نراقی از دید شاه نیز فاقد حسن شهرت بود(پاورقی)

در سال 1356ش که شرایط کشور دستخوش تغییراتی شد و احسان نراقی نیز، به معاونت وزارت علوم ارتقاء پیدا کرد، گزارشِ وضعیت او برای صدور حکم، برای محمدرضا پهلوی فرستاده شد. در این گزارش، نراقی فردی: «خوش بیان و سخنران و خوب تحصیل کرده و با سواد و اهل تحقیق و مطالعه و با صراحت لهجه، که تا حدی خودخواه و متکبر است و به امور اداری چندان وارد نیست» معرفی و «حسن شهرتِ» او، در رده‌ی «خیلی خوب» قرار داده شد؛ ولی محمدرضا پهلوی، به علت شناختی که از سوابقِ او داشت، به این نکته اعتراض کرد: «در موقع گزارش شرف عرضی، موضوع حسن شهرت احسان نراقی مورد ایراد شاهنشاه قرار گرفته است.» 64
به علتِ همین ایراد بود که گزارشِ مجددی پیرامون او تهیه گردید که در آن، «حسن شهرتِ» او، «غیرقابلِ قبول» ثبت و در ذیلِ آن نوشته شد:
«هنگامی که مسئول طرح سؤالات امتحانی دانشجویان دانشگاه بوده، سؤالاتی هم درباره مسائل جنسی و سکس مطرح و یک بار نیز، ضمن تماس تلفنی با یکی از دانشجویان دختر خود، با دادن قول قبولی و نمره خوب، او را به هم خوابگی دعوت نموده است.»65
مجله خواندنی‌ها در تیر ماه سال 1326ش، مقاله‌ای را با عنوان «نمایندگان دوره پانزدهم را بشناسید» چاپ کرد که در آن به معرفی عباس نراقی، عموزاده‌ی احسان نراقی، پرداخت و رنگ به رنگ شدن او را به تصویر کشید. این معرفی، که مربوط به حدود 67 سال قبل می‌باشد، به گونه‌ای است، که با رنگ به رنگ شدنِ احسان نراقی نیز مطابقت‌هایی دارد:
«اگر از خود نراقی بپرسید چه مسلکی داری، ناچار است خیلی مطالعه کند. او نمی‌داند حقیقتاً طرفدار چه رژیم و مسلکی است؛ زیرا جزء اطرافیان دکتر ارانی، مزه حبس را چشید، بعداً روزنامه توده‌ای مردم را می‌نوشت. سپس با فاتح، حزب همراهان را تأسیس کرد، هنوز مرکب اساسنامه حزب همراهان خشک نشده بود که با شهیدزاده، حزب سوسیالیست را روبراه نمود. بعد از همه اینها دست کشید و دموکرات شد.»  
تلاش برای وزارت
یکی از خصلت‌‌های بارزِ اخلاقیِ احسان نراقی که در منشِ رفتاری، صحبت‌ها و نوشته‌‌های او نیز تبلور دارد، خودخواهی و جاه‌طلبی اوست، خصلتی که ساواک در ارزیابی دی ماه سال 1346ش، به آن اشاره و او را «بسیار جاه‌طلب» معرفی می‌نماید66 و  در زمان حضور در یونسکو نیز، آن را تکرار می‌نماید که: «نامبرده فردی است جاه‌طلب و مقام‌پرست67
این خصلت، در دورانِ نخست‌وزیری حسنعلی منصور که احسان نراقی نیز یکی از مشاورین او در شورای عالی اقتصاد بود، در زمانی که علیه نخست‌وزیر، اقداماتی صورت می‌گرفت و شایعه‌ی جابجائی او مطرح بود، به نقل از دکتر معین‌الدین مرجائی، به شکل زیر جلوه کرد:
«دکتر نراقی، عامل سازمان امنیت و رئیس قسمت اجتماعی سازمان امنیت می‌باشد. او به سازمان امنیت، طرق محبوبیت و جذب به طرف دستگاه را می‌آموزد و بعلاوه، با امثال دکتر راسخ و دکتر بهنام، طرح تهیه و جلسه تشکیل می‌دهند، که مقدمات نخست‌وزیری خود را درست کنند.»68
ولی حدود دو ماه بعد، پس از اینکه صحبت استعفای عبدالعلی جهانشاهی از وزارت فرهنگ به میان آمد، گفته شد:
«از هم اکنون، دکتر نراقی و عبدالله گرجی، به شدت برای تصدی پست وزارت فرهنگ فعالیت می‌نمایند.»69
تلاشِ نراقی برای تصدی وزارت فرهنگ، درحالی صورت می‌گرفت، که با وجود اینکه به همراه آقایان زمانی، کاردان و توکل، مأمور تهیه‌ی «برنامه‌ای نوین» برای فرهنگ کشور شده بود، نارضایتی شدید تعدادی از فرهنگیان تهران را به دنبال داشت؛70ولی با وجود این نارضایتی، محمد درخشش که خود دارای سابقه‌ی وزارت فرهنگ بود و احسان نراقی، به عنوان رابط حسنعلی منصور، پیش از نخست‌وزیری او، با وی تماس‌هایی گرفته و قول‌هایی به او داده بود، برای وزرات نراقی تلاش می‌کرد:
«درخشش... به یکی از محارم خویش گفته است: چون با وجود دکتر جهانشاهی و دکتر سام در وزارت فرهنگ، فعالیت برای طرفداران باشگاه مهرگان امکان پذیر نیست، کوشش ما این است به جای دکتر جهانشاهی، دکتر احسان نراقی، استاد دانشگاه، در رأس فرهنگ قرار گیرد؛ زیرا این شخص قول داده است، اگر به سمت وزیر فرهنگ منصوب گردد، محیط را برای فعالیت دوستان ما آزاد گذارد.»71
پی نوشت‌ها در دفتر روزنامه موجود است