نگاهی به تدابیر و اقدامات پیشگیرانه در جاده‌های زمستانی(بخش نخست)
سفری مطمئن با ایمنی جاده‌های زمستانی(گزارش روز)
همه ساله با آغاز فصل پاییز و زمستان و البته آغاز بارندگی‌ها و برف و کولاک و حتی یخبندان در اغلب مسیرهای جاده ای، متاسفانه اخبار گوناگونی در خصوص حوادث تلخ و غیرقابل جبرانی که در اغلب این مسیرها به وقوع می‌پیوندد می‌شنویم.
اخباری که معمولا هر ساله اگرچه با کمی تغییر یا زیاد و کم شدن همراه است اما همیشه و در طی تمام این سالها پا بر جا بوده است.
مسیرهای جاده‌ای و همین طور اقلیم کشور ما به گونه‌ای است که برای رسیدن به بسیاری از شهرها و مقاصد گوناگون باید از راه‌های موصلاتی و گذرگاه‌های کوهستانی و بعضا خطرناک تردد کرد.واقعیتی که بی‌شک در بالا بردن آمار حوادث و تلفات جاده‌ای بی‌تاثیر نیست.
این موقعیت اقلیمی از یک سو و از سوی دیگر بی‌توجهی برخی رانندگان و مسافران نسبت به هشدارهایی که نه تنها از طریق رسانه‌های مختلف مدام بر آن تاکید می‌شود بلکه حتی نیروهای راهور و پلیس‌های مستقر در مسیرهای گوناگون نیز با استفاده از ابزار جریمه یا توقیف خودرو رانندگان بیشتری را بر رعایت این هشدارها ملزم می‌کنند.
اما با این وجود کماکان شاهد تلفات و حوادث بسیار تلخ جاده‌ای و عدم احتیاط برخی رانندگان در این فصل از سال هستیم.
در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به مسیرهای پر تردد و خطرناک در جاده‌های کشور و صحبت‌های رانندگانی که اغلب مسافر این مسیرها هستند و نکات مهم و قابل توجهی که پلیس راه و کارشناسان مختلف حوزه حمل‌و‌نقل بر آن تاکید دارند. همراه ما در این گزارش باشید.
محورهای پر خطر
برخی از جاده‌ها و محورهای مواصلاتی کشور هستند که اغلب و در تمام ایام سال خصوصا فصل‌های بارندگی تلفات و حوادث بیشتری به خود می‌بینند.
یکی از این مسیرها ،جاده‌های استان قزوین است که به علت قرارگرفتن درمسیراستان‌های شمالی و غربی و نیزمرکزی و جنوبی از پرترددترین کریدورهای ارتباطی کشور محسوب می‌شود.
از دیگرویژگی‌های این آزادراه،اعلام آن به عنوان پرتصادف‌ترین محورکشور است وعلت آن هم تردد متعدد خودروهای سنگین و سبک پس‌از شهرکرج و استان البرز دراین محوراست.
آزاد راه کرج به قزوین، قزوین به زنجان و بعد‌از آن مسیر آذربایجان شرقی می‌تواند در این ایام از سال جزو پر خطرترین مسیرهای مواصلاتی کشور باشند.
همین طور جاده‌هایی مثل مرند - جلفا، سرچم اردبیل، گردنه حیران، ساوه - قم، اسالم -خلخال، چالوس، هراز، شمشک، دیزین، سقز- بانه،لامرد-شیراز،خرم آباد-بروجرد، مریوان - اورامان، مریوان- سنندج، فومن - ماسوله و... نمونه‌ای از جاده‌های خطرناک و حادثه خیز کشور هستند.
آمار حوادث جاده‌ای
طبق آمارهای موجود به صورت میانگین بین 23 تا 27 هزار نفر سالانه در حوادث جاده‌ای کشته می‌شوند واغلب این حوادث در شرایطی رخ می‌دهد که بارها و بارها نسبت به خطرناک بودن برخی جاده‌ها و محورهای مختلف کشور خصوصا در ایام پر بارش و سرد سال هشدارهای زیادی داده شده است.
محمد رضا تایباد، 37 ساله و یکی از رانندگان تاکسی‌های سواری ایستگاه تهرانپارس به شهرستان محمود آباد در شمال کشور است.
