قصه پُرغصه بیماران خاص و هزار و یک خم تهیه دارو بخش پایانی
اضطراب دسترسی به دارو، بغضی در گلوی بیماران و کمین دلالان
گالیا توانگر
متصدی پذیرش نسخه، در پاسخ سؤالات افرادی که در صف ایستاده‌اند، هیچ نمی‌گوید. فقط با تکان دادن سر و یا باز و بسته کردن انگشتانش پاسخگوست. همه افرادی که در این صف ایستاده‌اند، در پی گرفتن دارو انسولین با نسخه پزشک و به شرط داشتن پرونده بیماری خاص هستند. نفر اول صف در حالی که دفترچه خود را تحویل مسئول باجه می‌دهد؛ از وی می‌پرسد: «از قلم نارنجی و طوسی هر کدام چه تعداد می‌دهید؟»
دلهره را می‌توان در چهره این دختر جوان به وضوح دید. می‌گوید: «نسخه مادرم است.» متصدی نسخه را به شیشه ما بین خود و مراجعین، چسبانده و با انگشت روی مُهر و امضا پزشک در این صفحه می‌کوبد.
دختر مستاصل می‌پرسد: «مشکلش چیست؟! مادرم شماره پرونده بیماری‌های خاص هم دارد.»
بالاخره متصدی با صدایی آرام و در یک جمله توضیح می‌دهد: «باید پزشک متخصص نسخه را بنویسد، نه پزشک عمومی!»
دختر با ناراحتی می‌پرسد: «از کرج آمده ام. با همین نسخه از هر کدام چند تا می‌دهید؟»
متصدی این باجه این بار بی‌هیچ کلامی انگشت‌اشاره‌اش را بالا می‌برد که به منزله یک عدد قلم انسولین نارنجی و یک عدد قلم انسولین طوسی است.
بغض گلوی مراجعه‌کننده می‌ترکد و با چشمان‌اشکبار می‌رود که مشکل نسخه‌اش را رفع کند.
نفر دوم یک جوان 22 ساله است که از 10 سالگی با دیابت نوع یک دست به‌گریبان بوده است. وی ضمن تحویل نسخه‌اش با اضطراب می‌پرسد: «از هر کدام چند تا می‌دهید؟»
متصدی باجه این بار پنج انگشتش را باز می‌کند و جلو شیشه می‌گیرد که به منزله تحویل 5 قلم انسولین نارنجی و 5 قلم انسولین طوسی است.
جوانِ بیمارِ دیابتی نفس راحتی می‌کشد و لبخندی از رضایت بر لبانش می‌نشیند.
از وی سؤال می‌کنم: «این میزان دارو برای چه مدت شماست؟»
وی با عجله پاسخم می‌دهد: «یکماه.»
سریع به سمت صندوق و باجه تحویل دارو می‌رود تا پلاستیک داروها را در آغوش بگیرد.
پلاستیک دارو و جولان داروقاپان!
قصه پُر غصه بیماران خاص و کمیاب یا نایاب شدن داروهایشان، قصه‌ای تکراری است که زیر پوست شهر هر روزه اتفاق می‌اُفتد و چشمان دردمندشان را با‌اشک می‌نشاند.
مهین سیرافی یک شهروند تهرانی که خود به دیابت مبتلاست، رو‌به‌روی داروخانه هلال احمر مرکزی پلاستیک داروهای قلب توام با قلم‌های انسولینش را محکم دورمچش‌انداخته و هر موتوری که رد می‌شود، اضطراب را می‌توان در چهره‌اش به وضوح دید.
وی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «ازصبح به لیست داروخانه‌های دولتی زنگ زدم تا بالاخره گفتند؛ انبار هلال احمر در مورد اقلام دارویی مورد نیازم شارژ شده است. با اسنپ خودم را رساندم. توی این پلاستیک به نرخ آزاد نزدیک دو و نیم میلیون تومان داروست. همین هفته قبل در خیابان رو‌به‌روی داروخانه، پلاستیک داروی یک پیرمرد بیمار را دزد زد!»
با تعجب می‌پرسم: «مگر دارویتان چیست و هزینه‌اش چقدر است؟»
وی توضیح می‌دهد: «من انسولین مصرف می‌کنم و قیمت یک پَک 5 تایی‌اش در بازار آزاد 850 تا یک میلیون است. البته طی دو هفته پیش این میزان نرخش بوده و حالا نمی‌دانم چقدر افزایش قیمت داشته است؟»
50 میلیون تومان بابت چند عدد آمپول
یکی دیگر از عوامل سرگردانی مردم در بازار آزادِ دارو، دسترسی به داروهایی است که گفته می‌شود برای درمان کرونا جواب می‌دهند.
