نگاهی به اجرای طرح پروژه مهر در آغاز سال تحصیلی جدید و تاثیر آن در بهبود کیفیت فضای آموزشی - بخش نخست
همدلی همگانی برای آماده سازی مدرسه در استقبال از دانش‌آموزان
گروه گزارش
شور و حالی که در آستانه بازگشایی مدارس در همه جا جریان دارد، چند سالی است که تحت عنوان پروژه مهر از سوی آموزش و پرورش به طور ویژه‌تر مورد برنامه‌ریزی و اجرا قرار گرفته است. پروژه مهر با هدف برنامه محور شدن فعالیت‌ها و هر چه با شکوه‌تر برگزاری مراسم آغاز سال تحصیلی در مدارس و همچنین ارتقاء کیفیت خدمات آموزشی و پرورشی انجام می‌شود که با مشارکت نهاد‌ها و سازمان‌ها و افراد تاثیرگذار در اجرای آن از اردیبهشت آغاز به کار می‌کند و در اواخر شهریور با بازرسی‌های نهایی از مدارس به کار خود پایان می‌دهد؛ در واقع آثار آن تا انتهای سال تحصیلی ادامه دارد.
بازهم با آمدن روزهای پایانی فصل تابستان بوی مهر در شهرها و کوچه‌های کشورمان پیچیده است. باز هم مدارس چشم به در دوخته‌اند و به انتظار نشسته‌اند تا سال تحصیلی جدید را همراه با دانش‌آموزان آغاز کنند. با آغاز سال تحصیلی در اول مهر، میلیون‌ها دانش‌آموز به شوق آموختن، روانه مدرسه می‌شوند. همه‌ساله با شروع ماه مهر کوچه‌ها و خیابان‌ها رنگ و بوی دیگری پیدا می‌کنند و شور و شوق دانش‌آموزان جلوه زیبایی به جامعه می‌بخشد. روزهای آغازین مدرسه از جهات مختلف دارای اهمیت است. ایجاد نگرش‌های مثبت و پویا در دانش‌آموزان، تقویت انگیزه تلاش و تحصیل، کاهش دغدغه، اضطراب و تردید و زدودن هرگونه آثار بدبینی نسبت به درس و مدرسه و کلاس و معلم، و سرانجام آشنایی با شخصیت و دیدگاه‌های دانش‌آموزان می‌تواند در روزهای اول مدرسه صورت پذیرد. سرمایه‌گذاری در جهت ارتقای سطح کمّی و کیفی آموزش، هرچند بازده فوری ندارد، امّا قدم اول برای تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جامعه است. بنابراین یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید به آن پرداخته شود ایجاد محیط آموزشی مناسب در مدارس کشور است.
جهاد همگانی‌برای پروژه مهر
در آستانه سال تحصیلی جدید و در حالی که خانواده بزرگ آموزش و پرورش مشغول تجهیز و آماده‌سازی مدارس برای آغاز سال تحصیلی فرزندان این مرز و بومند، پای صحبت‌های اردشیر مرادی، کارشناس روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی منطقه 9 آموزش و پرورش شهر تهران می‌نشینیم.
مرادی که نام پروژه مهر سال تحصیلی جدید با عنوان «مهر ماندگار، اشتغال و تولید، تدبیر و امید» را برگرفته از نامگذاری سال 96 یا همان‌اشتغال و تولید می‌داند، برایمان درباره اهداف پروژه مهر این گونه بیان می‌گوید: «پروژه مهر یک نماد مدیریتی است که با هدف برنامه‌ریزی، سازماندهی ، هماهنگی راهبردی و ارزشیابی صورت گرفته است.»
این کارشناس روابط عمومی که آغاز مهر را یک رویداد بزرگ علمی می‌داند در گفت‌و‌گو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «آغاز مهر، شروع مجدد بهار تعلیم و تربیت است. بنابر این همه سازمان‌ها، ارگان‌ها و نهاد‌ها باید در این بحث مشارکت داشته باشند.»
مرادی در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که تعلیم و تربیت مختص آموزش و پرورش نیست و همه ارگان‌ها و نهاد‌ها و حتی خانواده‌ها در اجرای تربیت سهم دارند.وی در ادامه می‌گوید: «پروژه مهر با رویکرد مشارکت همه نهاد‌ها و مردم ایجاد شده است. بنابر این وزارت آموزش و پرورش به علت اهمیت و کاربرد پروژه مهر بخشنامه‌ای مهم را به نام روز ملی بازگشایی مدارس به مدارس ابلاغ کرده است.»
