آثار گسست نسلی(پرسش و پاسخ)
پرسش:
گسست نسلی چه آثار و پیامدهایی را برای جامعه به همراه دارد و چگونه میتوان از تحقق آن جلوگیری کرد؟
پاسخ:
در بخش نخست پاسخ به سؤال آثار تفاوت و گسست نسلی به نحو اجمال به تعریف نسل مفهوم تفاوت نسلی و مفهوم گسست نسلی پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پیمیگیریم.
انواع گسست نسلی
معمولا گسست نسلی را میتوان از لحاظ کیفی به دو نوع تقسیمبندی کرد: 1-گسست نسلی ارزشی 2- گسست نسلی هنجاری
ارزشها، باورهای ریشهداریاند که گروههای اجتماعی هنگام سؤال درباره خوبیها و بدیها و کمال مطلوب به آنها رجوع میکنند، مانند: عدالت، کرامت انسانی، برابری، آزادی، حقوق مدنی، کمالات انسانی و... بنابراین ارزشها مبانی و اصول ثابت ولایتغیری دارند که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود.
هنجارها اصول و قواعد معینی هستند که از مردم انتظار میرود آنها را رعایت کنند مانند: ازدواج، راهنمایی و رانندگی، رئیس و مرئوس، روابط خانوادگی و... اصول و قواعد رفتاری در هر یک از این عرصهها را هنجار گویند. هنجارها خود به دو نوع تقسیم میشوند: 1- رسمی 2- غیررسمی. هنجارهای رسمی عبارتند از: هنجارهای مصوب و نوشتهشدهای که تخلف از آنها مجازات خاصی را در پی دارد و هنجارهای غیر رسمی، معیارهای نانوشتهای هستند که توسط مردم دارای فرهنگ و هویت مشترک رعایت میشوند. شیوههای قومی، آداب و رسوم هر جامعهای از هنجارهای غیررسمی هستند. بنابراین ارزشها عامتر از هنجارها هستند و مبنای هنجارها محسوب میشوند.از طرفی ارزشها ماهیت نظری و ذهنی دارند و در مقام هستها و پذیرش برخی واقعیتهای مربوط به جهان هستی است، در صورتی که هنجارها در مقام بایدها و نبایدها و مربوط به عمل کنشگران است. قواعد رفتاری که آنان باید عمل کنند برای حفظ هویت فرهنگی وتداوم فرهنگ، ارزشهای اجتماعی مهمتر از هنجارها هستند.
بنابراین فاصله نسلی ارزشی، وجود اختلافات و شکاف قابل توجه بین ارزشیهای یک نسل با نسل بعدی است و فاصله نسلی هنجاری، اختلاف و شکاف بین هنجارهای یک نسل با نسل بعدی است. لازم به یادآوری است که فاصله نسلی هنجاری تا حدود زیادی امری طبیعی است، چرا که اساسا با توجه به تغییر شرایط محیطی، تغییر مناسب در هنجارهای انسانی امری ضروری است، و اگر هنجارها، متناسب با دگرگونیهای اجتماعی تغییر داده نشود و انتظار این باشد که جوانان در شرایط بسیار متفاوت با والدین و دیگر اقشار زندگی کنند، رفتار کنند، بخورند، بپوشند و... در این صورت تدریجا و به ناچار هیمنه و ابهت والدین زیر سؤال میرود. به عبارت دیگر همواره فاصله نسلی ابتدا از نوع هنجاری است و اگر این فاصله تحمل و اصلاح نشود، به فاصله و گسست ارزشی تبدیل میشود که بسیار مشکل آفرین و تداوم آن برای جامعه بسیار خطرناک و زیانبار است و به مسخ هویت ارزشی گذشتگان و کسب هویت ارزشی و هنجاری جدید
میانجامد.