گالیا توانگر
- سلام بخش تاسیسات شرکت.
- بفرمایید.
- ببخشید امکانش هست یه مقدار این  دستگاه‌های گرم‌کننده را روی درجه پایین‌تری بگذارید؟ داریم آبپز می‌شیم.
- الان از بخش شما زنگ زدن گفتن سرده درجه رو ببرید بالا.
با ناراحتی در حین مکالمه به همکارش که  سعی دارد خودش را مشغول کار نشان دهد، اما در واقع پیگیر این مکالمه تلفنی است، نگاهی می‌اندازد.پوشش این همکار به‌گونه‌ای ست که انگار چله تابستان است!
- خب، این همکاران حاضر نیستند لباس گرم بپوشند. می‌گویند؛ ژاکت روی قلبمان سنگینی می‌کند. آیا این بهانه درستی برای اتلاف انرژی و اسراف است؟
همکار از میز روبرویی غرولند‌کنان می‌گوید: پنجره رو باز کن!
راهکار دوم فاجعه‌آمیزتر از راهکار اول است. محیط فوق‌العاده گرم و باز گذاشتن بالاجبار پنجره‌ها همان اشتباهی است که این روزها در خانه و محل کار انرژی را به نحو وحشتناکی تلف می‌دهد.در همه کشورهای صنعتی دنیا از آنجا که مصرف بهینه انرژی در راس اهداف مدیریت سازمانی و مدیریت سبک زندگی‌شان قرار دارد، تمامی کارمندان موظفند در فصول سرد به حد لازم  از لباس گرم استفاده کنند. شیوه مرسوم دیگری برای جلوگیری از اتلاف انرژی استفاده از پنجره‌های جدید و عایق در ساخت و سازهاست.
منظور از بهینه‌سازی مصرف انرژی، انتخاب الگوها و اتخاذ و بكارگیری روش‌ها و سیاست‌هایی در مصرف درست انرژی است كه از نقطه نظر اقتصاد ملی مطلوب باشد و استمرار وجود و دوام انرژی و ادامه حیات و حركت را تضمین كند. در این چارچوب تعیین سهم صورت‌های مختلف انرژی در سبد انرژی هر جامعه با توجه به امكانات درازمدت آن جامعه، همچنین بكارگیری پربازده‌ترین شیوه استفاده از آنها كه متضمن كاهش تخریب منابع انرژی و نیز كاهش تأثیرات سوء ناشی از اسـتفاده ناصـحیح از انرژی، بر عوامـل دیگر حیات و محـیط زیـست مدنظر است، این استفاده درست و بجا از انرژی، نه تنها متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است، بلكه منجر به بقاء انرژی برای همگان و نسل‌های آتی و مانعی برای تولید و گسترش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از مصرف نادرست انرژی خواهد بود.
فرهنگ‌سازی درباره مصرف بهینه
 باید جامعه را حساس کند
یکی از دارایی‌های مهم و استراتژیک ما انرژی‌ها هستند. منابع انرژی سرمایه ملی برای مملکت محسوب می‌شوند. حفظ، صادرات و حتی فرآورده‌های انرژی موضوعات مهمی هستند که باید مورد توجه و عنایت کارشناسان و مسئولان قرار گیرند.
دکتر موسی احمدی نماینده مردم بوشهر و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با گزارشگر کیهان ضمن بیان مطلب فوق می‌گوید: «برای حفظ این منابع و استفاده بهینه از ثروت‌های خدادادی ناگزیریم که از تجربیات سایر کشورها و تکنولوژی‌های به روز دنیا – که ما را در مصرف درست یاری می‌دهند- بهره ببریم. من اخیرا سفری به کشور ارمنستان داشتم. ارمنستان به دلیل داشتن رود ارس از نظر منابع آبی بسیار غنی است.قبل از این سفرتصورم این بود که چون ارمنستان  از لحاظ منابع آبی غنی است، مردم این کشور نسبت به بهینه مصرف آب ممکن است توجه کمتری داشته باشند.اما وقتی وارد فرودگاه ارمنستان شدیم به چشم خود دیدیم که تا چه حد در استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا که منجر به مصرف بهینه می‌شوند و مصرف انرژی‌ها را به نحو چشمگیری کاهش می‌دهند، مصر هستند.یکی از تمهیدات ایشان برای مصرف بهینه آب استفاده از شیر‌آلات تمام اتوماتیک و الکتریکی درهمه مکان‌ها و بخش‌ها از فرودگاه گرفته تا هتل‌هایشان بود.»
