بنابراین، تفاوت در کیفیت عمل با اشتراک در ظاهر و کمیت، شدنی است. ممکن است دو نفر از بام تا شام چیزی نخورند، ولی یکی روزه دارد و عبادت می‌کند و آن دیگری گرسنگی می‌کشد و مزدی از این جهت نمی‌برد.
ممکن است دو نفر در کنار هم نماز گزارند و همه حرکات و سکنات، همانند باشد، اما تفاوت ماهوی میان آن دو از نظر خداوند است؛ زیرا یکی حضور قلب و نیت خالص دارد و آن دیگری بی‌حضور قلب یا با نیت ریاورزی نماز می‌گزارد.
یا دو نفر دست ناتوانی را گرفته از خیابان عبور می‌دهند؛ یکی بی‌چشمداشتی می‌آید و این کار را می‌کند و می‌گوید: لاَ نُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاءً وَ لاَ شُکُوراً؛ از شما مزد و تشکر خشک و خالی هم نمی‌خواهیم؛(انسان، آیه 9) و آن دیگری برای مزد و تشکر و یا ریاورزی و از سردلسوزی و ترحم و آرامش درونی خود و مانند آن این کار را انجام می‌دهد. دو نفر به تبلیغ دین می‌روند یکی  به نیت مزد و کسب شهرت و تجربه اندوزی می‌رود و آن دیگری برای اجرای حکم اسلامی دعوت به حکم الهی.
دو نفر بندگی می‌کنند، یکی از ترس آتش و یا اشتیاق بهشت: «خَوْفاً مِنَ النَّارِ» یا «شَوْقاً إِلَی الْجَنَّه»(علل الشرائع، الشیخ الصدوق، ج1، ص57) این کار را می‌کند و آن دیگری لوجه‌الله‌(انسان، آیه 8) آن را انجام می‌دهد.
دو کس قربانی می‌کند، یکی برای گوشت آن و آن دیگری برای رضایت خداوندی؛ البته می‌داند که خداوند غنی و بی‌نیاز است و نیازی به عبادت و قربانی ما ندارد و آنچه خداوند از بنده‌اش می‌خواهد تقوای الهی و حفظ خود از عظمت و جلال الهی است؛ چرا که: لَن یَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَ لاَ دِمَاؤُهَا وَ لکِن یَنَالُهُ التَّقْوَی مِنکُمْ؛ گوشت و خون قربانی به خدا نمی‌رسد بلکه آنچه می‌رسد و مراد است همان امر باطنی است که تقوای الهی از سوی شماست.(حج، آیه 37)
جالب اینکه در دوره جاهلیت وقتی قربانی می‌کردند خونش را به کعبه می‌مالیدند تا قربانی به خدا برسد اما خداوند در این آیه این روش را نهی می‌کند؛ زیرا آن که مایه عمل و عبادت قربانی است، خون نیست بلکه نیت و حسن فاعلی است که برخاسته از شناخت و معرفت به جلال و جمال الهی است. از این رو، می‌فرماید: إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ؛ آنچه به سوی خداوند بالا می‌رود همان کلام پاک و عمل صالح است.(فاطر، آیه 10) البته وقتی این کلام پاک و عمل نیک بالا می‌رود به‌طور طبیعی خود عامل را نیز با خود بالا می‌برد، این صعود چون معنوی است در آخرت دیده می‌شود؛ از این رو، گفته شده مومن صابر است؛ زیرا مزد عمل خودش را در صعود معنوی در آخرت درو می‌کند که فرشتگان می‌فرمایند: سَلاَمٌ عَلَیْکُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ؛ و به آنان مى‏گویند: «درود بر شما به پاداش‏ آنچه صبر کردید. راستى چه نیکوست فرجام آن سراى!»(رعد، آیه 24).