فتحی، شهروندی است که از صبح در فضای مجازی به دنبال داروی «فاویپراویر» در حال ارتباط گیری با دلالان داروست. پدرش در بخش مراقبت‌های ویژه در انتظار دریافت این دارو با مرگ دست به‌گریبان است.
یک مقدار از این دارو را با نسخه پزشک از داروخانه دولتی تهیه می‌کند، اما مسئول داروخانه به او می‌گوید: «فاویپراویر، کمتر از تعداد تجویز شده در اختیار دارد و مردم برای اینکه بتوانند روند درمان را به شکل مناسب طی کنند، باید به بازار آزاد مراجعه و چندین برابر قیمت هزینه
کنند.»
گفته شده این دارو «فاویپراویر» زمانی تجویز می‌شود که دیگر وضع بیمار بسیار وخیم شده و در یک قدمی مرگ قرار گرفته است. بالاخره یکی از دلالان دارو در فضای مجازی پاسخ عجز و لابه و تقاضایش را می‌دهد. دلال ادعا می‌کند که قرص را دارد. دلال پیشنهاد فروش این قرص را به قیمت 20 میلیون تومان می‌دهد!
متقاضی که دستش به هیچ جا بند نیست، در پاسخ دلال می‌نویسد: «باشد، شماره حساب بده!»
میثم زاده، شهروند دیگری که خانواده‌اش این اواخر با کرونا دست و پنجه نرم کرده‌اند، در مورد نحوه تهیه «فاویپراویر» صراحتا می‌گوید: «چندی قبل برای تهیه این قرص به ناصرخسرو رفتم و با قیمت 25 میلیون تومان قرص‌ها را دریافت کردم، اما پدر و مادرم با مصرف این قرص‌ها با اینکه در سنین سالمندی هستند، طی یک هفته کاملا بهبود پیدا کردند.»
این ادعای فردی است که تمام اعضای خانواده‌اش مبتلا شده‌اند و تنها یکی از اعضای خانواده در بیمارستان بستری شده و دیگران در قرنطینه خانگی بوده و به دکتر متخصص مراجعه داشتند و به دلیل اینکه نسخه پزشک را برای درمان کرونا نمی‌توانسته از داروخانه دریافت کند، به بازار آزاد ناصر خسرو می‌رود، بازاری که چرایی فعالیت آن همچنان باقی است!
مبتلای دیگری به کرونا مدعی است: «خانواده‌ام به رغم تلاش‌های فراوان و در دست داشتن نسخه نتوانستند دارو مورد نظر پزشکم را به تعدادِ مورد نیازم تهیه کنند. برای من «رمدسیویر» تجویز شده بود. برادرم در ناصر خسرو با پرداخت 50 میلیون تومان توانست، این دارو را تهیه کند.»
وی در ادامه می‌گوید: « دلال دارو ابتدا به ما گفت که قرصش را دارم. وقتی از پزشکم سؤال کردم این دارو به چه صورت است؟ پاسخم داد: اصلا «رمدسیویر» به شکل قرص نیست و به شکل آمپول است. باید بین 5 تا 10 روز تزریق شود. خلاصه دقیقه 90 نزدیک بود، کلاه سرمان برود. بالاخره با دلال دیگری در بازار آزاد هماهنگ کردیم و 5 عدد از آن را به قیمت 50 میلیون تومان خریدیم.»
این بیمار رهیده از کرونا در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اگر داروی کرونا از طریق نسخه و روند وزارت بهداشت طی شود با قیمت مناسب به دست بیمار می‌رسد، البته «رمدسیویر» جزو داروهای گران محسوب می‌شود، اما در داروخانه‌ها به قیمت مناسب تهیه می‌شود. در برخی داروخانه‌ها کم‌فروشی می‌شود-تعدادی کمتر از نیاز بیمار توزیع می‌کنند- و بیمار مجبور به تهیه این دارو از ناصرخسرو است. این دارو در ناصر خسرو با چندین برابر قیمت توزیع می‌شود. توزیع داروخانه‌ای آن، مانع از ایجاد زمینه برای فعالیت بیش از پیش دلالان ناصر خسرو و قاچاقچیان دارو خواهد شد.»
لازم به توضیح است که پیشتر دکترمردانی فوق تخصص بیماری‌های عفونی و عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا هشدار دیگری در مورد داروی «رمدسیویر» داده بود، مبنی بر اینکه برخی برچسب «رمدسیویر» را روی آمپول‌های «پنی‌سیلینی» می‌زنند، برای همین مردم باید مراقب باشند.
هیچ داروی گیاهی تاکنون
وارد پروتکل درمانی کرونا نشده است
مصطفی قانعی رئیس‌کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا توضیح می‌دهد: «تاکنون چهار داروی گیاهی موثر در درمان کرونا در کشور توانسته‌اند مجوز کمیسیون سازمان غذا و دارو را اخذ کنند، اما برای ورود به پروتکل‌های درمانی کشور باید مرحله تست‌های بالینی را در سطحی وسیع بگذرانند.»
