4 قانون در مصرف دارو

مصرف دارو بین ایرانیان همواره با مشکلات متعددی از مصرف بی‌رویه تا توقف خودسرانه دارو همراه بوده و از جمله مشکلات نظام دارویی کشور به شمار می‌رود.
به گزارش ایرنا، بسیاری از بیماران، دستورات دارویی پزشکان و داروسازان خود را به طور دقیق رعایت نکرده و موجب می‌شوند که دوره بهبود بیماری بطور کامل، سپری نشود.
کارشناسان دارویی در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، قوانین و نکاتی را درباره مصرف دارو به مردم توصیه می‌کنند که می‌توان در چهار قانون طلایی آنها را خلاصه کرد.
قانون اول
نخستین قانونی که کارشناسان و متخصصان دارویی برای مصرف دارو بر آن تاکید می‌کنند، «مصرف هنگام نیاز» است.
این متخصصان دارو را به مثابه چتری تشبیه کرده‌اند که فقط هنگام نیاز استفاده می‌شود و لازم نیست که در هر موقعیتی از آن استفاده کنیم. به طور مثال سرما‌خوردگی‌های ویروسی نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارند و هر بیماری عفونی نیز آنتی‌بیوتیک خاص خود را دارد و نباید سرخود از آنها استفاده کنیم.
گاهی علائم بیماری مانند سردرد به دلیل استرس، تغذیه ناسالم یا خواب ناکافی به وجود می‌آیند و بدون مصرف دارو با راهکارهای ساده‌ای برطرف می‌شوند. بطور مثال با کمی استراحت با یک نوشیدنی گرم می‌توان علائم بیماری را از بین برد.
مسئولیت‌پذیری بیماران در موضوع «مصرف دارو» بسیار حائز اهمیت است؛ این موضوع به آن معنا است که تنها در مواقع نیاز و تجویز پزشک، دارو را مصرف کنیم.
تغییر سبک زندگی و داشتن برنامه‌ریزی منظم برای آن مانند داشتن یک برنامه ورزشی می‌تواند در کاهش مصرف دارو، نقش موثری داشته باشد.
مصرف دارو در کودکان نیز گاهی با اشتباهاتی همراه است زیرا برخی والدینی با دیدن اولین علامت بیماری در کودک خود به او خودسرانه داروهایی مانند آسپرین می‌خورانند که منطقی نیست و می‌تواند برای سلامت کودک، مضر باشد.
برخی دیگر نیز خودسرانه انواع قرص‌ها و شربت‌های مکمل و ویتامین را مصرف می‌کنند در حالی که هرگونه فرآورده طبیعی و مکمل‌ها باید از سوی پزشک متخصص، تجویز شود.
اما داشتن کیسه‌های پر از داروهای قدیمی باقیمانده از بیماری‌های قبلی جزو عادات اغلب خانواده‌های ایرانی شده و اعضای خانواده با ابتلا به بیماری از همان داروهای قبلی استفاده می‌کنند که می‌تواند خطرآفرین باشد.
البته داروهایی موسوم به داروهای او‌تی‌سی (مسکن و داروهایی که با توجه به وضعیت بیمار تجویز می‌شود) در داروخانه‌ها بدون نسخه تحویل می‌شود اما مردم در مورد این داروها حتما باید با داروساز داروخانه مشورت کنند.
درمان‌های ناقص و مقاومت‌های دارویی نتیجه مصرف بی‌رویه داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها است که موجب می‌شود هنگام بروز یک بیماری عفونی دیگر این داروها کارآ نباشند.
قانون دوم
دومین قانونی که کارشناسان دارویی در مصرف دارو به آن توصیه می‌کنند «میانه‌روی در مصرف دارو» است.
کارشناسان دارویی، دارو را غذا می‌دانند که افراط در مصرف آن، آسیب‌های متعددی را به سلامت وارد می‌کند.
متاسفانه برخی افراد سرخود، مقادیر دارو را بنا به سلیقه خود افزایش یا کاهش می‌دهند و فکر می‌کنند اگر مقدار دارو را افزایش دهند اثربخشی آن افزایش می‌یابد در حالی‌که این‌گونه نیست و حتی خطرناک است.
برخی افراد نیز دوره درمانی دارویی خود را کامل نمی‌کنند و در مقابل آنان نیز افرادی هستند که با تمام شدن قرص‌ها و داروهای خود، سرخود باز از روی آن تهیه کرده و به مدت طولانی‌تری از زمان توصیه شده از سوی پزشک، مصرف می‌کنند؛ این موضوع خطر ایجاد وابستگی دارویی را در پی دارد و می‌تواند عوارض ثانویه‌ای را نیز ایجاد کند.
برخی بیماران نیز با آنکه نزد پزشک می‌روند اما گاهی به پزشک خود اعتماد نکرده و انتظار دارند پزشک، داروهای مورد نظر یا قوی‌تری برای آنان تجویز کند.
برخی داروها مانند داروهای قلبی و عروقی از حساسیت ویژه‌ای برخوردار بوده و مصرف آنها حتما باید زیر نظر پزشک باشد.
قانون سوم
سومین قانون برای مصرف دارو این است که «دارو شخصی است». کارشناسان دارویی در این قانون، دارو را به مثابه کفش می‌دانند که فقط برای یک شخص تهیه شده است.
در حقیقت در این قانون، داروها استفاده انحصاری و فردی دارد زیرا بر اساس علائم و ویژگی‌های فردی مانند سن، تجویز شده است. بطور مثال دارویی که برای یک بیماری سالمند تجویز می‌شود با داروی همان بیمار برای کودک متفاوت است.
بر اساس این قانون، مردم نباید داروهای خود را برای بیماران دیگر توصیه کرده یا آن را به دیگران بدهند. حتی اگر علائم بیماری مشابه باشد ممکن است علت بیماری متفاوت بوده و مصرف مشترک دارو ممکن است منجر به تشخیص دیرهنگام یا بروز عوارض ثانویه شود.
حتی هنگامی که بیماری کاملا در دو فرد شبیه است نباید دارویی که برای یکی از آنان تجویز شده را به دیگری توصیه کرد زیرا ویژگی‌های فردی متفاوت است و شاید آن فرد واکنش متفاوتی به آن دارو نشان دهد.
قانون چهارم
چهارمین قانون مصرف دارو آن است که مردم باید اصول و قوانین مصرف دارو را رعایت کنند زیرا در صورت رعایت نکردن این اصول، داروها، اثربخشی مورد نظر را نخواهند داشت.
به طور مثال بیمار باید داروهای خود را سروقت و طبق توصیه پزشک مصرف کند و به مندرجات برچسب روی آن توجه کند.
متخصصان دارویی به مردم توصیه می‌کنند هرگز دارو را در تاریکی مصرف نکنند حتی اگر از محل قرارگیری آن مطمئن باشند.