آمریکای پرچالشِ ترامپ(نگاه)
* دکتر محمدحسین محترم
هفته گذشته درحالی دونالد ترامپ چهل و پنجمين رئيس‌جمهور آمريکا کاخ سفيد را از باراک اوباما تحويل گرفت که با کشور و جامعهِ پرچالشی روبروست. برخی از چالش‌های آمریکای ترامپ، سنتی هستند که جزو ذات سیاست و جامعه آمریکا شده‌اند، و برخی دیگر که در مبارزات انتخاباتی نمود بیشتری پیدا کردند، نیز بر آنها افزوده شده است. از جمله:
1- اولین چالش اصلی آمریکایِ ترامپ، صحنه‌گردانان پشت پرده فضاي سياسي آمريکا هستند که ترامپ بارها در نطق‌های انتخاباتی و همچنین در مراسم تحلیفش آنها را مسبب مشکلات کشورش معرفی کرده است. اما آنچه از قرائن و شواهد بر می‌آید نشان می‌دهد این صحنه‌گردانان فضاي سياسي آمريکا در حال هدایت آرام ترامپ بر مدار همان سیاست‌های گذشته کانون‌ها و لابی‌های قدرت و ثروت هستند. به گزارش روزنامه نيويورک تايمز و نشريه فوربز اکنون سياست داخلی و خارجي ترامپ در دست کوشنر داماد میلیاردر و یهودی اوست که شهرتي در بي‌رحمي دارد و وابسته به مراکز قدرت و ثروت از جمله هنري کيسينجر، پل ريان، روپرت مرداک و راجر ايلز مدير اجرايي شبکه خبري فاکس‌نيوز است. نکته مهم‌تر اين است که ترامپ در باره مخالفت گزينه‌هاي وزارتخانه‌هاي دولتش با مواضع انتخاباتي وي گفته اعضای کابينه من باید به افکار خود عمل کنند، نه به افکار من! البته پيش از اين هم قابل پيش‌بيني بود مواضع انتخاباتي ترامپ در حد شعار باقی بماند و ترامپ نيز مانند باراک اوباما چاره‌اي جز تن دادن به خواسته‌هاي نظام سلطه سياسي آمريکا ندارد.
2- دومین چالش ترامپ بحران مشروعیت است. بخشی از بی‌اعتمادی مردم آمریکا به سیاستمدارانشان در فرایند انتخابات ریاست جمهوری خود را به خوبی نشان داد. ترامپ با کسب سي و دو درصد محبوبيت مردمي در پايين‌ترين میزان مشروعیت نسبت به روسای جمهور قبلی به کاخ سفيد رفت و دوره رياست جمهوري‌اش را با بيشترين تظاهرات مردمی آغاز کرد، به طوری که دونالد‌ستيزان در سراسر آمریکا فریاد می‌زدند «ترامپ رئيس‌جمهور من نيست» و بر ديوارهاي ساختمان‌هاي بلندمرتبه شهرهای آمریکا نوشته شده «ترامپ را کنار بزنيد». گرچه تلاش شد بعد از برگزاری انتخاباتی اختلاف‌برانگیز، از مراسم تحلیف ترامپ نمادی از «آمریکای واحد» برای القاء «همه چیز در آمریکا آرام است» ساخته شود اما همزمان با این مراسم چند صد متر آن طرف‌تر تا شعاع هزاران کیلومتر در شهرهای مختلف آمریکا، مردم این کشور پرچم آمریکا را که باید نماد وحدت‌شان باشد به آتش کشیدند و تظاهرات آنها با یورش 35 هزار پلیس ضد امنیتی به خشونت کشیده شد و صدها نفر زخمی و بازداشت شدند. لذا آمریکا اکنون با چالش فروپاشي وحدت ملي روبروست که شعار همه‌پرسي استقلال در ايالت کاليفرنيا گویای آن است. البته بخش دیگر شکاف و بی‌اعتمادی سیاسی در جامعه آمریکا هنوز نهفته و پنهان است و زمانی سر باز و بحران مشروعیت سیاسی را تشدید می‌کند که رای‌دهندگان به ترامپ از تحقق شعارهای انتخاباتی او ناامید شوند و دریابند ترامپ نیز مثل اسلاف خود راهی جز حرکت در مسیر کانون‌های قدرت و ثروت ندارد.
