برنامههای ترکیبی کپسولهایی برای پر کردن آنتن
رسانه کارکردهای مختلفی دارد. از سرگرمی که وجه غالب رسانههای گروهی است تا آموزش و به نوعی تربیت. تلویزیون به دلیل گستردگی و تاثیرگذاری، نقش ویژهای در این فرایند داشته است. ابزار تلویزیون برای این کارکرد متفاوت است. از آگهی بازرگانی گرفته که شکل مستقیم انتقال پیام است و فیلم و سریال که شکل دراماتیک و بخش روکش دارو کپسولی آن است؛ درست مانند دارو که قرص و کپسول که یکی عریان و دیگری با پوشش است؛ اما برنامههای ترکیبی به واقع نه قرص هستند نه کپسول و به دلیل راحتطلبی مدیران کمکم کارکرد خود را از دست میدهند.
به این عناصر توجه کنید؛ دو عدد مجری که یکی آدم جدی است و دیگری کمدین. چند میهمان به علاوه سس اضافه یعنی یک خواننده و از همه مهمتر یک عده تماشاگر در استودیو یا لوکیشن.
در این خصوص، یعنی موضوع گفتوگو و میهمانان به چند نکته اشاره میکنیم. ابتدا اینکه مدعوین چه کسانی هستند؛ همانطور که گفته شد، یا بازیگر هستند یا خواننده یا ورزشکار. عجیب اینکه مدعوین در شبکههای مختلف ثابت و تکراری هستند. به واقع، نبود بودجه باعث شده، حجم برنامههای تکراری زیاد شود. یعنی ساختار بسیاری از برنامه های ترکیبی مشابه است و نمیتوان وجه تمایزی بین اغلب این برنامهها مشاهده کرد.
به یاد بیاورید برنامههای ترکیبی پس از افطار را که یکی توسط بانک ]...[ پشتیبانی میشد و مجری مدام اسم شرکت حامی را بیان میکرد و یا مجموعه تفریحی ]...[ که در گوشه تصویر بود.
میرسیم به موضوع بحث در این برنامهها، عناصر ثابت این گفتوگو سن و سال، تأهل، رنگ مورد علاقه، حس خوب بودن، حس نوع دوستی و مقدار متنابهی شعار که در اغلب آنها وجود داشت. البته باید به فرهنگ رانندگی و اخلاق و هنر هم اشاره کرد.
یک دلیل برای این رویکرد وجود دارد و آنکه آنتن خوراک میخواهد و به هر طریقی باید آنتن پر شود و چه راهکاری بهتر و بیهزینهتر از اینکه عدهای را جمع کنیم بعد فقط حرف بزنیم!
خلاقیت، لازمه رسانه است و وجود تفکر لازمه خلاقیت است. نمونه این خلاقیت را میتوان در برنامه «جیوگی» دانست که مجری آن از شرکتکنندگان میخواست شعار ندهند و حرفهای تکراری نزنند و حتی از برخی مسئولین هم فارغ از مسئولیت دولتی دعوت کرد و آنها را گوشه رینگ قرارداد و گفتوگوی پینگپونگی صورت داد.
اما چرا تفکر- به عنوان مقدمه خلاقیت- در بسیاری از محصولات رسانهای ما وجود ندارد؟ چون در کشور ما علوم انسانی به عنوان زیربنای سایر علوم همیشه زیرسایه پزشکی و مهندسی بوده است و هیچ کس از علوم انسانی انتظار پیشرفت ندارد و این دقیقا همان نکتهای است که ما در تمام حوزهها و در این جا برنامهسازی از این غافل هستیم. به نظر میرسد صدا و سیما نه به دلیل کمبود بودجه که ترجیعبند پاسخ تمام مسئولین آن است که به دلیل نبود خلاقیت و تفکر لازم دچار اینگونه مشکلات و کاستیها میشود.
احمد سیمایعراقی