رئیس‌کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا درخصوص دریافت مجوز برای دو داروی گیاهی به منظور کمک به درمان بیماری کرونا و ورود آنها به پروتکل درمانی می‌گوید: «هیچ یک از داروهای طب سنتی، گیاهی، شیمیایی و بیولوژیک برای مقابله با کرونا وارد پروتکل درمانی کشور نشده‌اند و فقط برخی از این‌ها مجوز سازمان غذا و دارو و مجوز تولید موقت را دریافت کرده‌اند. داروهای دارای مجوز سازمان غذا و دارو تا ورود به پروتکل درمانی کشور باید تست‌های بالینی بزرگ را انجام دهند. برای اینکه دارویی وارد پروتکل درمانی شود، باید شرکت سازنده تست‌های بالینی داروی خود را به کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا ارایه دهد. دارویی که از سازمان غذا و دارو مجوز دریافت می‌کند، در داروخانه‌ها عرضه می‌شود، اما آنچه که بخواهد در پروتکل درمانی وارد شود، باید نتایج بالینی را به کمیته علمی ارایه دهد.»
وی درادامه می‌گوید: «بهره مندی از ظرفیت‌های علمی و ذخایرعظیم دارو‌سازی سنتی که میراث چند هزار ساله نیاکان ماست، امروز هم می‌تواند در مسیر علمی گره‌گشای مشکلات نوین جامعه بشری باشد. تاکنون تعداد زیادی دارو که ادعای کمک به درمان عوارض ناشی از بیماری کرونا یا درمان قطعی این بیماری را داشتند، به سازمان غذا و دارو ارجاع شده است و آن دسته از فراورده‌های مذکور که دارای مستندات علمی مکفی بودند، به دقت مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت تا در صورت گذراندن مراحل علمی و قانونی در نوبت صدور مجوز قرار گیرند. بر این اساس طبق بررسی‌های صورت گرفته تاکنون چهار فرآورده طبیعی با اجزای گیاهی موفق به اخذ مجوز از کمیسیون قانونی سازمان غذا و دارو برای بهبود علائم بیماری کووید ١٩ شده‌اند و برای دو مورد آن مجوز موقت تولید به مدت ۶ ماه صادر شده است.»
قانعی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اسپری دهانی PHR ۱۶۰ که حاوی ۶ عصاره گیاهی است و با توجه به نتایج کارآزمایی بالینی ارایه شده است، با مورد مصرف کمک به بهبود عوارض ریوی کووید ١٩ شامل تنگی نفس، سرفه، افزایش اکسیژن شریانی و شربت موکوزیفت حاوی عصاره آبی میوه دو گیاه که با توجه به مدارک کارآزمایی بالینی ارایه شده، با مورد مصرف بهبود علایم خستگی و بی‌اشتهایی در بیماران مبتلا به کووید۱۹ موفق به اخذ مجوز تولید شده، اما هنوز توسط تولیدکنندگان تولید انبوه نشده است. دو داروی دیگر شامل فرآورده شربت با نام اظهارشده استاپ سیویر (نام فرآورده تایید نهایی نشده است) و بر اساس کارآزمایی بالینی با مورد مصرف «کاهش دوران بستری و بهبود‌هایپوکسی» و فرآورده شربت با نام اظهارشده آنوال اس (نام فرآورده تایید نهایی نشده است) حاوی یک جزء گیاهی است که بر اساس کارآزمایی بالینی با مورد مصرف «بهبود برخی علایم بیماری کرونا»، موافقت اصولی کمیسیون قانونی را اخذ کرده‌اند.»
لازم به توضیح است، قانعی رئیس‌کمیته علمی ستاد مدیریت و مقابله با ویروس کرونا، پیش از این نیز گفته بود: «تمام تحقیقاتی که روی داروهای کووید ۱۹ در کشور انجام می‌شود، دارای چند مرحله است؛ مرحله ابتدایی شامل تحقیق اولیه برای بررسی سلامت دارو، مرحله دوم اثربخشی دارو، مرحله سوم محاسبه هزینه و اثربخشی دارو و مرحله چهارم ورود دارو به پروتکل‌های درمانی است که آیا می‌تواند استفاده شود یا نه.»
به گفته وی، در صورتی که دارویی همه این مسیر را به صورت موفقیت‌آمیز طی کند، به شکل پروتکل قطعی درمی آید و با وجود اینکه درگیر ویروس کرونا هستیم اما این سیر بین 3 تا 6 ماه باید طی شود تا اینکه یک دارو بتواند جایگاه خود را پیدا کند.»