زیکا ترس ندارد!
مطمئنا این روزها درباره بیماری زیکا زیاد شنیده‌اید. بیماری‌ای که از نیش ساده یک پشه شروع می‌شود. زیکا این روزها در برزیل بسیار فراگیر شده تا جایی که مسئولان این کشور اعلام کرده‌اند، خانم‌های برزیلی نباید تا دو سال باردار شوند. بیماری زیکا برای مادران باردار چندان خطرناک نیست اما باعث می‌شود، آسیب جدی به مغز جنین آنان وارد شود و نوزادان آنها با سر کوچک به دنیا بیایند.
به تازگی وقتی در برزیل چهار نوزاد با سر کوچک به دنیا آمدند توسط پزشکان مورد آزمایش قرار گرفتند و در بافت‌های هر چهار نوزاد این ویروس پیدا شد. معمولا نوزادانی که آلوده به ویروس زیکا هستند چند روز بیشتر زنده نمی‌مانند یا در دوران جنینی در رحم مادر جان خود را از دست می‌دهند. در حال حاضر شمال شرق برزیل شاهد افزایش چشمگیر تعداد نوزادانی است که با عارضه میکروسفالی (سرهای کوچک و ناقص) به دنیا میآیند. به گفتۀ وزیر بهداشت برزیل شمار نوزادان مشکوک ابتلا به این بیماری به رقم بسیار نگرانکننده چهار هزار مورد رسیده است. زیکا را تا مدت‌ها یک بیماری خیلی جدی نمی‌دانستند تا اینکه سرانجام مقامات بهداشت برزیل بر این باور خط بطلان کشیده و این بیماری را بطور رسمی یکی از مخاطرات جدی برای زنان باردار اعلام کردند. هنوز هیچ مدرک مستند علمی رابطه مستقیم میان این بیماری و برخی اختلالات خاص مانند میکروسفالی در کودکان را مورد تایید قرار نداده اما ظن دانشمندان به شدت قوت گرفته است و علت آن هم رابطه میان زیکا و هزاران کودکی است که در برزیل با سرهای کوچک نامتعارف، نواقص مغزی و بینایی معیوب متولد می‌شوند.
سابقه زیکا
بیش از 70 سال از شناسایی ویروس زیکا میگذرد. این ویروس نخستین بار در سال 1947 در جنگل زیکا در کشور اوگاندا شناسایی شد. متخصصان اتفاقی و در هنگام پایش سیستماتیک بیماری تب زرد، با نوعی عامل بیماری‌زا بر روی میمون‌های رزوس مواجه شدند که برایشان کاملا تازگی داشت و این سرآغاز ماجرا بود. حدود پنج سال بعد در اوگاندا و تانزانیا مواردی از ابتلای انسان به این ویروس گزارش شد.
چرا زیکا خطرناک است؟
زیکا یک فلاوی ویروس است که با ویروسهای تب زرد، غرب نیل، چیکونگونیا و دنگو هم‌‌خانواده است. اما خلاف این ویروسها، واکسنی برای پیشگیری از زیکا یا دارویی برای درمان آن وجود ندارد. این ویروس معمولاً به این شکل منتقل می‌شود که ابتدا پشۀ «آئدس» فرد دارای ویروس فعال را نیش زده و سپس ویروس از فرد گرفته را با نیش زدن دیگران منتشر می‌کند. افراد آلوده در دورانی که دچار علائم زیکا هستند، خود به ناقل بدل می‌شوند. علائم ویروس در اغلب موارد خفیف است و شامل تب، سردرد، خارش و قرمزی چشم می‌شود. در حقیقت ۸۰ درصد مبتلایان اصلاً متوجه بیماری خود نمی‌شوند. این موضوع به خصوص در زنان باردار نگرانکننده است، چرا که این ویروس از طریق مایع آمنیوتیک به جنین در حال رشد منتقل می‌شود.
در حال حاضر هیچ درمان یا واکسنی برای زیکا وجود ندارد، تنها راه محافظت فعلی در برابر ویروس زیکا اجتناب از مسافرت به نواحی‌ای است که ویروس در آنها فعال است.