3- سومین چالش آمریکایِ ترامپ شکاف‌های اجتماعی است. در مراسم تحلیف ترامپ تلاش زیادی شد تا با بزرگنمایی حضور رنگین پوستان به جهان القاء نمایند این کشور همچنان محل «وحدت هویت‌های مختلف است» است. اما مواضع مهاجرستیز ترامپ،50 میلیون مهاجر ساکن آمریکا را در هاله‌ای از نگرانی و وحشت فرو برده و جنبش حقوق مدني دهه 1960 به رهبري مارتين لوترکينگ و جنبش فتح وال استریت همچنان آتش زیر خاکستر باقی مانده‌اند. قتل سياهپوستان در دو سال گذشته به دست افسران سفيدپوست و حضور گروه کوکلاکس کلن با نگرش‌هاي نژادپرستانه و معتقد به زنده زنده سوزاندن سیاهپوستان به روشني مويد اين امر است.
4- چالش دیگر آمریکایِ ترامپ چالش اخلاقی و معنویت است. تیم انتقال قدرت در آمريکا قصد داشت با ابزارهای رسانه‌ای و نشان دادن مکرر حضور نمايندگاني از اديان موجود در آمريکا در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید و دعای آنها برای ترامپ و آمریکا، از این مراسم «آمريکاي پایبند به اخلاق» و «فضای معنوی مصنوعی» را برجسته کند. اما این در حالی است که در فصل انتخابات، جامعه آمریکا با افشای فسادهای اخلاقی ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی شاهد اوج لجن‌پراکني‌های سياسي- اخلاقی بود.
5- علاوه بر کاهش محبوبیت داخلی، کاهش محبوبیت بین‌المللی نیز اکنون این سوال را در افکارعمومی دنیا ايجاد کرده که آيا مي‌توان به رئيس‌جمهور جدید آمريکا و توافق‌ها و قول‌هاي او اعتماد کرد؟ حتی رهبران اروپايي هم دريافته‌اند نمي‌توانند به سياست‌هاي ترامپ اعتماد کنند!
6- «گرفتاری در چنبره صهیونیستها» نیز چالش مهم دیگر آمریکای ترامپ مثل آمریکای اوباما و بوش و کلینتون و کارتر و ... و دیگر دولتهای قبلی آمریکاست. خبر پيوند خانوادگي ترامپ با صهيونيست‌ها و حضور دو داماد یهودی و صهیونیست او در تیم تصمیم‌گیر اصلی سیاست‌های آمریکا و برجسته شدن کلمه «صهيون» در نطق رئيس‌جمهور جديد، شعارهای انتخاباتی وی برای برپایی جامعه‌ای مستقل را زیر سوال برد و نشان می‌دهد همچنان اوضاع در آمريکا تحت کنترل صهيونيست‌ها خواهد بود. برای اولین بار نیز یک خاخام صهیونیستی توانست در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور آمریکا حضور یابد و از «ارض موعود» سخن بگوید.
7- ترامپ رسما تروریسم را به اسلام ربط داده و از آن به عنوان «تروریسم اسلامی»! یاد و در مراسم تحلیفش تاکید کرده «شکست گروه‌هاي تروريستي اسلامي با عمليات نظامي و سرکوبگرانه هر کجا که لازم باشد، از اولويت‌هاي اصلي ماست». موسسه «پيو» نیز در جهت آماده کردن فضای این کشور برای تشدید اسلام‌هراسی در دوران ترامپ، در یک نظرسنجي القایی اعلام کرد 79 درصد شهروندان آمريکايي گروه‌هاي اسلامگرا را تهديد جدي براي آمريکا مي‌دانند! این مواضع نشان می‌دهد اسلام‌ستیزی همچنان چالش مهم آمریکای ترامپ است.
