پیآمدهای کودتای جمعهشب ترکیه(نکته)
در مورد وقایع جمعهشب ترکیه چند نکته به نظر میرسد که امید است نقد و نظر کارشناسی دوستان را در پی داشته باشد:
1 - در همان آغاز تحولات جمعه شب در کانال خبری خود نوشتم اگر در پشت کودتا گروه گولن باشد به معنای مدیریت کودتا توسط آمریکاست و به ضرر منافع ملی ایران نیز خواهد بود. در آن یادداشت کوتاه نوشتم در این صورت این مهمترین تحول ترکیه از دهه شصت شمسی است که در آن روند به زیان ما پیش خواهد رفت. من به کودتای اورن اشاره کردم که نتیجه نهایی آن پس از چند سال روی کار آمدن دولت اوزال بود که - ناخواسته - به بستری برای روی کارآمدن اسلام گراها تبدیل شد و به نفع ما هم بود .
الان کودتا شکست خورده است و آمریکا و گولن مهمترین متهمان راه اندازی کودتا هستند و ظاهرا دست داشتن گروه ارتشی هوادار گولن در کودتای ناکام جمعه شب کمتر مورد تردید است .
با این وصف براساس برهان خلف میتوان گفت، نتیجه شکست کودتا به نفع ماست ؛ چرا که موضع مخالفان خارجی جمهوری اسلامی را تضعیف خواهد کرد .
2 - ارتش ترکیه در این کودتا از اعتماد به نفس برخوردار نبود. هم شرکت ضعیف نیروی زمینی که باید رکن اصلی کودتا میبود، بیانگر این موضوع است و هم عدم جدیت یگانهای هوایی و زمینی عملکننده این را نشان میدهد. گفتنی است که کودتا اگرچه به بخشی از ارتش نسبت داده میشود ولی واقعیت این است که کلیت ارتش بجز وزارت دفاع و نیروی دریایی پشت آن بودند .
3 - دستگیری بیش از 3000 نفر از نظامیان که گفته میشود دامنه آن تا 8000 نفر هم خواهد رفت، گزینه دخالت اردوغان و نمایشی بودن کودتا را تا حد زیادی رد میکند.
میتوان گفت این کودتا با همه ضعف آن، به احتمال خیلی زیاد واقعی بوده و عدم ورود بقیه اجزاء و رهبری ارتش در آن به شکست مرحله اول کودتا باز میگردد و اگر این مرحله قرین موفقیت میشد، بقیه ارتش وارد عمل میشد و کل ترکیه صحنه عملیات تسخیری آن میگردید .
4 - کودتا در آنکارا موفقتر از استانبول عمل کرد و در واقع این استانبول بود که کودتا را شکست داد. حضور اندک هواداران اردوغان در تجمعات پایتخت نشان داد موقعیت دولت akp در مرکزیت مستحکم نیست .
5 - در نتیجه کودتا موقعیت حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان در داخل نسبتا مستحکم میشود. چرا که شکست در کودتا باعث ضعیف شدن ارتش به عنوان قدرتمندترین و سازمان یافتهترین مخالف حزب حاکم شده است. از سوی دیگر - با فرصت طلبی اردوغان - از امروز هر مخالف سیاسی اردوغان نیز هوادار کودتا تلقی خواهد شد و این دست اردوغان را برای اعمال محدودیت علیه مخالفان خود و پیش بردن روند تغییرات اساسی، باز میکند.
6 - در بعد خارجی موقعیت اردوغان و ترکیه تا حد زیادی در نتیجه کودتا ضعیفتر میشود. ترکیه تا پیش از کودتا در بسیاری از پروندههای منطقهای در کنار آمریکا، اتحادیه اروپا، اسرائیل، عربستان، امارات و .... قرار داشت. بعد از کودتا با توجه به مواضع اولیه رسمی یا رسانهای این کشورها و رژیمها در حمایت صریح یا ضمنی از کودتاچیان، روابط ترکیه با آنان تضعیف میشود. ترکیه در این شرایط خواسته یا ناخواسته با جمهوری اسلامی و دوستان منطقهای آن و روسیه به احتمال خیلی زیاد روابط بهتری خواهد داشت .
سعدالله زارعی