گزارش کیهان از روابط آنکارا و همسایگانش
سیاست خارجی نوعثمانی در بنبست
اردوغان رئیسجمهور ترکیه در حالی که نسبت به بازداشت و اعمال خفقان در رسانههای این کشور مورد سرزنش قرار میگیرد اکنون سودای اعمال کنترل بر رسانههای ایرانی را دارد.
سرویس سیاسی-
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیسجمهور، عصر روز شنبه هفته جاری در حاشیه کنفرانس بینالمللی بیطرفی ترکمنستان با رجب طیب اردوغان دیدار و گفتوگو کرد. در این دیدار اردوغان با اظهار گله از مندرجات رسانههای ایران علیه خانواده خود، خواستار کنترل رسانهها شد. جهانگیری در پاسخ به سخنان وی اظهار داشت: رسانهها در ایران در کنترل دولت نیستند و حتی علیه دولت ما نیز مطلب مینویسند اما شما از زبان مقامهای رسمی دولت ایران سخنی علیه دولت ترکیه نشنیدهاید و این در حالی است که مقامهای رسمی شما اظهارات منفی و نادرست بسیاری علیه جمهوری اسلامی ایران، دولت و مقدسات مردم ایران بیان کردهاند.
پیرامون انتقادات دور از سعه صدر اردوغان به رسانههای ایرانی که نشاندهنده روحیه مستبدانه وی است روزنامه «تودی زمان» چاپ ترکیه با اشاره به اظهارات رئیسجمهوری این کشور در دیدار با معاون اول رئیسجمهوری اسلامی ایران، نوشت «اردوغان تلاش میکند رسانههای ایران را هم کنترل کند». واقعیت ماجرا این است که رجب اردوغان که سابقه طولانی در دخالت مستقیم در کار روزنامهنگاران و سازمانهای رسانهای ترکیه دارد، سعی کرده این رفتار را به نوعی در مورد رسانههای ایران، که بهتازگی به انتقاد علیه رفتارهای مخرب او و اطرافیانش در منطقه پرداختهاند، نیز انجام دهد. در ماههای اخیر به دستور اردوغان با رسانههای منتقد دولت برخورد جدی شده که در پی آن برخی از دستاندرکاران رسانه و روزنامهنگاران تنها به جرم انتقاد از عملکرد دولت ترکیه بازداشت و روانه زندان شدهاند. همین عملکرد باعث شده تا همه جای دنیا اردوغان به عنوان فردی مستبد با مولفه شخصیتی رهبران دیکتاتور بشناسند که حتی تحمل حداقل نقدها را نیز به خود ندارد.
اظهارات اردوغان نسبت به انتقاد از رسانههای ایرانی در واقع مصداق بارز دخالت در امور ایران تلقی میشود و میتواند موجبات ایجاد تنش میان دو کشور شود. این رویه از جانب کشوری که از زمان روی کار آمدن خود را ملتزم به سیاست تنشزدایی در منطقه معرفی کرده است قابل تامل است.
«حزب عدالت و توسعه» به رهبری اردوغان زمانی که در ترکیه به قدرت رسید سیاست خارجی خود را بر مبنای تز «سیاست تنش صفر» با همسایگان قرار داد که مبدع و مولف آن « احمد داوود اوغلو» است ولی در واقع گرایش روزافزون دولت اردوغان به غرب و به خصوص به آمریکا که ناشی از تمایلات جاهطلبانه اردوغان در راستای نیل به امپراتوری عثمانی جدید است، هیچ گاه اجازه بروز به این سیاست خارجی تنش صفر با همسایگان را نداده است چرا که حرکت در مسیری که غرب خواهان اجرای آن است این دولت را در برابر همسایگان خود قرار داده است. دولت ترکیه از زمان شعلهور شدن آتش فتنه تروریستهای داعش در سوریه همواره در حکم عقبه و حامی مالی و لجستیکی داعش وارد گود شده و اسناد همکاری مالی و نفتی و تجهیزاتی ترکیه با داعش منتشر شده است و قابل کتمان نیست. از سوی دیگر علاوه بر دخالت و تنشزایی در سوریه، دولت اردوغان در حرکتی فاشیستی و مداخلهجویانه نیروهای نظامی خود را به دلایلی واهی وارد خاک عراق کرده و به گفته اردوغان قصد خروج نیز ندارد. دخالت و روابط تنشآلود دولت اردوغان با همسایگان خود در این سطح باقی نماند چرا که این دولت با دستور آتش گشودن بر روی جنگنده روس که در آسمان سوریه در حال پرواز بود روابط خود با بزرگترین همسایه شمالی خود یعنی روسیه را نیز به غایت ملتهب کرد و حرکتی نیز برای فرو نشاندن این وضع انجام نداده و در این شرایط با خط و نشان کشیدن برای رسانههای جمهوری اسلامی ایران، روابط خود با ایران را نیز تحت شعاع این دست رفتارها قرار داده است.
دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه در ترکیه در ابتدا با سیاستهای اسلامی همچون تلاش برای لغو ممنوعیت حجاب در دانشگاههای این کشور و همچنین گرفتن ژست خصومت با رژیم جنایتکار صهیونیستی تلاش کرد تا جای پایی برای خود را در جهان اسلامی بیابد و پس از زمانی اندک، تمایلات جاهطلبانه روسای خود را نمایان کرد.
انحراف در سیاست خارجی ترکیه از چندین سال پیش با استقرار سامانه موشکی نیروهای ناتو موسوم به «پاتریوت» در مرز ترکیه و سوریه آشکار شد چرا که رسماً با این اقدام ترکیه از خاک خود به عنوان پایگاه بیچون و چرای غرب و ناتو استفاده کرد. این اقدام ترکیه از همان بدو استقرار پاتریوت واکنشهای فراوانی را در منطقه و جهان اسلام به همراه داشت ولی نتیجهبخش نبود چرا که دولت اردوغان تصمیم خود را برای همگامی با سیاستهای غرب در خاورمیانه گرفته بود.
در سالهای اخیر نیز با حمایت بیچون چرای ترکیه از تروریستهای جنایتکار داعش در سوریه و عراق و حضور نظامی مستقیم و متجاوزانه این دولت در خاک عراق باعث شد تا بازیخوردگی اردوغان از غرب آشکار شود چرا که این دولت سیاستهای ناتو را در منطقه پیش میبرد.
با نمود و بروز جاهطلبی دولتمردان ترکیه و تلاش اردوغان برای تجلی رویای احیای امپراتوری عثمانی شکاف میان سیاست خارجی ترکیه با همسایگان این دولت عیانتر شده و طبق عملکرد دولت اردوغان در سالهای اخیر، پیشبینی بازگشت به مسیر همسازی با همسایگان از جانب ترکیه دور از انتظار است چرا که در اولین گام در سطح منطقهای و بینالمللی پروژه نو- عثمانیسم ترکیه با جدیت بیشتر دنبال میشود و جاهطلبیهای شخص اردوغان برای معرفی ترکیه به عنوان قدرت برتر منطقهای ادامه خواهد یافت و از سوی دیگر سیاستهای غربگرایانه این کشور و تمایل آن به همسویی با قدرتهای بزرگ برای تضمین نقشش در عرصه منطقهای، به دلیل انتقادات اتحادیه اروپا از وضعیت حقوق بشر در این کشور و مخالفت با پیوستن آن به اتحادیه، همچون سالهای اخیر به سمت نزدیکی به آمریکا ادامه خواهد یافت. در بحران سوریه نیز اردوغان قاطعانه خواستار سرنگونی اسد بود و در خلال مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی اِناِن، آشکارا نارضایتی خود را از حمایتهای ایران از سوریه بازگو کرد. به طور مسلم تنها موضوع مورد مجادله میان تهران و آنکارا قضیه حمایت از سوریه نیست. در واقع عملکرد ترکیه در قبال داعش، روابط این کشور با ایران را تیرهتر کرده است. دولتآبادی، سفیر پیشین ایران در آنکارا به خبرنگار المانیتور گفت: «اشتباه ترکیه در منطقه این بود که منبع تدارکات داعش شد و اکنون متوجه شده است که این سیاست چه اندازه برای این کشور مشکلآفرین بوده است. اشتباه دیگر این کشور این بود که تلاش کرد با این استدلال که ایران در جنگ با داعش است، این کشور را مقصر مشکلات خود نشان دهد.»
انتقاد نابجای اردوغان از رسانههای ایران را باید نوعی فرار به جلو برای سرپوش گذاشتن بر مشکلات آنکارا و به بنبست رسیدن سیاست خارجی اشتباه این کشور ارزیابی کرد. سیاستی که باعث شده ترکیه بیشترین تنش را با همسایگان خود داشته باشد و علیرغم همه تلاشهایش، جایی دور میز اتحادیه اروپا نیز نیابد.