ایمان فراهانی

***
انسان فقط به شناخت مجهز نگرديده است. علاوه بر شناخت، نيروي ديگري به نام انگيزش‌ها و هيجانات و جوشش‌ها وجود دارد كه عامل آن، احساسات دروني و عواطف است. اين عوامل نيز بايد تقويت شود تا نقش خود را ايفاء كند.
برنامه‌های عزاداري يا اعياد از جمله اين عوامل است. پس بايد در جامعه عواملي را ايجاد كرد تا شناخت و احساسات و عواطف ديني مردم را تحريك كند و آنها را برانگيزاند تا كاري مشابه كار سيد الشهداء (عليه‌السلام) انجام دهند؛ راه او را ادامه دهند و نسبت به اين امر مهم علاقه پيدا كنند.
شناخت و احساسات و عواطف انواع مختلفي دارد. تحريك هر نوع احساسات و عواطف، بايد با حادثه مربوط متناسب باشد. حادثه‌اي كه بزرگ‌ترين نقش را در تاريخ اسلام ايفاء كرد، حادثه شهادت ابي عبدالله بود. او بود كه مسير تاريخ را عوض كرد. او بود كه درسي براي نهضت، براي مقاومت، براي حركت، براي استقامت و شهادت تا روز قيامت به انسان‌ها داد.
تحريف عزاداري‌ها
امام خميني (رحمه الله علیه) گفتند كه: «هيچ نيرويي جز عزاداري براي سيد شهدا و خون ايشان نمي‌توانست قيام 15 خرداد را عملي و نتيجه‌دهنده كند» اما باید مراقب بود که عزاداری‌ها دچار تحریف نگردد و از آسیب‌های آن جلوگیری کرد.
با گذشت زمان طولاني آسيب‌هايي در عزاداري‌هاي ما داخل شده كه به اختصار مطرح و درباره آنان بحث می‌كنيم:
الف) برهنگی
يكي از شايع ترين آسيب‌های موجود در عزاداري‌ها، برهنگي عزاداران در حالت عزاداري و سينه‌زني است، البته هر چند كه في نفسه اشكالي از سوي شرع مقدس درباره اين گونه رفتار وارد نگرديده، اما بدليل آنكه عموماً صحنه‌های عزاداري تصويربرداري و در اختيار عموم مردم قرار می‌گيرد، پخش چنين تصاويري در جامعه رفته رفته موجب بروز حالت‌های افراطي و غلط می‌شود؛ لذا لازم است تا حساسيت بيشتري به خرج داد و نسبت به حالت افراطي برهنگي توجه خاص نمود تا اين سيره پاك و سنت حسنه، دست خوش آفات و سوء استفاده سودجويان مريض دل نشود.
به همين خاطر بسياري از علماء و مراجع تقليد بارها و بارها از سبك و سياق برهنه شدن بعضي از هيئات عزاداري ابراز نگراني كرده‌اند تا جايي كه برخي از ايشان از منع برهنه شدن عزاداران توصیه نموده‌اند لذا گفته‌اند كه مداحان از تشويق عزاداران به برهنگي خودداري كنند كه اين كار در حال حاضر به مصلحت ما نيست و انگشت‌های اشاره و تهمت‌ها را به طرف ما می‌كشاند بنابراين از البسه مخصوص عزداري استفاده كنند.
ب) استفاده از آلات موسيقي
از مواردي كه از قديم الايام به شكل رايج جزء فرهنگ عزاداري بوده و امروزه نيز به اشكال گوناگون به چشم می‌خورد، استفاده از آلات موسيقي در مديحه‌سرايي و مرثيه خواني هاست.