پژوهشگران در لابراتوارهای سراسر جهان به سختی مشغول کارند تا واکسن زیکا را بسازند.
بنا به برآورد سازمان جهانی بهداشت، ویروس زیکا احتمالا در تمام کشورهای قاره آمریکا به جز کانادا و شیلی شیوع خواهد یافت.
سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی کرده است در سال جاری میلادی (2016) بیش از چهار میلیون نفر بر اثر گزش پشه ناقل این ویروس، مبتلا شوند.
شناسایی زیکا
اولین راه انتقال ویروس زیکا گزیده شدن توسط پشه‌هایی به نام «تب زرد» یا «آئدس» است. روش شناسایی این پشه‌ها وجود خال‌های سفید رنگ روی پشت این حشره است.
وقتی پشه‌ای که حامل این ویروس است یک نفر را نیش می‌زند فرد دچار خارش و تب بسیار خفیفی می‌شود. اما همین ویروس بی‌خطر برای خانم‌های باردار خصوصا آن‌هایی که در سه ماه اول بارداری هستند، بسیار خطرناک است. این ویروس رشد مغزی جنین را متوقف می‌کند و باعث می‌شود نوزادانی با سر کوچک به دنیا بیایند. البته ممکن است خانمی به این بیماری مبتلا شود و باردار نباشد. این خانم حتما باید از طریق پاکسازی خون مداوا شود تا اگر در آینده باردار شد، خطری جنین او را تهدید نکند.
راه دوم انتقال از طریق مادر به جنین در دوران بارداری است. ویروس زیکا از طریق تماس جنسی نیز منتقل می‌شود. اگرچه ویروس زیکا در شیر مادران نیز مشاهده شده است، اما اینکه از طریق شیر دادن به کودک نیز منتقل می‌شود، هنوز مورد تایید قرار نگرفته است.
برای پیشگیری از آلوده شدن به ویروس زیکا چند راه‌کار ساده، کمک بسیاری زیادی می‌کند. استفاده از حشرهکشهای مناسب که برای خانم‌های باردار ضرر چندانی نداشته باشد، پوشیدن لباس‌های آستین بلند و استقرار در مکان‌هایی که تهویه مطبوع دارند، توصیه شده است.
نشانه‌های زیکا
ویروس زیکا برای اغلب مردم بی‌خطر است اما از هر پنج نفری که به ویروس زیکا آلوده می‌شوند یک نفر بیمار می‌شود. برای همین خیلی‌ها نمی‌دانند که به این ویروس آلوده شده‌اند. رایج‌ترین نشانه زیکا تب، خارش، درد مفاصل و سرخی چشم‌ها است. این نشانه‌ها بین دو تا هفت روز بعد از گزیده شدن توسط پشه آلوده در فرد ظاهر می‌شود. تنها راه مداوا استراحت کافی و نوشیدن مایعات فراوان است. برای کاهش درد و تب می‌توان استامینوفن نیز مصرف کرد.
ویروس زیکا در بزاق دهان و ادرار قابل شناسایی است اما اینکه از این طریق منتقل می‌شود یا خیر هنوز معلوم نیست و دانشمندان در حال تحقیق هستند.
در حال حاضر برزیل بالاترین آمار ابتلا به این ویروس را داراست و کلمبیا از این نظر در مقام دوم قرار میگیرد. اکوادور، السالوادور، گواتمالا، هائیتی، هندوراس، مکزیک، پاناما، پاراگوئه، پورتوریکو، سورینام و ونزوئلا نیز از کشورهای دیگری هستند که موارد بسیاری از ابتلا به زیکا در آنجا گزارش شده است.
اعلام وضعیت اضطراری بیماری زیکا از سوی سازمان بهداشت جهانی دنیا را متوجه این بیماری کرده است اما با وجود گسترش این بیماری، ایران و حتی منطقه خاورمیانه هنوز از این ویروس پیش‌رونده پاک مانده است. اما پایگاه خبری «اخبارالساعه» امارات گزارش داده است که هفت کشور عربی خاورمیانه شامل مصر، عربستان، سودان، یمن، سومالی، پاکستان و جیبوتی در معرض خطر انتشار ویروس زیکا قرار دارند.