هر ساله از روزهای میانی اسفند ماه با شروع خانه‌تکانی به استقبال نو شدن می‌رویم.
فرش‌های شسته شده از بالای پشت بام خانه‌های شهر آویزان می‌شوند، پنجره‌ها بی‌پرده می‌شوند، ده‌ها نفر را می‌بینی که بالای نردبان رفته و شیشه‌ها و دیوارها را تمیز می‌کنند. این سنت زیبا گاه در اثر رعایت نکردن نکات ایمنی و سلامتی تبدیل به عاملی می‌شود که سلامت اعضای خانواده به ویژه خانم‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد.
بیماری‌های تنفسی، کتف درد، گردن درد، مسمومیت‌ها، کمردرد، سوزش و خارش پوست دست و... از جمله رایج‌ترین عواقب و پیامدهای خانه‌تکانی غیراصولی و نادرست است. این مطلب توصیه‌های متخصصان است که با در نظر داشتن نکات خیلی ساده می‌توان خانه‌تکانی ایمنی داشته باشیم بدون آن که به سلامتی ما لطمه‌ای وارد شود و مجبور نباشیم که ایام نوروز را با کلکسیونی از انواع بیماری‌ها شروع کنیم.
آسیب‌های تنفسی و مخصوصاً آسیب به حنجره، به دلیل استفاده بی‌رویه و مواد سفیدکننده و پاک کننده‌های شیمیایی در اسفند ماه شایع‌تر از همیشه است.
بدترین شیوه استفاده از مواد پاک‌کننده و شوینده این است که آنها را با آب گرم مخلوط کنند، یا از آنها در محیط‌های بسته‌ای که بخار آب وجود دارد، استفاده کنیم.
در واقع پیشنهاد این است که از مواد شوینده و پاک‌کننده‌ای استفاده شود که آسیب کمتری می‌رساند، مثلاً استفاده از پودرهای شوینده که آنزیم هم دارد، بسیار امن‌تر از استفاده از مواد سفیدکننده‌ای است که بخار دارند.
در کل مواد شوینده شیمیایی را که بخار می‌کند، از برنامه تمیزکاری حذف کنید، مگر آن که در جایی باشید که جریان سریع هوا، بخارات را پراکنده می‌کند. در غیر این صورت هر چقدر هم که احتیاط کنید، باز هم احتمال آسیب وجود دارد.
اولین و بهترین اقدام پس از بروز اختلال، قرار گرفتن در معرض جریان هوا است، چرا که استنشاق هوای تازه، تنفس را تسهیل می‌کند و باعث ایجاد آرامش می‌شود. خوردن شیر نیز در این روزها توصیه می‌شود، چراکه مواد شوینده‌ای نظیر وایتکس، علاوه بر آسیب رساندن به ریه و حنجره، مسمومیت‌های داخلی را هم باعث می‌شود.
مواد شیمیایی فوق‌الذکر دارای ترکیبات آلی فراری هستند که به سرعت در فضا منتشر شده و دارای اثرات سوء متعدد از جمله سوزش چشم و آلرژی‌های مختلف تا سرطان هستند. بهترین اقدام برای مسمومان ریوی، خروج سریع فرد از محل سربسته و استفاده از هوای آزاد و تماس با اورژانس برای تجویز اکسیژن و مصرف داروهای ضدالتهابی است.
یادتان نرود از مصرف مواد شوینده در فضاهای بسته خودداری کنید و از ماسک‌های تنفسی و دستکش حتماً کمک بگیرید. ضمناً از یاد نبرید که یکی از خطرات نظافت نوروزی، برق گرفتگی در اثر شست و شوی لوازم برقی مانند لوستر، چراغ روشنایی،کلید برق و... است، لازم است اول برق وسیله برقی را قطع کنید و بعد آن را تمیز کنید.
حملات آسمی
حملات بیماری آسم از جمله مواردی است که در شب عید در اورژانس‌ها زیاد دیده می‌شود. امروزه اغلب زنان برای شست‌وشوی سرویس‌های بهداشتی خود از مایع‌های شیمیایی نظیر انواع سفیدکننده‌ها و جوهر نمک استفاده می‌کنند و از آنجا که سرویس‌های بهداشتی در فضای بسته و کوچک قرار دارد قرار گرفتن زیاد در این فضاها می‌تواند آسیب زیادی را به ریه افراد وارد کند. همچنین استفاده از این شوینده‌ها باعث تشدید بیماری در افراد مبتلا به بیماری آسم می‌شود.
به هنگام استفاده از شوینده‌های شیمیایی، استفاده از ماسک بسیار ضروری است اما وجود هواکش و باز کردن پنجره‌ها می‌تواند تا حد زیادی از بروز آلرژي‌ها جلوگیری کند.
کمردرد
بدون شک کمردرد بزرگ‌ترین مشکلی است که زنان خانه‌دار هنگام خانه‌تکانی با آن مواجه می‌شوند. معمولاً کمردرد روزهای آغاز سال نو، خانم خانه را آزار می‌دهد. جابه‌جا کردن یا بلند کردن اجسام سنگین بدون رعایت اصول صحیح، مهم‌ترین عامل ابتلا به کمردرد است که گاه تا آخر عمر فرد مبتلا را رنج می‌دهد.
