فردوست:
دکترین شاه تبعیت کامل از آمریکا و انگلیس بود(پاورقی)
Research@kayhan.ir
نصب سايت‌هاي اطلاعاتي در خاک ايران
يکي از مظاهر بارز مداخلات آمريکا در ايران و دليل ديگري بر دست‌نشانده بودن رژيم شاه، نصب سايت‌هاي اطلاعاتي توسط آمريکا در شمال ايران و بهره‌برداري از آنها عليه شوروي بود. ارتشبد فردوست در اين مورد مي‌گويد:
" در سياست خارجي و به‌خصوص سياست منطقه‌اي، دکترين اجرا شده توسط محمدرضا، تبعيت کامل از دستورات آمريکا و انگليس بود. اين دکترين عملاً ايران را به يک پايگاه ضد شوروي براي غرب و آمريکا تبديل نمود و محمدرضا بر خلاف اصول همسايگي، به خود اجازه داد تا رادارهاي آمريکايي را در مرز ايران و شوروي مستقر سازد که تا پنج هزار کيلومتر درون خاک شوروي را کنترل مي‌کردند.(1)... در دوران محمدرضا، آمريکايي‌ها شمال ايران را زير پوشش شبکه‌هاي اطلاعاتي خود قرار دادند و از جمله در شمال کشور، پايگاه‌هاي بسيار قوي رادار نصب کردند. تاريخ استقرار رادارهاي شمال را نمي‌دانم، ولي وقتي (در سال 1340) به‌عنوان قائم مقام به ساواک رفتم، رادارها استقرار يافته و کار
مي‌کردند.
مديرکل چهارم ساواک به من گفت که اين رادارها به نحوي استقرار يافته‌اند که تمام سطح جنوبي شوروي را مي‌پوشانند و برد آنها تا پنج هزار کيلومتر است. محصول کار رادار از عکس و تفسير و غيره تماماً از پايگاه‌ها به سفارت ارسال مي‌شد و هيچ‌گاه ساواک کوچک‌ترين اطلاعي از نتايج نداشت و استفاده کننده صرفاً آمريکايي‌ها بودند." (2)
آمريکا مي‌دانست که مرزهاي شمال ايران در مجاورت مرزهاي جنوبي شوروي، براي فعاليت‌هاي جاسوسي بر ضد شوروي موقعيت کم نظيري ايجاد کرده است. به همين دليل از همان سال‌هاي نخست پس از کودتاي 28 مرداد 1332، سيا به سرعت به کار نصب و راه‌اندازي دستگاه‌هاي عظيم و مدرن جاسوسي – اطلاعاتي و استراق سمع در نقاطي از قلمرو شمالي ايران اقدام کرد تا علاوه بر کنترل فعاليت‌هاي جاسوسي شوروي، از مجموعه فعاليت‌هاي تکنولوژيکي، نظامي، موشکي و ... آن کشور اطلاع يابد. در سال 1955 (1334) آمريکا نخستين دستگاه‌هاي جديد جاسوسي – استراق سمع خود را در شمال ايران مستقر کرد. در اين ايستگاه‌هاي استراق سمع و جاسوسي، دستگاه‌هاي پيشرفتهاي نصب شده بود که گفته مي‌شد کارايي آن براي قرن 21 هم پيش‌بيني شده بود.3
با تأسيس پايگاه‌هاي جاسوسي و استراق سمع سيا در مناطق شمالي ايران، فعاليت‌هاي سيا در ايران گسترش يافت. برخي گزارش ها حاکي است که ايران بيشترين مأموران و جاسوسان سيا را در خود جاي داده بود. در همان حال ايران راهبردي‌ترين منطقه محسوب مي‌شد که آمريکا و سيا براي کنترل امور اطلاعاتي –جاسوسي شوروي در سراسر جهان در اختيار داشت. مهم‌ترين پايگاه‌هاي جاسوسي سيا در شمال ايران در صفي آباد بهشهر و کبکان خراسان قرار داشت که مجهز به پيشرفته‌ترين تجهيزات و دستگاه‌هاي اطلاعاتي و جاسوسي آن روزگار بود.(4) در مورد اين پايگاه‌ها، در يک گزارش "سرّي" سفارت آمريکا به تاريخ پنجم آوريل 1977، چنين ذکر شده:"ايران که در يک موقعيت استراتژيکي قرار گرفته، به نوبه خود براي ما يک سري سايت‌هاي اطلاعاتي و تأسيسات مخابراتي فراهم مي‌کند که به آساني جايگزيني براي آنها يافت نمي‌شود."(5)
