حتما تاکنون برای شما اتفاق افتاده است که از دیگران ماجرای مرگ ناگهانی نوزاد زیر یک سال یکی از آشنایان یا بستگان در هنگام خواب را شنیده باشید، دلایل و راه‌های پیشگیری از آن مواردی است که در این گزارش به آن پرداخته شده است.
مادر جوانی که در اولین تجربه مادری خود ناموفق است و صبح، هنگام برخاستن از تختخواب با جسد فرزندش مواجه می‌شود، آیا کوتاهی و مراقبت ناکافی مادر، بیماری، خفگی، نبود هوای کافی برای تنفس نوزاد، گرمای زیاد یا بسته شدن راه تنفسی نوزاد با یک جسم خارجی موجبات این مرگ ناگهانی را فراهم کرده است، چقدر مراقبت و هوشیاری و آگاهی مادر از این نوع مرگ و عوامل آن می‌تواند از وقوع آن جلوگیری کند.
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، مرگ ناگهانی کودک کمتر از یک سال است که پس از انجام تحقیقات کامل، شامل کالبد شکافی، بررسی صحنه فوت و سوابق پزشکی، علت فوت غیرقابل تعیین و توضیح باشد.
در هر مرگ دوران کودکی، بررسی صحنه باید با توجه به محیط خواب شامل سطح تختخواب، ملحفه آن، اشتراک محل خواب با بزرگسالان، خواهر و برادر، حیوانات یا وجود هر نوع شیئی از قبیل اسباب‌بازی و بالش در رختخواب باشد
شیوع SIDS در سال‌های اخیر کاهش یافته است. در سال 1998 از هر یک هزار تولد 6 مورد و در سال 2013 از هر یک هزار تولد یک مورد گزارش شده است و هفتمین تا هشتمین علت فوت از بدو تولد تا 65 سال را شامل می‌شود.
در آمریکا هر سال 2500 مورد و در انگلستان 300 واقعه مرگ ناگهانی و غیرمنتظره و غیرقابل پیشگیری در کودکان بین 2 ماه تا 2 سال رخ می‌دهد، شایعترین سن وقوع مرگ دو تا چهار ماهگی است.
اصطلاحات cod death و crib death (مرگ گهواره‌ای) مترادف با SIDS است زیرا در بسیاری از موارد، نوزادان فوت شده حین خواب در گهواره پیدا می‌شوند.
علل اصلی SIDS هنوز شناخته شده نیستند، برخی عوامل مطرح در این پدیده عبارتند از: عوامل بیولوژیکی زمینه‌ای، بحران رشد سنی، عوامل بیرونی از قبیل تغذیه با شیشه شیر و عفونت‌های خفیف دستگاه تنفسی فوقانی.
گاهی تشخیص SIDS از کودک آزاری و بچه‌کشی و بالعکس مشکل است و مراقبان نوزاد به غلط متهم و مجرم یا تبرئه می‌شوند.
همچنین خفگی اتفاقی ممکن است به اشتباه SIDS تشخیص داده شود.
وظیفه پزشکی قانونی بررسی مسایل قانونی مرتبط با دوران طفولیت شامل موارد متنوع و گسترده‌ای از قبیل جنین یا نوزاد رها شده، مرگ‌های مرتبط با تولد، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد و قتل است.
سندرم مرگ ناگهانی کودک چیست؟
متخصص پزشکی قانونی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: این سندرم یکی از علل مرگ و میر کودکان یک ماهه تا یک ساله است و نکته نگران‌کننده این است که به خوبی نمی‌توان با آن مقابله کرد چون یک بیماری یا ناخوشی نیست.
علیرضا کاهانی با اشاره به اینکه این سندرم به نام مرگ گهواره نیز نامیده می‌شود، افزود: زمانی این تشخیص مطرح است که کودکی که کمتر از یک سال عمر دارد به طور ناگهانی می‌میرد و پس از تحقیقات کامل پزشکی و پزشکی قانونی علتی برای مرگ یافت نمی‌شود.
چه عواملی موجب سندرم مرگ ناگهانی کودک می‌شوند؟
وی ادامه داد: علت این سندرم تاکنون مشخص نشده است، بسیاری از کارشناسان معتقدند که این سندرم زمانی رخ می‌دهد که کودکی که دارای یک بیماری زمینه‌ای است و بر روی شکم می‌خوابد یا در محیطی قرار می‌گیرد که دارای هوایی بسیار گرم و آلوده به دود سیگار است، یا گیر گردن کودک در بین یک جسم مانند لبه تختخواب یا گهواره یا بند پستانک یا خواباندن در رختخواب خیلی نرم که راه تنفسی کودک را مسدود می‌کند از جمله علل این سندرم باشد.
کدام کودکان بیشتر در معرض خطر قرار دارند؟
کاهانی گفت: علی‌رغم آنکه هنوز علت سندرم مرگ ناگهانی کودک به درستی مشخص نشده تاکنون چند عامل خطرزا در این رابطه شناسایی شده‌اند.
داشتن والدین یا پرستار سیگاری
وی اضافه کرد: مطالعات نشان می‌دهند که با حضور هر فرد سیگاری در منزل احتمال سندرم مرگ ناگهانی کودک افزایش می‌یابد.
خوابیدن بر روی شکم
این متخصص پزشکی قانونی گفت: تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال بروز این سندرم در کودکانی که به جای خوابیدن بر پشت به روی شکم می‌خوابند بیشتر است.