استفاده گذشتگان از ابزاري همچون طبل، دهل، سنج و شيپور بيشتر به منظور نظم بخشي به روند سينه زني و ايجاد شور و حزن معنوي در عزاداران بوده است. اما امروزه وسایل متنوع تري از آلات موسيقي در عزاداري‌ها رايج گرديده حتي در مواردي اصل مديحه‌سرايي و مرثيه‌خواني را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد، از جهت كثرت و تنوع. انسان را به جاي توجه به محتوا و مفهوم، به آهنگ و ترانه می‌كشد و گاهي شده كه برخي، سنتور و انواع مختلفي از آلات موسيقي را روي منبر يا محراب گذاشته و مديحه‌سرايي می‌كنند كه از شأن و منزلت اين عزاداري‌ها بسيار می‌كاهد.
پ) اختلاط زنان و مردان
دين اسلام براي همه آحاد و اقشار جامعه در هر عرصه‌اي دستور و برنامه‌اي خاص دارد كه رعايت بي قيد و شرط آن انسان را به كمال خويش نائل می‌سازد.
زن نمونه شيعي وقتي می‌تواند رضايت اهل بيت و در رأس ايشان حضرت صديقه طاهره (سلام الله عليها) كه يگانه دختر رسول مكرم اسلام و اسوه اتمّ پاكدامني است را جلب كند، كه عامل به دستورات ايشان باشد. حضور بانوان در مراسم عزاداري مسائلي را در پي دارد، از جمله اختلاط زنان و مردان در دسته‌های عزاداري و به خصوص در حاشيه مراسم‌ها و بي‌توجهي مسئولين هيئات در برخي موارد موجب سودجويي برخي از دختران و پسران بيمار دل گرديده است.
همچنين در پاره‌اي از موارد صحنه‌های نامناسبي در حاشيه و حتي جمع عزاداران رخ می‌دهد كه پاك شدن ساحت مقدس عزاداري ائمه‌اطهار(ع) از لوث چنين گناهاني تنها با عنايت و درايت عموم عزاداران و خادمين هيئت‌ها ممكن می‌باشد.
ت) آسيب رساندن به بدن
آسیب رساندن به بدن در خلال عزاداری علاوه بر اینکه حرمت شرعی دارد، مورد سوء استفاده دشمنان اسلام نیز قرار می‌گیرد و تصاويرِ اين مجالس به سرعت در ميان مردم پخش می‌شود و متأسفانه بارها و بارها دشمنان اسلام با استفاده سوء از اين گونه تصاوير، در پي ضربه زدن به مكتب پاك شيعه برآمده‌اند.
يكي از بدترين حالات آسيب رساني به بدن كه حرمت شرعي نيز دارد مراسم قمه‌زني است كه وهابيت و صهيونيسم بين‌الملل در سايت‌ها و برنامه‌های ماهواره‌اي خود بارها و بارها با نمايش صحنه‌هايي از اين مراسم به بدترين وجه، به شيعيان و مكتب راستين آنان حمله ور شده‌اند.
ث) مداحي پاپ
تهاجم فرهنگي همه جانبه غرب در جوامع مسلمين سبب شده است كه حتي زيبايي شناسي برخي شيعيان نيز در برخي از موارد دگرگون شود، فرهنگ عزاداري و مديحه سرايي هم از اين تغييرات مصون نبوده‌اند و نمونه بارز اين تأثير را می‌توان در ظهور شيوه‌اي جديد از مداحي به نام مداحي پاپ دانست.
اين نوع از مداحي از آهنگ‌های موسيقي پاپ غربي الگو گرفته و حتي در بسياري از موارد مداحان به تقليد از آهنگ‌های خوانندگان پاپ می‌پردازند و دقيقا به همان طريق مداحي می‌كنند و علماء و فقهاء هم بسيار با اين روش برخورد كرده و آن را جایز نمي دانند و گفته‌اند كه بهتر است به جاي استفاده از الگوهای آنان از خود ابتكار به خرج داده و به خود متكي باشيم و از حبّ خود به اهل بيت استفاده كرده و تقليدكننده نباشيم تا دشمنان اسلام سوء استفاده نكنند.