وی ساختار بخشنامه مربوطه را با اهدافی مشخص شده توصیف می‌کند که این بخشنامه از طریق اداره کل به مناطق و در نهایت به مدارس ابلاغ می‌شود. این کارشناس در ادامه می‌گوید :« اولین کاری که مناطق باید انجام دهند؛ تشکیل ستاد پروژه مهر است که در این ستاد معاونت پژوهش و نیروی انسانی دبیر آن است و از پنج کار گروه که عبارتند از: کارگروه سازماندهی، کارگروه تعمیر و تجهیز، کارگروه تبلیغ و اطلاع‌رسانی، کارگروه تایید صلاحیت‌ها و نظارت و ارزیابی تشکیل شده است. هر کدام از کارگروه‌ها که یک دبیر برای خود انتخاب می‌کنند. از مدیران و کسانی که در بحث بازگشایی مدارس تبحر دارند، برای حضور در کارگروه‌ها و اعلام نظرات آنان دعوت به عمل می‌آورند و در نهایت کارگروه‌ها از مدارس بازدید می‌کنند. البته در پروژه مهر به همان شیوه‌ای که برای مناطق گفته شد، هر مدرسه نیز ستاد پروژه مهری دارد که با هدایت مدیریت مدرسه و با شرکت نماینده معلمین، نماینده انجمن اولیا و مربیان و نماینده شورای دانش‌آموزی اجرا می‌شود.»
روز اول مهر باید برای دانش‌آموزان خاطره‌انگیز شود
از اردشیر مرادی در مورد میزان بودجه‌ای که مدارس در اختیار دارند و تاثیر آن بر کیفیت فعالیت‌هایشان می‌پرسم، وی در پاسخ می‌گوید: «با توجه به آنکه مدارس را می‌توان به سه دسته برخوردار، نیمه‌برخوردار و لازم توجه تقسیم کرد، می‌توان گفت در مدارس برخوردار بودجه لازم در اختیار مدیران هست و برخی مدارس که نیمه برخوردار هستند تا حدودی بودجه برای انجام فعالیت دارند، اما مدارسی که لازم توجه هستند، از طرف منطقه بودجه‌ای به منظورتعمیر و تجهیز دریافت می‌کنند.»
وی در ادامه می‌گوید: «شهرداری در طرح «استقبال از مهر» با ایجاد تفاهم نامه‌ای که با آموزش و پرورش منعقد کرده است، براساس اولویتی که آموزش و پرورش منطقه برای مدارس براساس نیازهایشان قائل شده، در زمینه‌های تعمیر وتجهیز وزیباسازی به آنها خدماتی ارائه می‌دهد.»
این کارشناس با تجربه به نقش دانش‌آموزان و اولیا آنان در اجرای پروژه مهر اشاره می‌کند و می‌گوید: «دانش‌آموزان و اولیا، خصوصا انجمن اولیا نقشی اساسی در این حرکت دارند؛ به طور مثال در هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای در امور مربوطه از جمله رنگ‌آمیزی از دانش‌آموزان داوطلب برای انجام امور کمک گرفته می‌شود.»
اردشیر مرادی در انتهای کلامش می‌گوید: «تمام این فعالیت‌ها در جهت آن است که در روز بازگشایی مدرسه دانش‌آموزان از محیطی که در آن تحصیل خود را آغاز کرده‌اند لذت ببرند، یک مدرسه با نشاط و با طراوت به گونه‌ای که روز اول مهر برای دانش‌آموزان خاطره انگیز باشد، ایجاد گردد و تکراری بودن فضا سبب آزردن دانش‌آموزان نشود.»
اهدای وسایل غیرقابل استفاده
به مدارس نیازمند
نظام تعلیم و تربیت که مدارس مشهود‌ترین مجری آن برای دانش‌آموزان هستند، باید در خدمت دانش‌آموزان باشد. پس حرکت عظیمی که تحت عنوان پروژه مهر برای آغاز سال تحصیلی دانش‌آموزان انجام می‌شود باید تا حدودی دانش‌آموز محور و بر طبق نظرات و نیاز‌های دانش‌آموزان باشد.
طاهره دمیرچی مدیریت یک دبیرستان نمونه دولتی در گفت‌و‌گو با گزارشگرکیهان می‌گوید: «دانش‌آموزان وقتی سال تحصیلی جدید را با رفع نیاز‌های سال گذشته یا با ایجاد فضای متفاوت آغاز می‌کنند، احساس می‌کنند که به آنان اهمیت داده شده است.»
دمیرچی که پروژه مهر را یک بازنگری در اموال مدرسه نیز می‌داند، از فواید اهدای وسایلی که در یک مدرسه مورد استفاده نیستند به مدارس نیازمند آن وسایل اشاره می‌کند و می‌گوید: «مدارس از طریق سیستم امین‌اموال در منطقه، لیست اموالی را که بی‌استفاده مانده‌اند، وارد سیستم می‌کنند و مدارسی که نیازمند آن هستند از آن مطلع می‌شوند و برای استفاده به مدرسه خود می‌برند.»