او که حدوداً 6 سال است در این خط مسافر جابه جا می‌کند، درباره خطرات و سوانحی که ممکن است در این مسیر جاده‌ای برای او اتفاق بیفتد به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «خیلی وقت‌ها به ما که خطی‌های خارج از ترمینال هستیم می‌گویند، برای چه در زمان بارندگی مسافر می‌زنیم و به جاده می‌رویم؟ اما خیلی از مسافرهای ما کسانی هستند که یا سربازهستند و یا دانشجو یا کارمند و شغلشان به گونه‌ای است که مجبور هستند حتما در زمان‌های مشخص به یکی از این شهرهای شمالی بروند. ما معمولا اگر هوا خوب باشد و مسافر هم داشته باشیم، روزی دو کورس می‌رویم و برمی گردیم اما اگر هوا مناسب نباشد و جاده برفی یا لغزنده باشد دیگر از سرناچاری به همان یک کورس هم اکتفا می‌کنیم.»
او در ادامه می‌افزاید: «این طور نیست که ما راننده‌های سواری این خط بدانیم هوا مناسب نیست و با این وجود به جاده بزنیم،معمولا بیشتر وقت‌ها اینجا هوا خوب است و خبری نیست اما به وسط‌های راه نزدیکی‌های آبعلی و پلور که می‌رسیم یکدفعه بارندگی شروع می‌شود و حتی زیاد پیش آمده که اصلا جاده کلا بسته شده و حتی ساعت‌ها معطل شده‌ایم.»
وی از جدیت پلیس راه در مسیر جاده‌ها نیز چنین می‌گوید: «پلیس راه هم خیلی در این زمینه سخت گیری می‌کند مثلا با کوچک‌ترین تخلفی فوراً ماشین را متوقف و روانه پارکینگ می‌کنند و اجازه تردد نمی‌دهند به خاطر سرعت غیرمجاز یا نداشتن زنجیر چرخ یا حتی معاینه فنی، که در این زمینه قاطعیت پلیس در برخورد با رانندگان متخلف بسیار جدی است و حتی در هنگام بروز حادثه بارها دیده‌ام که نیروهای پلیس به کمک مردم و رانندگان آمده‌اند برای مثلا بستن زنجیر چرخ.»
این راننده در ادامه تصریح می‌کند: «اما واقعا خیلی از این راننده‌ها با این کرایه‌هایی که می‌گیرند به زحمت می‌توانند پول سوخت و سرویس اولیه ماشین را تامین کنند چه برسد به تجهیزات دیگر که جلوی حوادث جاده‌ای را بگیرد یا آن را کمتر کند.ما خودمان هم خیلی ناراحت می‌شویم که مثلا هر سال چند نفر از بچه‌های این خط به خاطر همین حوادث فوت می‌کنند اما در این فصل از سال بارندگی‌ها از یک طرف و از طرف دیگر ایمن نبودن جاده‌ها و آسفالت و غیراستاندارد بودن بسیاری از راه‌ها هم خیلی وقت‌ها حادثه آفرین است، یعنی موردهای زیادی داشتیم که همه نکات ایمنی رارعایت کرده اند اما به دلیل غیراستاندارد بودن جاده‌ها باز هم متاسفانه دچار حادثه‌های تصادف خیلی شدید شده‌اند.»
جاده تجربه می‌خواهد
همیشه با نزدیک شدن به ایام سرد سال پلیس راهور، راهداری و حتی گروه‌های امداد و نجات بیش از هر زمان دیگری نسبت به خطرات جاده‌ها و حوادثی که می‌تواند به دنبال داشته باشد هشدارهای لازم را می‌دهند اما با این وجود آمار تلفات و حوادث جاده‌ای همچنان بالا است.
شاید اولین سوالی که در چنین شرایطی در ذهن هر کسی ایجاد شود این باشد که چرا در این شرایط کماکان رفت و آمدها و سفرهای خارج شهری باید با همین شدت ادامه داشته باشد؟
رسول برزگر دشتستان، یکی از رانندگان قدیمی و با تجربه اتوبوس مسافربری مسیر تهران مشهد است.