از جمله مشخصه‌های اين شيوه غلو در گفتار و تكيه بر اشعاري است كه به توصيف اعضاء و جوارح ائمه همچون چشم و ابرو و يا دست و بازوي ايشان می‌پردازد. مقام معظم رهبري در اين باره می‌فرمايند: ارزش شهداء به جان آنان است نه چشم و ابروي زيبا و به فداكاري و اخلاص آنان در حمايت از امام زمانشان است نه به قد رشيد و زور بازوي آنان و اينكه اينان در معيار معنوي ارزش نيستند.
اگر لحظه‌اي به خود آييم و به فطرت پاك خويش رجوع كنيم خواهيم يافت كه وقار و متانتي كه در خور يك شيعه واقعي می‌باشد رفتاري است متفاوت با آنچه ذكر شد.
 ج) کفرگویی
آنچه که در حرمت آن هيچ شك و شبهه‌اي نيست كفرگويي و غلو نسبت به ائمه اطهار (عليهم السلام) است. متأسفانه از ديرباز تاكنون اين آسيب در اشعار و ابيات مداحان وجود داشته و دست‌آويزي براي ايجاد فتنه دشمنان شيعه، عليه ائمه اطهار و پيروانشان بوده است.
آيت الله مكارم شيرازي طي سخنراني پيرامون مديحه سرايي و مرثيه‌خواني فرمودند: «نبايد مسائلي كه بوي غلو می‌دهد در مداحی‌ها مطرح شود. حديث اميرالمؤمنين را همه ما شنيده‌ايم كه فرمود (هلك فيّ رجلان: محبّ غال و مبغض غال) دو گروه‌اند كه در مورد من هلاك شدند يكي آنان كه غلو می‌كنند و ما را برتر از مقاممان می‌گويند و ما را همچون خدا می‌ستايند و يكي دشمناني كه ما را لعن و نفرين می‌كنند (غرر الحكم و درر الكلم، ص735) و او اين دو را همسنگ با هم قرار می‌دهد. در گوشه و كنار، گاهي ما می‌شنويم زمزمه هايي را كه خيلي زننده است و من مجبورم که در اين جا بگويم، بعضي‌ها در تعبيراتشان شنيده شده «لا اله الا فاطمه الزهرا» یا «لا اله الا زينب» می‌گویند، من بارها عرض كردم، كسي كه اين سخن را می‌گويد اگر بفهمد چه می‌گويد در آن مجلسي كه نشسته اگر در استكاني چاي بخورد، بايد استكانش را آب بكشند. دو عيب بزرگ دارد يك خلاف تعليمات اسلام است و ديگري وقتي كه به گوش دشمنان كه اين روزها خيلي ساده می‌رسد، برسد می‌گويند اينكه ما می‌گوييم شيعيان كافراند همین موارد است.
چ) تمثال ائمه
به رغم تذكرات مكرّر و موضع گيري‌های علماء و روحانيت در عصرهاي مختلف نسبت به عدم استفاده از اسطوره‌ها و سمبل‌های باطل به خصوص تصاوير و تمثال‌های نمادين و ساختگي در اماكن مذهبي و مجالس عزا، متأسفانه بعضي از افراد جامعه با صداقت و حسن نيت جهت ارادت به اهل‌بيت گاه اقدام به نصب اين‌گونه تصاوير در مجالس مذهبي خود می‌نمايند.
بي تأمل روشن است كه شخصيت عظيم و والاي اهل بيت عصمت و طهارت نه تنها به توصيف نمي گنجد بلكه به طريق اولي نبايد اعتقادات پاك علاقه‌مندان خاندان نبوي بازيچه‌اي جهت بازار كار و تبليغات بعضي سودجويان قرار گيرد و ما نيز نبايد ارادت و علاقه خود را متمركز در يك تصوير يا قاب عكس نماييم.
به عقيده علماء و صاحب نظران اين تصاوير، وسيله‌اي است كه يهود و نصارا و بدخواهان مسلمين جهت تخريب عقاید پاك مردم و شخصيت و جايگاه امامان و امام زادگان شيعه و منحرف كردن فرهنگ ناب عاشورا از صراط حقيقي خود به كار برده‌اند.