8- ترامپ ملی یا بین‌المللی. هرچند ترامپ گفته باید آمریکایی خرید و آمریکایی استخدام کرد اما هنری کسینجر وزير اسبق خارجه و یکی از صحنه‌گردانندگان کهنه‌کار آمریکا مي‌گويد بايد نقش بين‌المللي آمريکا را به ترامپ تفهيم کرد و تعريفي از نقش بين‌المللي آمريکا بياموزد.
9- چالش نظامی‌گری: علی‌رغم شعارهای ترامپ علیه جنگ‌افروزی‌های اسلاف خودش، وی در بيانيه چشم‌انداز سياست خارجي دولتش، بر بازسازي ارتش آمريکا و سلطه بی‌رقیب نظامي آمريکا تاکید کرده و برخلاف قانون اساسی این کشور که می‌گوید وزيران دفاع بايد غيرنظامي باشند، مجوزی از کنگره گرفته تا یک ژنرال (ماتيس) را به سمت وزارت دفاع آمريکا منصوب کند. نکته مهم‌تر اینکه رئيس‌جمهور جديد آمريکا درحالی در سخنان انتخاباتی‌اش از مداخلات کشورش در دیگر کشورها انتقاد می‌کرد که در مراسم تحلیفش تاکيد کرد «آمریکا تعيين‌کننده آينده جهان خواهد بود»! و نامزد وزارت دفاعش به سگ ديوانه جنگ مشهور است.
10- چالش تجاری: ترامپ با امضای سند خروج آمريکا از توافقنامه تجارت آزاد دوسوی اقيانوس آرام، کشورهای دنیا را به فکر «تجارت مستقل از آمریکا» انداخته است تا جایی که آلمان که آمريکا بزرگترين شريک تجاري آن کشور محسوب مي‌شود، گفته در صورت جنگ تجاری آمریکا با چین، به راهبرد اقتصادي جديدي با محوريت نگاه به آسيا روی خواهد آورد.
11- چالش کسری بودجه و بدهی‌های آمریکا هم نه در دولت ترامپ که در چندین دولت آینده هم مقامات این کشور را با مشکلات اساسی روبرو خواهد کرد. ترامپ که فروردین امسال در نطق انتخاباتی‌اش از بدهي خارجي 19 تريليون دلاري آمريکا سخن گفته بود، اکنون باید خود را برای پرداخت آن آماده کند.
12- چالش دیگری که ترامپ از هم اکنون با آن روبه‌رو است این که به سرانجام خود باید بیندیشد. او عليه دو نهاد مهم آمريکايي یعنی يکي نهاد اطلاعاتي و ديگري نهاد رسانه موضع‌گیری کرده؛ دو نهادی که در ترور جان اف کندي رئيس‌جمهوري اسبق آمريکا و برکناري ريچارد نيکسون از رياست جمهوري نقش مهمی ایفا کردند. لذا هرچند ترامپ در مراسم تحليف یک‌بار دیگر از تلاش براي پاکسازي واشنگتن و بازگرداندن قدرت به مردم سخن گفت اما با وجود این چالش‌ها بايد منتظر ماند و ديد که آيا صحنه‌گردانان اصلی آمریکا اجازه بازي به اين تاجر بدون تجربه سياسي و نظامي را مي‌دهند؟
13- در خصوص چالش محور مقاومت، سوریه و روسیه و کلاً منطقه غرب آسیا باید گفت با توجه به تاکید سیاستمداران تندرو صهیونیستی اطراف ترامپ بر سیاست نظامی‌گری آمریکا، نبايد انتظار داشت سیاست کاخ سفید در این حوزه شاهد تغييرات گسترده‌ای باشد.
14- درباره سیاست ترامپ در قبال برجام و ایران نیز باید گفت نباید خوشبین بود و پیش‌بینی می‌شود با توجه به ماهیت استکباری آمریکا، همان سیاست‌های ضد ایرانی و شعارهای تهدیدآمیز و تشدید تحریم‌ها در دستور کار این کشور باقی خواهد ماند، چنان‌که هفته گذشته ترامپ در یک سیاست ضد ایرانی دستور ممانعت از ورود مسلمانان به‌ویژه ایرانی‌های مهاجر به آمریکا را امضا کرد. در باره این چالش آمریکای ترامپ، به تحلیلی جداگانه و وقت دیگری نیاز است.