او درباره تجربیاتش در طول مسیرهای طولانی و دلایل وقوع حوادث تلخ جاده‌ای به گزارشگر کیهان می‌گوید: «من بیشتر از 27 سال است که هم در این مسیر و هم در مسیرهای دیگر کوهستانی و خطرناک مسافر جابه‌جا کرده‌ام اما به جرأت می‌توانم بگویم یکی از دلایل اصلی خیلی از این تلفات و حوادثی که ایجاد می‌شود، بی‌تجربگی و حتی سهل‌انگاری خیلی از راننده‌های جوان و بی‌تجربه است. بارها پیش آمده که به خاطر یخ زدگی سطح آسفالت جاده من مجبور بوده‌ام حتی با سرعتی کمتر از 20 کیلومتر حرکت کنم تا یک مسیر نامناسب را پشت سر بگذارم اما خب خیلی از راننده‌های جوان و کم تجربه واقعا حاضر نیستند، این طور با صبر و سرعت پایین برانند. برای یک راننده به نظر من هیچ چیزی به اندازه جان و سلامتی و امنیت مسافران نباید اهمیت داشته باشد اما متاسفانه الان طوری شده که بیشتر راننده‌ها برای دریافت کرایه بیشتر و درآمد بیشتر خیلی از اصول ایمنی را فراموش می‌کنند.مثلا من خودم بارها و بارها دیده ام که متاسفانه خیلی از همکاران با وجود اجباری بودن زنجیر چرخ در برخی مسیرها، فقط به نزدیکی پلیس راه که می‌رسند زنجیر را می‌بندند و بعد از آنکه کمی دور شدند بالافاصله باز می‌کنند چون زنجیر چرخ سرعت حرکت را خیلی کم می‌کند. یا مثلا با وجود خستگی و خواب آلودگی خیلی زیاد باز هم ماشین را کنار نمی‌زنند و به مسیر ادامه می‌دهند.شاید برای شما عجیب باشد اما من بر خلاف خیلی از راننده‌ها و حتی پلیس‌ها و کارشناس‌ها، فکر می‌کنم بیشترین مقصر تصادفات جاده‌ای مخصوصا در این فصل رانندگان با تجربه هستند نه آنهایی که تجربه کمتری دارند. چون رانندگان خیلی جوان و کم تجربه به واسطه همین تجربه کم احتیاط بیشتری می‌کنند در حالی که رانندگان با تجربه معمولا بیش از اندازه به خودشان مطمئن هستند و همین موضوع خیلی وقت‌ها حادثه آفرین می‌شود.»
رانندگی در برف و باران
شاید اشاره به این موضوع هم خالی از لطف نباشد که بسیاری از رانندگان فراموش می‌کنند با اتخاذ تدابیر امنیتی بسیار ساده هم می‌توان از وقوع بسیاری حوادث تلخ جلوگیری کرد.به طوری که نباید فراموش کرد شرایط رانندگی در آب و هوای بارشی کاملا متفاوت است از هوای معمولی و قبل از حرکت باید به نکات مهمی در این بین توجه کرد.
سرهنگ مراد مرادی رئیس مرکزاطلاع‌رسانی پلیس راهور درباره اهمیت ایمنی و تجهیز خودرو پیش از سفرهای جاده‌ای به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «نحوه انتخاب لاستیک در زمستان بسیار مهم‌تر از سایر فصول سال است. یکی از مهم‌ترین موارد درسفرهای زمستانی انتخاب لاستیک مناسب است. چون یخ وبرف باعث سرخوردن و موجب بروز مشکلاتی دررانندگی می‌شود، بنابراین برای ایجاد اصطکاک بیشتر باید از لاستیک‌های یخ‌شکن و آج درشت استفاده کرد. با اینکه لاستیک‌های برفی به صورت‌های مختلفی عرضه شده اما همین که به زمین‌های یخبندان برسند مانند لاستیک‌های معمولی عمل می‌کنند بنابراین باید ازلاستیک‌های میخ‌دار یا زنجیرچرخ استفاده کرد. لاستیک‌ها انواع بسیاردارند اما لاستیک‌های رادیال بهترین نوع لاستیک درتمام چهار فصل است ومی توان آنها را دربرف کم نیزمورداستفاده قرارداد. ضمنا هرگز لاستیک‌های معمولی ولاستیک‌های رادیال را باهم مورداستفاده قرار ندهید،چون واکنش هرکدام با دیگری متغیربوده وسبب می‌شود درلحظات بحرانی کنترل فرمان به راحتی ازدست راننده خارج شده وحادثه آفرین شوند.»