وی که پروژه مهر را در مدرسه خود از اواخر خرداد آغاز کرده است، این امر را مبنی بر آغاز سال تحصیلی جدیداز 24 تیر ماه با شروع کلاس‌های تابستانی می‌داند و این گونه توضیح می‌دهد: «در حقیقت مهر ماه برای مدرسه ما با توجه به اینکه یک مدرسه نمونه دولتی است از تیر آغاز می‌شود و می‌خواستیم شروع مجدد دوره تحصیلی برای دانش‌آموزان با فضایی جدید و متفاوت با سال گذشته بوده باشد. البته پروژه مهر در این مدرسه هنوز به اتمام نرسیده است. برخی اموربا توجه به روند کار هنوز به اتمام نرسیده‌اند و برخی نیز همانند رنگ آمیزی و دیوار نویسی حیاط مدرسه با توجه به اینکه روز اول مهر نیز نشاط و شادابی خاص خود را می‌طلبد، هنوز آغاز نشده‌اند.»
دانش‌آموزان خط‌مشی اصلی
اجرای پروژه مهر
طاهره دمیرچی یک فرهنگی پروژه مهر را امری مهم و بسیار تاثیرگذار می‌داند و می‌گوید: «پروژه مهر همیشه بوده؛ چرا که جریان نوسازی فضای آغاز بهار تعلیم و تربیت همیشه بوده است، اما چند سالی است که با عنوان پروژه مهر اجرا می‌شود.»
وی در این باره معتقد است که این نامگذاری و همین توجه خاص و تهیه گزارش از این موضوع و پررنگ کردن این مسئله سبب شده تا مدیرانی که اغلب کم کار بودند و توجهی به این موضوع نداشتند حرکتی انجام دهند. البته با وجود تلاش‌های بسیاری که توسط برخی مدیران انجام می‌شود و بی‌توجهی‌هایی که برخی نسبت به این مسئله دارند، در پایان ارزیابی فعالیت مدارس هیچ گاه تشویق یا تنبیهی در نظر گرفته نشده است و شاید تنها عامل ترغیب‌کننده واکنش مثبتی باشد که دانش‌آموزان به تجهیز و نوسازی مدارسشان در برابر مسئولین مدرسه نشان می‌دهند.
دمیرچی اجرای پروژه مهر را در مدرسه خود به نسبت سال گذشته پر قوت‌تر می‌داند و معتقد است مهم‌ترین خط‌مشی برای انجام پروژه مهر در مدارس دانش‌آموزان و نیاز‌های مربوطه آنان است که در ستاد مربوط به پروژه مهر در مدرسه هم نماینده دانش‌آموزان و هم نماینده اولیا حضور دارند و می‌توانند گام‌به‌گام در فرآیند نوسازی مدرسه همکاری و همفکری کنند.
در حالی که در آستانه بازگشایی مدارس پروژه مهر در حال انجام است، معاون یک مدرسه ابتدایی می‌گوید: «از اواخر تیر تشکیل ستاد و برنامه‌ریزی برای پروژه مهر را آغاز کردیم. می‌توان گفت مقطع ابتدایی، دوره‌ای است که فضای آموزشی در یادگیری و علاقمندی دانش‌آموزان به تحصیل و فرا گیری علم و دانش بسیار موثر است.این موضوع تا حدودی امور را دشوار‌تر می‌سازد.»
وی ادامه می‌دهد: «البته در اجرای حرکت عظیم پروژه مهر اولیای دانش‌آموزان از هیچ کمکی در جهت ایجاد فضای سالم، خوب و متفاوت با قبل دریغ نکرده‌اند و برخی از امور با حمایت‌های معنوی و بعضا مالی اولیای عزیز دانش‌آموزان انجام شده است.»
این معاون آموزشی معتقد است که پروژه مهر تنها محدود به تجهیز فضای فیزیکی نیست و با آغاز بهار تعلیم وتربیت نیاز به ساماندهی امور اجرایی در مدارس نیز از اقدامات مهم در حرکت عظیم پروژه مهر است.
او در انتهای کلامش به برخی امور که نیاز اساسی و گاه بی‌توجهی به آنها بسیار خطرناک خواهد بود اشاره کرده و می‌گوید: «همیاری برخی سازمان‌ها و ارگان‌ها لازمه اجرای موفقیت‌آمیز پروژه مهراست؛ چرا که هنوز با گذشت حدود نیمی از فرآیند پروژه مهر برخی امور تامین بودجه لازم را ندارند.»