قطار در سال و فرودگاههايي با بيش از 50 هزار پرواز در سال  بايدنقشه‌هاي صوتي داشته باشند و تا سال 2008 بايد در طرحهاي تفصيلي خود اين نقشه‌ها را در جهت کاهش آلودگي صوتي استفاده کنند. نقشه‌هاي صوتي مي بايست هر 5 سال تکرار ‌شود.

در تهران نيز نقشه هاي صوتي براي مناطق 1،2،3،4،6،7،8،9،10،11،12و13 در سالهاي گذشته و تهيه نقشه‌هاي صوتي براي مناطق 5 ،17 و 18 در سال جاري تهيه شده است که بر اساس آن تعدادمراکز آموزشي خارج از حد استاندارد در 12 منطقه نامبرده 761 است . تعدادمراکز درماني خارج از حد استاندارد در 12 منطقه نامبرده 191 است .

  تهران چه زماني آرام مي گيرد

به گفته رشيدي ديوارهاي صوتي نصب شده کاهشي در حد 10-15 دسيبل را ايجاد کرده اند ودر طول روز ساعات 7-8 صبح و 5 تا 8 بعد از ظهر بدليل رفت و آمد بيشتر و اوج ترافيک تراز صدا بالاتر است وتهران در ساعات نيمه شب يعني 11 شب تا 6 صبح تراز صداي پايين تري نسبت به ساير ساعات دارد و روزهاي جمعه نيز تراز صدا پايين تر است.

طي 10 سال گذشته ميزان متوسط آلودگي صوتي در تهران 8 تا 9 دسيبل افزايش پيدا کرده است و به گفته مسئولان به مرز بحران رسيده است که اگر چاره اي براي آن انديشيده شود شايد روزي بيايد که کميته اضطرار براي آلودگي صوتي در پايتخت تشکيل شود و شهر را براي کمي آرامش تعطيل کنند .