طبق آمار مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ایرانی‌ها در سال گذشته در سفرهای خارجی خود رقمی بالغ بر 7 میلیارد و 517 میلیون دلار هزینه کرده‌اند؛ این آمار را مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بنابر گزارش خلاصه آماری 2014 و 2015 سازمان جهانی جهانگردی اعلام کرده است. این مسئله نشان از آن دارد که هر ساله مقادیر قابل توجهی ارز از این طریق از کشور خارج می‌شود.
در این میان ترکیه در رتبه نخست مقاصد گردشگران قرار دارد. به گفته سید جلال ابراهیمی، دبیر شورای همکاری بازرگانی ایران و ترکیه، در سال گذشته یک میلیون و 590 هزار گردشگر ایرانی به ترکیه سفر کردند، اما در مقابل تنها 161 هزار نفر با احتساب صاحبان صنایع و تجار گردشگر از ترکیه به ایران آمده‌اند و با توجه به اینکه میانگین هزینه‌های هر نفر رقمی بالغ بر هزار و صد دلار است، در حدود 1/8 میلیارد دلار از ارز کشور از طریق گردشگران به ترکیه رفته است.
این در حالی است که ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری کشوری غنی به شمار می‌رود و می‌تواند در زمینه گردشگری درآمدی بسیار بیشتر از یک میلیارد و نیم کنونی داشته باشد. به عقید کارشناسان لازمه جذب گردشگر خارجی در ابتدا رونق گردشگری داخلی است. چنانچه گردشگران داخلی مکان‌های دیدنی در داخل کشور را به مقاصدی همچون ترکیه و دبی ترجیح دهند، به مرور زمان، گردشگری در داخل کشور رونق می‌گیرد و می‌توان با رسیدگی و تجهیز جاذبه‌های داخلی شرایط را برای حضور گردشگران خارجی نیز مهیا کرد.
یکی از روش‌هایی که می‌تواند در رونق بخشیدن به سفرهای داخلی در مقایسه با سفرهای خارجی مؤثر باشد افزایش میزان عوارض خروج سفرهای تفریحی است. در حال حاضر عوارض خروج از کشور برای مسافران ایرانی در صورت خروج هوایی برای هر نفر 75 هزار تومان و در صورت خروج زمینی و یا دریایی برای هر نفر 25 هزار تومان تعیین شده است. در حالی که طبق آمار، هر ایرانی در سفر خارجی خود به طور میانگین در حدود هزار و صد دلار معادل سه میلیون و 600 هزار تومان هزینه می‌کند و در نتیجه مبلغ عوارض خروج از کشور تأثیر چندانی در هزینه‌های سفرهای خارجی ندارد.
افزایش میزان عوارض خروج از کشور به طور مؤثر باعث می‌شود تا گردشگران ایرانی در زمان انتخاب مقصد، مکان‌های دیدنی داخلی را بیشتر ترجیح بدهند و به این ترتیب گردشگری داخلی نسبت به خروج گردشگر رونق می‌یابد و بخشی از درآمدهای ناشی از مسافرت گردشگران داخلی که پیش از این به خارج از کشور می‌رفت، در داخل هزینه می‌شود و علاوه بر تأمین درآمد برای دولت، به ایجاد اشتغال و توسعه مناطق گردشگری داخلی نیز کمک می‌کند. هر چند در این میان باید حساب سفرهای زیارتی و عتبات عالیات را جدا کرد و عوارض این سفرها را با رویکرد تشویقی حتی افزایش نداد. اما بهرحال طبق آمار مرکز پژوهش‌های مجلس در حدود 91 درصد سفرهای خارجی انجام شده تفریحی بوده و تنها 9 درصد آنها سفرهای کاری بوده است. بنابراین در سال گذشته دست کم 6 میلیون ایرانی به قصد تفریح از کشور خارج شده‌اند و چنانچه عوارض خروج این سفرها به مبلغی در حدود 200 هزار تومان افزایش یابد، درآمدی بالغ بر هزار و دویست میلیارد تومان در سال به دست می‌آید که می‌توان از آن جهت تجهیز و ساخت مکان‌های گردشگری داخلی بهره گرفت.
همچنین می‌توان در هنگام استفاده از این درآمد، از منابع بانک‌های تجاری نیز بهره برد. به این صورت که این درآمد هزار و دویست میلیارد تومان را با نرخ سود 4 درصد در بانک عامل سپرده‌گذاری کردو هزار و دویست میلیارد تومان دیگر با نرخ سود 26 درصد از منابع بانکی به آن اضافه کردو در نتیجه 2 هزار و چهار صد میلیارد تومان وام 15 درصد به منظور هتل سازی یا دیگر امور مربوط به گردشگری پرداخت کرد. بنابراین چنانچه از این درآمد به همراه منابع بانک استفاده شود می‌توان دو برابر آن را با درصد سود مناسب تجهیز کرد.
از آنجا که در ایران هزینه ساخت یک هتل 5 ستاره بین 100 تا 300 میلیارد تومان برآورد می‌شود، با این شیوه می‌توان در یک سال نیمی از هزینه ساخت دست کم 20 هتل 5 ستاره را به صورت وام 15 درصد، بدون استفاده از منابع بانک مرکزی و یا منابع بودجه دولت تأمین مالی کرد. بنابراین باید گفت در بسیاری از موارد اینچنینی کشور با مشکل کمبود منابع مواجه نیست بلکه مشکل اصلی، کمبود تفکر برای استفاده از منابع موجود است.

میرهادی رهگشای، کارشناس ارشد اقتصاد