سرهنگ مرادی در ادامه یاد آور می‌شود: «راننده خوب و محتاط معمولا سالی چهار برابر مسیری را که درمواقع عادی لازم است برای توقف دربرف ویخ پیش بینی می‌کند. همچنین باید مقداری ازتوجه خود را به راننده‌های مقابل وپشت سر معطوف کند زیرا امکان دارد که رانندگان دیگر، رعایت شرایط خاص را نکرده و او را دچار سانحه کنند. رانندگی در باران به دلیل لغزندگی راه،خطرناک است؛ درچنین مواردی سرعت خود راکاهش دهید. جاده خیس می‌تواند باعث منحرف شدن تایر درسرعت بالای 50 کیلومتر بر ساعت شود و این امرموجب از کنترل خارج شدن وسیله نقلیه می‌شود. احتمال سرخوردن با افزایش سرعت بیشترمی‌شود. ازسرعت 90 کیلومتر به بالا تایرها ممکن است ازسطح جاده کاملا جداشوند و در صورت بروز چنین اتفاقی ممکن است ترمزگرفتن مشکل وگردش کردن غیرممکن شود. به منظور جلوگیری از سر خوردن وسیله نقلیه از رانندگی با تایرهایي که سطح آنها صاف است یا پارگی دارند، اجتناب کنید. در صورت وجود سطوح پر از آب یا برف، از سرعت خود بکاهید. همچنین در بزرگراه‌هایی که دارای چند باند هستند، از لاین وسط حرکت کنید.»
رئیس مرکزاطلاع‌رسانی پلیس راهور همچنین درباره اتخاذ تدابیر امنیتی لازم درخصوص ایمنی جاده‌ها نیز می‌افزاید: «پلیس راهور و راه ناجا باهماهنگی سایر دستگاههای امداد رسانی و دخیل درامرترافیک اعم ازشهرداری- ادارات راه و شهرسازی- اورژانس- سازمان امداد و نجات و آتشنشانی- هلال احمر- درقالب تیم‌های تخصصی ویژه در طرح‌های آماده باش زمستانی حضورهمه‌جانبه درمعابر درون شهری و برون شهری داشته وسعی می‌کنند با اطلاع‌رسانی دقیق از وضعیت جوی وترافیکی و همچنین وضعیت انسداد یا بازگشایی معابر در اسرع وقت اطلاعات کامل و جامع را به هموطنان و رانندگان محترم منتقل نموده تا قبل ازسفرتصمیم منطقی و آگاهانه‌ای را در خصوص نحوه سفر، مسیر، وسیله و زمان سفراتخاذ نمایند. در خصوص این موضوع که آیا شدت برخوردها و افزایش جرایم می‌تواند دراین فصل از شدت حوادث بکاهد یا خیر هم باید گفت که در این حوزه افزایش جرایم وشدت برخوردهای پلیس درکاهش تخلفات، مؤثر و کارساز می باشد. ضمن اینکه اجرای مقررات یکی ازاصول مهندسی ترافیک و پیشگیری از وقوع حوادث ترافیکی می‌باشد. بنابراین ضروری است بابهره‌گیری ازظرفیت تمامی دستگاه‌ها و نهادهای دولتی وهمچنین سازمانهای مردم نهاد (NGOها) دراین راستا قدم برداشته و روز به روز شاهد رعایت هرچه بیشتر مقررات عبور و مرور در بین شهروندان باشیم. البته پلیس راهور نیز برابر وظایف ذاتی خود به منظورپیشگیري از وقوع تصادفات وکاهش شدت حوادث رانندگی با وسایل نقلیه‌ای که از تجهیزات ایمنی و استاندارد عبور و مرور در فصل زمستان برخوردار نیستند به صورت جدی برخوردنموده و هیچ‌گونه اغماضی نخواهد کرد.»