در این ایام خانم‌ها فشار مضاعفی به جسم خود وارد می‌آورند، درصورتی که با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌توان قدم به قدم تمام امور مربوط به نظافت و تمیزی منزل را بدون به خطر انداختن سلامت و تندرستی جسم انجام داد.
برای آن که دچار کمردرد نشوید بهتر است هنگام برداشتن اجسام از روی زمین یا جابه‌جا کردن آنها، پشت خود را صاف نگه دارید و قوز نکنید بلکه زانوها را خم کرده و برای تحمل وزن جسم به عضلات پای خود تکیه کنید.
این کار موجب می‌شود فشار ناشی از وسایل سنگین به جای کمر به مفصل ران منتقل شده و از گرفتگی‌های عضلانی و دردهای ناگهانی عضلات، به ویژه کمر جلوگیری شود. همچنین اگر جسم سنگینی را از زمین بلند کرده‌اید، برای چرخش به جهت خاصی، هرگز بالاتنه خود را از محل کمر به آن سمت نچرخانید، بلکه تمام بدن را از محل پاها به آن سمت برگردانید.
متخصصان توصیه می‌کنند اشیای سنگین را به سرعت و با یک حرکت سریع و ناگهانی از روی زمین بلند نکنید. هرگز درحالی که جسم دیگری را با یکی از دست‌های‌تان بلند کرده‌اید، سعی نکنید با دست دیگر جسم سنگین دیگری را بلند کنید. اگر اصرار دارید هر دو بار را هم زمان حمل کنید، ابتدا باری را که در دست دارید زمین بگذارید و سپس هر دو جسم را به طور همزمان و با هم بلند کنید.
درد مچ دست
«درد مچ دست» به عنوان شایع‌ترین مشکل فیزیکی زنان خانه‌دار است که مهم‌ترین علت آن شست و شوی زیاد می‌باشد و در روزهای آخر سال که خانم‌ها می‌خواهند بیشترین کار را، در کمترین زمان ممکن انجام دهند، این علائم بیشتر دیده می‌شود که با علائم گزگز کردن یا بی‌حس شدن انگشتان دست در نیمه‌های شب بروز می‌کند و در صورت بروز این مشکل باید به پزشک مراجعه کرد و از درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی بهره گرفت. برای پیش‌گیری از بروز این مشکل باید سعی کرد ضمن اختصاص روزهای بیشتر به خانه‌تکانی، تقسیم‌بندی نظافت خانه برای روزهای متعدد، کاهش فعالیت‌های شدید بدنی، زمانی هم به استراحت و نرمش دست‌ها اختصاص داده شود.
حساسیت‌های پوستی و اگزما
هیچ خانمی دوست ندارد در ایام عید پوست ترک خورده یا حساسیت پوستی داشته باشد. دستکش در این موارد نقش بسیار مهمی دارد. سعی کنید تا آنجا که ممکن است از تماس مستقیم دست‌ها با انواع مواد شوینده و پاک کننده خودداری کنید. اکثر مواد شوینده از PH استاندارد برخوردار نیستند و به همین دلیل می‌توانند سبب تحریک پوست دست شوند. اگر پوست حساسی دارید بهتر است ابتدا یک دستکش نخی و سپس روی آن یک دستکش لاستیکی دست کنید؛ زیرا گاهی اوقات پوست به لاستیک دستکش حساسیت نشان می‌دهد.
عوامل حساسیت‌زا
وجود حشره‌های ریز میکروسکوپی به نام هیره یا مایت که در گرد و غبار داخل فرش، مبلمان، پرده‌ها، قفسه‌های کتاب و انبارهای خانگی پیدا می‌شود، عامل عمده حساسیت‌زا بودن گرد و غبار خانگی به شمار می‌رود. ذرات مربوط به این حشره در هوا معلق شده وارد چشم، دهان، بینی و راه تنفسی شده و منجر به بروز علائم عطسه، آب‌ریزش بینی، سرفه یا گاهی تنگی نفس و حمله آسم در فرد حساس به هیره می‌شود. از دیگر ذرات موجود در گرد و غبار منازل، ذرات مربوط به پوسته حشرات خانگی مانند انواع سوسک‌ها، پشه و مگس بوده که آنها نیز در بروز علائم آلرژیک نقش به‌سزایی دارند.
سقوط آزاد
گاهی در صفحه حوادث خبر ناخوشایند سقوط مرد خانواده را به همراه فرش از پشت بام می‌خوانیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان حوادث و سقوط از ارتفاع در این ایام افزایش می‌یابد. دست شکسته و پای شکسته از صحنه‌های تکراری روزهای خانه‌تکانی است.
البته تنها پشت بام خطر ندارد، نردبان نامطمئن هم به همان اندازه می‌تواند خطرناک باشد. در صورت استفاده از نردبان یا چهارپایه باید از سطح اتکای آن با زمین کاملاً مطمئن شد و از نوع استاندارد و نردبان دو طرفه استفاده کرد. کارشناسان ایمنی توصیه می‌کنند که در زمان پاک کردن شیشه و پنجره‌های منزل احتیاط لازم ضروری است و باید از رفتن روی نرده‌ها یا قرنیزها جداً خودداری کرد.