احمدی در ادامه خاطرات سفر خود به ارمنستان یادآور لامپ‌های ریز کم مصرفی می‌شود که هم روشنایی را در حد نیاز تامین می‌کردند و هم مصرف را تا حد امکان پایین می‌آوردند.
وی با بیان اینکه از این همه توجه در مصرف بهینه انرژی در طول این سفر لذت بردم، می‌گوید: «در ساختمان‌سازی به عایق‌ها و پنجره‌های دو‌جداره توجه خاص داشتند. آن‌قدر عایق‌بندی‌ها درست و اصولی بود و به حدی از اتلاف انرژی جلوگیری می‌شد که ما اصلا صدای سیستم‌ها را نمی‌شنیدیم و متوجه نبودیم که آیا سیستم‌های گرم‌کننده روشن هستند یا خاموش؟»
نماینده مردم بوشهر با اظهار اینکه ما ایرانی‌ها در آموزه‌های دینی خود تاکیدات زیاد و روشنی در پرهیز از اسراف داریم، اما متاسفانه به‌ویژه در مصرف انرژی رعایت نمی‌کنیم، می‌گوید: «هنوز هم در رابطه با مصرف بهینه انرژی نیاز به فرهنگ‌سازی داریم.این آموزش و فرهنگ‌سازی اگر از مدارس آغاز شود، نتایج مثبت فرهنگ‌سازی دو چندان خواهد شد. راه دیگر این است که از امکانات تبلیغاتی در رسانه‌ها و فضای مجازی بهره بگیریم. در واقع طوری در جهت فرهنگ‌سازی و تبلیغات گام بر داریم که جامعه نسبت به مقوله‌ مصرف بهینه انرژی حساس شود. چنانچه اسراف در انرژی تداوم یابد از عمر انرژی‌ها کاسته و به نسل‌های آتی کشورمان پشت کرده‌ایم. الگوهای مصرف انرژی باید از مدارس به  بدنه دولت-ادارات و سازمان‌ها – و خانه‌ها برود و همگان خود را در برابر این مهم مسئول بدانند.»
رعایت استاندارد‌های انرژی
در ساخت و سازها
هزينه احداث تأسيسات توليد و انتقال و توزيع برق برای هر كيلووات ساعت معادل 800 دلار می‌باشد. علاوه بر بار مالی زمان لازم براي احداث نيروگاه 3 تا 8 سال است. همچنين هزينه‌های جاری و ثابت سالانه نيروگاه‌ها گاهی بالغ بر 20 درصد سرمايه‌گذاری اوليه مي شوند. از اين رو كاهش مصرف انرژی الكتريكی به ميزان قابل ملاحظه‌ای در حفظ و بقاء سرمايه‌های ملی مؤثر است.
 با توجه به پتانسيل‌های صرفه‌جويی موجود در بخش صنعت سالانه مي توان 670 ميليارد تومان در اين بخش صرفه‌جويی كرد.
در بخش خانگی نيز می‌‌توان با بكارگيری راهكارهای استفاده بهينه از لوازم خانگی انرژی‌بر تا حد زيادی از اتلاف سرمايه‌های ملی جلوگيری كرد. لازم به ذكر است در كشور ما در خانه و مكان‌های تجاری، سالانه در حدود 200 ميليون بشكه نفت خام براي توليد حرارت و سرما مصرف می‌شود. در صورتي كه اگر با روش‌های صرفه‌جويی فقط 10 درصد در طول سال در مصرف انرژی وسايل گرمازا و سرمازاي خود صرفه‌جويي كنيم در حدود 20 ميليون بشكه نفت خام صرفه‌جویی ‎كرده‌ايم كه ارزش اين مقدار انرژی (با احتساب قيمت هر بشكه نفت خام 25 دلار و هر دلار 800 تومان) چهارصد ميليارد تومان است.
مسعود حاجیان استاد برق گرایش قدرت دانشگاه صنعتی اصفهان با گلایه از اینکه همه چیز به عدم رعایت استاندارد در ساخت و ساز و در ساخت وسایل الکتریکی بر‌می‌گردد، به گزارشگر کیهان می‌گوید: «من  پنج سال است که خانه‌ای ساخته‌ام. الان متوجه شدم که اگر راهنمایی می‌شدم و از دیوار دو لایه استفاده می‌کردم، هزینه انرژی مصرفی برایم نصف تمام می‌شد. ما فقط از استاندارد صحبت می‌کنیم، ولی در عمل نسبت به رعایت و اجرای استاندارد سهل‌انگاری داریم.»
