مسجد جامع هندوالان باشکوه‌ترین و قدیمی‌ترین بناهای تاریخی- مذهبی شهرستان درمیان بیرجند است که بر اساس کتیبه‌های کوفی کشف شده از این بنا، مسجد متعلق به قرون هفتم و هشتم هجری قمری است.
در خصوص معماری بنا، می‌توان مهمترین عناصر معماری آن را سردر ورودی، صحن گنبدخانه، محراب و شبستان ستوندار برشمرد که گنبدخانه مرکزی به شیوه عرق‌چین به کمک فیل‌پوش بر روی فضای چهارضلعی قرار گرفته است.
جالب‌ترین و قدیمی‌ترین بخش بنا گنبد آن است که با مهارت بر روی فضای چهارضلعی قرار گرفته است.
شبستان ستوندار در دو طرف گنبد خانه قرار گرفته و سبک پوشش و روشنایی آن از ویژگی‌های ممتاز بناست.
پلکان از گوشه شمال شرقی به پشت بام منتهی می‌شود، فقدان پلکان در گنبدخانه نشان می‌دهد که قصد بر این بوده که دسترسی به بخش‌های فوقانی از طریق سطح بام پیوسته انجام گیرد. مهمترین تزئینات بنا تزئینات آجری، تزئینات فیل‌پوش‌ها، گوشواره‌ها، قاب‌های گچی، رسمی‌بندی و نحوه آجرچینی گنبدهای بنا است.
بیشترین مصالح به کار رفته در بنا آجر پخته است که در دو اندازه به کار رفته، بی‌تقارنی و خطوط نامنظم بنا، تنوع ضخامت دیواره‌ها همگی تعدادی از دوره‌های ساختمانی بنا را در ذهن مجسم می‌کند.
این بنا در 11 مرداد 1367 با شماره 1893 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.