محمدصادق باطنی*
در حال حاضر در بسیاری از کشورها وقتی از همه می پرسید نماد تروریسم چیست و کجاست، مطمئنا نخستین اسمی که بر زبان خواهند آورد «داعش» است.از سوی دیگر بر کسی پوشیده نیست که بزرگترین دشمن داعش در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران است. حال وقتی ایران که خودش سالهای سال قربانی تروریسم بوده و امروز بزرگترین دشمن نماد تروریسم در جهان است، همواره در رسانه های غربی به عنوان یکی از بزرگترین حامیان تروریسم معرفی می شود!
به نظر می رسد ضعف عملکرد ما در تصویرسازی موثر از وقایعی همچون حادثه 7 تیر و یا حمله به هواپیمای مسافربری ایرباس توسط آمریکا یکی از مهم‌ترین عوامل تصویرسازی غلط دشمنان از ایران اسلامی است.
در مقابل، آمریکا به عنوان بزرگترین حامی تروریسم، تنها با تصویرسازی‌های رسانه‌ای، خودش را در اذهان بسیاری از مردم جهان به عنوان بزرگترین قربانی و دشمن تروریسم معرفی کرده است!شما می‌بینید هر اتفاق تروریستی که در آمریکا می افتد بارها و بارها و به سرعت در سینما و تلویزیون آن کشور بازتاب پیدا می کند.مثلا ده ها فیلم راجع به قتل «آبراهام لینکلن» ساخته می شود و او را نماد دفاع از حقوق بشر نشان می‌دهند!
و یا انبوه فیلم هایی که راجع به واقعه 11 سپتامبر ساخته شده است و همواره نیز مورد حمایت جشنواره‌های آمریکایی قرار گرفته است. فیلم‌هایی که از پیش از وقوع 11 سپتامبر به شبیه سازی این واقعه پرداختند و پس از آن نیز در چند ده فیلم به انواع مختلف به این واقعه پرداختند.
نکته قابل تأمل، ساختن تصویر ضد تروریسم از آمریکا توسط سینما در اذهان است. مثلا شما در ماجرای کشتن بن لادن، می بینید که با فاصله کمتر از دوسال، دو فیلم و یک سریال به ماجرای قتل بن لادن توسط سربازان آمریکایی می پردازد که یکی از آنها فیلم معروف« Zero Dark Thirty » است.
در انبوهی از آثار سینمایی ژانر جنگی هالیوود در سالهای اخیر، آمریکای تروریست و اشغالگر در افغانستان و عراق تبدیل شده است به بزرگترین مدافع حقوق بشر؛ فیلم‌هایی همچون American   Sniper، The Hurt Locker، Lone Survivor و انبوه فیلم ها و سریالهای دیگر.
یا مثلا در بزرگترین جنایت تروریستی دنیا، یعنی بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، آمریکا چندین فیلم سینمایی ساخته است که این جنایت بزرگ را حق مردم ژاپن دانسته است که فیلم هایی همچون Empire of The Sun، یا  Pearl Harbor فقط نمونه هایی از این آثار هستند.
اساسا آمریکا همواره در آثارش قربانی تروریسم است، چه خودش مورد حمله قرار گرفته باشد و چه اینکه به عنوان یک مهاجم و اشغالگر ملتی را به محاق برده باشد.نکته جالب توجه دیگر همراهی ادبیات نمایشی آمریکا با این موضوع است. به نحوی که تمام فیلم‌های جنگی این سالهای آمریکا اقتباسی از یک کتاب بوده‌اند. مثلا به سرعت ماجرای زندگی «کریس کایل» که بیشترین آمار کشتن مردم عراق به شیوه تک تیراندازی را دارد در سال 2012 تبدیل به کتاب می‌شود و کلینت ایستوود معروف می آید و دو سال بعد در سال 2014، زندگی این تروریست قهرمان نمای آمریکایی را به فیلم «تک تیرانداز امریکایی» تبدیل می‌کند.
در واقع زنجیره تصویرسازی از وقایع و افراد مطلوب آمریکایی از تالیف و خاطره نگاری شروع می شود و معمولا فیلم های جنگی آمریکایی و فیلم های مرتبط با وقایع تروریستی اقتباس یافته از کتاب‌های مرتبطشان هستند.
اما در سینمای ما جای هزاران انسان مظلومی که در حوادث تروریستی به شهادت رسیدند خالی است. نه دانشمندان هسته ای، نه بهشتی و یارانش، نه رجایی و باهنر و یاران آن‌ها، نه مسافران هواپیمای ایرباس و نه دیگر مردمی که بدون هیچ گناهی ترور شدند!به نظر می رسد همان طور که به دقت و درستی رهبر انقلاب تاکید کردند، ابتدا باید نویسندگان و مولفان، تاریخ شفاهی وقایع تروریستی ما را به رشته تحریر در بیاورند و از سوی دیگر باید جریان اقتباس را در فیلمنامه نویسی کشور رونق بخشید. چرا که تجربه اثبات کرده است، معمولا وقتی ما یک رخداد تاریخی را به طور مستقیم به یک فیلم تبدیل می کنیم، بسیاری از جزئیات رها شده و آثار غالبا با ضعف درام و فیلمنامه مواجه می شوند. ولی اگر جریان تاریخ نگاری و اقتباس شکل بگیرد، رخداد تاریخی یک بار در فضای مکتوب و داستان نویسی پخته می شود و بار دیگر در فضای تصویر کامل و پرداخته می‌شود.خلاصه اینکه به نظر می رسد باید جریانی مشخص برای ثبت وقایع تاریخی کشورمان و توزیع جهانی این آثار برنامه ریزی و تمرکز نماید.
*مستندساز و فعال فرهنگی