وی ادامه داد: وقتی کودک بر روی شکم می‌خوابد احتمال افزایش درجه حرارت بدنش بالا می‌رود، وقفه در تنفس رخ می‌دهد و هوای بازدمی خودش را تنفس می‌کند و در نتیجه میزان دی‌اکسید کربن در خون بالا می‌رود.
نارس و کم‌وزن بودن نوزاد
وی اعلام کرد: هر چه نوزاد زودتر به دنیا بیاید احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک بیشتر است همچنین، هر چه وزن هنگام تولد کمتر باشد خطر بروز این سندرم بیشتر خواهد بود.
افزایش درجه حرارت
هنگام خواب
کاهانی گفت: شواهد قوی در دست است که درجه حرارت هنگام خواب خیلی بالا رود خطر بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک افزایش می‌یابد، افزایش درجه حرارت زمانی رخ می‌دهد که کودک در اتاق فوق‌العاده گرم قرار گیرد و یا تب داشته باشد.‌
خوابیدن در بستر بسیار نرم
این متخصص پزشکی قانونی خاطرنشان کرد: بسیاری از مطالعات ارتباط بین خوابیدن در بستر نرم و سندرم مرگ ناگهانی کودک را نشان داده‌اند، کیسه‌های شنی، کاناپه، لحاف‌های ضخیم و نرم، راحتی و سایر سطوح نرم برای خواباندن کودک نامناسب و خطرناک‌اند.
اعتیاد مادر
کاهانی گفت: مصرف سیگار در دوران بارداری تقریبا در تمام مطالعات به عنوان یک عامل خطرزا در بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک نام برده شده است. اعتیاد به سیگار یا مواد مخدر در طول دوران بارداری سلامت جنین را در معرض تهدید قرار می‌دهد.
زایمان قبل از 20 سالگی
وی اظهار داشت: احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک در کودکانی که مادرشان کم سن بودند بیشتر است، همچنین هر چه فواصل بین بارداری‌ها کمتر باشد احتمال بروز این سندرم بیشتر می‌شود.
بیماری‌های زمینه‌ای
این متخصص پزشکی قانونی گفت: این امر به خصوص در مورد کودکانی که سابقه قطع تنفس و رنگ پریدگی ناگهانی، کبود شدن و یا وقفه تنفسی داشته و نیاز به احیا پیدا کرده‌اند، صادق است.
راه‌های پیشگیری
کاهانی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: هیچ راهی وجود ندارد که جلوگیری از بروز این خطر را ضمانت کند ولی می‌توان با انجام اقداماتی این خطر را کاهش داد.
کودک را به پشت بخوابانید
این اقدام از خطر بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک می‌کاهد، از سال 1994 که مراجع مختلف دستورالعمل خواباندن کودک به پشت را ارائه کرده‌اند میزان بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک کاهش یافت.
مراقبت‌های دوران بارداری
برای حصول اطمینان از سلامت جنین و کاهش خطر تولد زودرس یا کاهش وزن هنگام تولد (که از عوامل خطر سندرم مرگ ناگهانی کودک محسوب می‌شوند) بایدتغذیه و مراقبت‌های دوران بارداری صحیح باشند.
دخانیات مطلقا ممنوع
فضای اطراف کودک را در منزل، اتومبیل یا  سایر محیط‌ها عاری از دود نگه دارید، اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید سیگار را ترک کنید، برای مصرف آن از خانه خارج شوید و دقت کنید تا دیگران نیز همین کار را انجام دهند.
رختخواب مناسب
کودک را در رختخوابی با تشک صاف و سفت، که با یک ملحفه مناسب پوشانده شده است بخوابانید و بالشی زیر سرش نگذارید، از قرار دادن اسباب بازی‌های پارچه‌ای یا ساخته شده از سایر مواد نرم در تختخواب او پرهیز کنید.
تهویه مطبوع
به منظور پرهیز از گرم شدن بیش از حد کودک هنگام خواب او را بیش از حد در پتو نپوشانید و به هیچ‌وجه سرش را زیر پتو نگذارید، اتاقی که کودک در آن می‌خوابد نباید بیش از حد گرم باشد، حرارت اتاق باید برای یک فرد بالغ با لباس سبک مناسب باشد، علائمی که نشان می‌دهند کودک در معرض گرمای بیش از حد قرار دارد عبارتند از تعریق یا مربوط بودن موها، بثورات عرق‌سوز، تنفس سریع، بیقراری و تب.
تغذیه با شیر مادر
تاکنون هیچ‌گونه شواهدی دال بر اینکه تغذیه با شیر مادر به خودی خود و به طور مستقیم از بروز این سندرم می‌کاهد به دست نیامده است، اما تغذیه با شیر مادر میزان ابتلا به عفونت‌های تنفسی و گوارشی که خود با افزایش سندرم مرگ ناگهانی کودک همراه هستند، کاهش می‌یابد.
تختخواب کودک
را جدا کنید
رختخواب شما مسلما دارای بالش و ملحفه‌هایی از نوع نرم است که همگی عوامل خطرزا برای سندرم مرگ ناگهانی کودک محسوب می‌شوند. احتمال افزایش درجه حرارت نوزاد نیز هنگامی که با شما در یک رختخواب خوابیده بیشتر است، احتمال غلتیدن بر روی نوزاد برای والدین چاق بسیار زیاد است.