وی گله‌مندانه  ادامه می‌دهد: «متاسفانه در زمینه رعایت استانداردهای انرژی در ساخت‌و‌سازها فرهنگ‌سازی نشده است. من 38 سال فرهنگی بودم، اما در ساختمان هیچ مدرسه و دانشگاهی اجرای استانداردهای انرژی را - بویژه در ساختمان این مراکز که باید الگویی برای جامعه باشند-ندیدم. مشکل ما این است که خیال می‌کنیم تا ابد  الدهر این منابع خدادادی در اختیار ما هستند و تمام شدنشان در آینده خیلی خیلی دوری اتفاق می‌افتد، در حالی که اگر مصرف بی‌رویه ادامه‌دار شود به زودی منابع انرژی ما بویژه انرژی‌های سوختی تمام خواهند شد.»
وی با اشاره به اینکه یکی از فرزندانش برای ادامه تحصیل در مقطع دکترای برق هم اکنون در اسکاتلند به سر می‌برد، می گوید: «پسرم تعریف می‌کند که در اسکاتلند هیچ چیز بویژه حامل‌های انرژی ارزان نیست. باید برای دریافت برق تلویزیونشان هم کلی پول بپردازند. وقتی پول زیاد می‌پردازند ناگزیر مراقب  نحوه مصرفشان هم هستند.»
به جای ظاهر کالا
به بر چسب انرژی توجه کنید
الان در بازار وسایل الکتریکی و گرمایشی یک شیوه رایج این است که این وسایل برچسب انرژی بر بدنه شان نصب شده باشد تا خریدار با آگاهی از نیاز واقعی خود، متراژ  فضا و میزان مصرف انرژی آن وسیله اقدام به خرید کند. اما متاسفانه در بازار خریدار به شکل و ظاهر کالا بیشتر از بر چسب انرژی  توجه دارد که این خود معضلی جدی است که باید با فرهنگ‌سازی مرتفع گردد.
نیما شهرآشوب یک فروشنده بخاری برایمان توضیح می‌دهد: «الان چشم وهم چشمی در زمینه  تجملات و خرید وسایل منزل بسیار زیاد شده به‌گونه‌ای که برخی مشتری‌ها بدون توجه به نیاز واقعی و متراژ محل سکونت شان اقدام به خرید می‌کنند. مثلا یک بخاری مدل شومینه‌ای بسیار بزرگ با مصرف بالا را برای آپارتمان کوچک خود خریداری می‌کنند.به برچسب مصرف انرژی بر بدنه کالا هم کمترین توجهی ندارند.»
این فروشنده بخاری ادامه می‌دهد: «همین خریداران بی‌ملاحظه هستند که بخاری بزرگ را در محیط کوچک نصب کرده و ضمن ایجاد خطرات تنفسی برای خود و اعضای خانواده شان با بازگذاشتن در و پنجره‌های خانه به هنگام زیادی گرم شدن محیط، قاتلان انرژی و سرمایه‌های ملی می‌شوند.»
اختصاص یارانه دولتی به کالای کم‌مصرف
حاجی کریمی استاد آب شناسی دانشگاه ایلام از آن دسته کارشناسانی است که اتفاقا بالا بردن هزینه حامل‌های انرژی را یک راهکار ضروری برای گسترش فرهنگ بهینه مصرف می‌داند.وی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «اگر چه ممکن است بعضی‌ها با این نظر من مخالف باشند، اما تا زمانی که انرژی‌ها ارزان  دست مصرف‌کننده می‌رسند، قدر دانسته نشده و ارزان از کف می‌روند.»
این استاد دانشگاه راهکار دیگری برای نهادینه کردن مصرف بهینه را اختصاص یارانه دولتی به کالاهایی  می‌داند که دارای مصرف کمتر انرژی هستند.
وی ادامه می‌دهد:«با همین شیوه بود که لامپ‌های پر مصرف  اندک اندک کنار گذاشته شدند و استفاده از لامپ‌های کم مصرف فراگیر شدند. باید قیمت محصولات کم مصرف(بویژه شیر‌آلات آبی) نسبت به پرمصرف‌ها بسیار پایین‌تر باشد. حال آنکه در بازار بر عکس است و باید برای محصول کم مصرف چندین برابر پرمصرف‌ها پول داد و آنها را خریداری کرد. مثلا قیمت شیر‌آلات آبی هوشمند ده‌ها برابر یک شیر آب معمولی‌ا‌ست.»