انحراف در وام خرید مسکن
در دو سالی که از شروع دولت یازدهم میگذرد، مهمترین سیاستی که از سوی وزارت راه و شهرسازی جهت حل معضل مسکن و خروج از رکود در این بخش انجام شد، سیاست تحریک تقاضا از طریق افزایش سقف وام خرید مسکن بوده است، به طوری که تمام توان وزارت راه و شهرسازی، معطوف به اجرای این طرح شده است. با این وجود باید دید که آیا طرح وام خرید توانسته است انتظارات مد نظر مسئولین را برآورده سازد؟
عضو هیئت مدیره بانک مسکن در گفتوگو با خبرگزاری فارس، با اشاره به عدم استقبال مردم از وام خرید مسکن، گفته است: «استقبال از وام 80 میلیونی خرید مسکن تا الان آن چیزی که پیشبینی میکردیم نبوده و کمتر از پیشبینیها بوده است، به طوری که تا 21 شهریورماه سال جاری، 15 هزار فقره به مبلغ 2 هزار و 800 میلیارد ریال در کل کشور سپردهگذاری شده است.»
به گفته ابوالقاسم رحیمی انارکی، این آمار در تهران در همین مدت یاد شده 3 هزار و 600 فقره با سپردهگذاری 920 میلیارد ریال و در شهرهای بالای 200 هزار نفر، 8 هزار فقره به مبلغ هزار و 400 میلیارد ریال بوده است.
این آمار نشان از عدم استقبال مردم و شکست سیاست اصلی وزارت راه و شهرسازی دارد، اما نکته مهمتر که در این اعداد و ارقام از آن غفلت میشود، متوسط پول سپردهگذاری شده مردم است که با یک عمل تقسیم ساده مشخص میشود که متوسط سپردهگذاری مردم در تهران 25 میلیون تومان و در شهرهای بالای 200 هزار نفر، 5 میلیون تومان است.
این در حالی است که مسئولین، پیشبینی میکردند که به دلیل پایینتر بودن قیمت مسکن در شهرهای بالای 200 هزار نفر نسبت به تهران، مردم این شهرها مخاطبان اصلی این طرح خواهند بود و آنها استقبال بیشتری نسبت به مردم کلانشهرها خواهند کرد.
این مسئله نشان میدهد دلیل اصلی شکست این سیاست، عدم تحلیل و شناخت صحیح مسئولین از ویژگیهای اقتصادی خانوار است و این عدم اشراف سیاستگذاران بر شرایط اقتصادی خانوارهای کشور سبب شده است تا طرحهای مبتنی بر پسانداز برای تامین مسکن، شکستخورده تلقی شوند.
طبق جدول بالا بیتوجهی و نادیده گرفتن آمارهای مرکز آمار درباره متوسط هزینه خانوار و متوسط درآمد خانوار، سبب شده است مکانیزمی بر اساس قدرت پسانداز طراحی شود که عملا تحقق آن برای خانوارهای شهری در ایران امکانپذیر نیست.
از طرفی رحیمی انارکی در پاسخ به این سوال که آیا ضوابط پرداخت تسهیلات خرید مسکن تغییر خواهد کرد یا خیر، گفت: طی پیشنهادی که به بانک مرکزی ارائه شده است، قرار است در ضوابط پرداخت این تسهیلات تغییراتی ایجاد شود که یکی از مهمترین این تغییرات، پرداخت این تسهیلات به مجردها است.
این سخنان عضو هیئت مدیره بانک مسکن، درباره تغییر جامعه مخاطب وام خرید مسکن به مجردها، در شرایطی است که هدف اصلی این طرح، حمایت از تامین مسکن خانوارهای فاقد مسکن بوده است و این انحراف مسیر به منزله خدشهدار شدن هدف اولیه طرح میباشد.
این تغییر مبنایی در شرایطی در حال برنامهریزی برای اجراست که زوجهای جوان بسیاری به دلیل مشکلات مالی و دریافت نکردن وام ازدواج، مدت طولانی را در دوران عقد به سر میبرند و حدود یک میلیون خانوار از متقاضیان مسکن مهر هم که بنا به گفته مسئولین وزارت راه و شهرسازی به دلیل نبود منابع مالی! خانههایشان هنوز تکمیل نشده است، چشمانتظار تحویل خانههایشان هستند.
در صورتی که سیاستهای کلی نظام مبتنی بر اولویت حمایت از خانوادهها و ازدواج جوانان در جهت تشکیل خانواده است، سیاستهای دفعی بدون کارشناسی و آسیبشناسی فرهنگی، صدمات جبرانناپذیری در پی خواهد داشت.
به طور کلی متاسفانه مسئولین وزارت راه و شهرسازی به دلیل عدم اشراف بر شرایط اقتصادی خانوارها، سیاستی را برگزیدند که در عمل به اذعان آمار و اظهارات مسئولان بانک مرکزی، با عدم استقبال خانوارها مواجه شده و شکست خورده است و تاسف بیشتر آنجاست که این مسئولین جهت جبران شکست، مبنای طرح وام خرید به خانوارهای فاقد مسکن را با ارائه وام خرید به مجردها تغییر دادهاند. این تغییر سیاست نیز به دلیل عدم اشراف مسئولین به مسائل فرهنگی- اجتماعی، اقدامی بدون اولویت و مغایر با سیاست حمایت از خانوار و ازدواج جوانان است.