طبق برخي گزارش ها، شاه در سال 1957 (1336) به سازمان سيا اجازه داد يک مرکز استراق سمع ديگر در خراسان داير کند. هدف از اين اقدام، کنترل آزمايش‌هاي موشکي شوروي بود که در اواخر دهه 1950 شروع شده بود. شوروي در اواخر دهه 1950 به سرعت بر تعداد موشک‌هاي خود مي‌افزود و آنها را در آسياي‌ميانه و در نواحي مقابل شمال استان خراسان آزمايش مي‌کرد. براي آمريکا کنترل اين آزمايش‌ها بسيار مهم بود. بنابراين، وقتي که اين مرکز ايجاد شد، آمريکايي‌ها بسيار به آن وابسته شدند و شاه از اين موضوع در مناسبات خود استفاده مي‌برد و مي‌گفت اگر شما مي‌خواهيد اين مراکز را حفظ کنيد، نبايد مزاحم من شويد و مرا تحت فشار بگذاريد.(6)
در مورد پايگاه‌هاي مذکور، همچنين در يک گزارش "محرمانه" وزارت امور خارجه آمريکا به تاريخ آگوست 1976، تصریح شده است:
"ايالات متحده نيازمند تسهيلات اطلاعات نظامي خاصي است که براي توانايي آمريکا در نظارت و تجزيه و تحليل پيشرفتهاي موشکي و توانايي‌هاي شوروي و رعايت موافقت‌نامه‌هاي کنترل سلاح‌ها از طرف اين کشور، ضروري مي‌باشد. به بازرسان گفته شده که هيچ مکان ديگري به جاي آنها که اينک آمريکا در ايران دارا مي‌باشد، وجود ندارد."(7) در يک سند "خيلي‌محرمانه" سفارت آمريکا به تاريخ پنجم مارس 1979 آمده است : "تأسيسات واقع در خاک ايران به ما اين امکان را داده تا پيروي شوروي از قرارداد منع آزمايش های هسته‌اي را تحت نظر قرار دهيم."(8)باري روبين (از اعضاي مرکز تحقيقات استراتژيک و امور بين‌الملل دانشگاه جورج تاون آمريکا) نيز در کتاب خود در اين باره مي‌نويسد: "نصب دستگاه‌هاي مراقبت و استراق سمع در شمال ايران، از مهم‌ترين خدمات شاه به آمريکا بود. با استقرار دو ايستگاه مجهز مراقبت و استراق سمع در مجاورت مرزهاي شوروي، اطلاعات دقيق و حساسي از آزمايش‌هاي موشکي در داخل شوروي در اختيار آمريکا قرار مي‌گرفت. اين اطلاعات براي مراقبت در اجراي تعهدات ناشي از قرار داد محدود ساختن توليد سلاح‌هاي استراتژيک از طرف شوروي، اهميت حياتي داشت و از دلايل حمايت از رژيم شاه به شمار مي‌آمد ... به نظر ريچارد هلمز (سفير آمريکا در ايران در زمان رياست جمهوري نيکسون)، موافقت شاه با استقرار ايستگاه‌هاي مراقبت و استراق سمع آمريکا در شمال ايران، که اطلاعات ذي‌قيمتي درباره آزمايش‌هاي موشکي در داخل شوروي، در اختيار آمريکا مي‌گذاشت، مبين صميميت و علاقه باطني شاه به حفظ منافع آمريکا و جهان غرب بود."(9)
منابع در دفتر روزنامه موجود است