پرسش:
جنگ نرم به چه معنا است و ماهیت آن از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟
پاسخ:
در تعریف قدرت نرم گفته‌اند: توان تاثیر‌گذاری و نفوذ در دیگران بدون استفاده از روش‌های تهدید، تطمیع و یا فشار و زور. «ژوزف نای» دانشمند آمریکایی و مبتکر نظریه قدرت نرم بدین باور است که در عصر کنونی باید چهره سخت قدرت را کنار نهاد و در عوض، ابزار قدرت نرم را به کار گرفت، و باید با اعمال قدرت نرم، کاری کرد که جامعه هدف همان چیزی را بخواهد که ما می‌خواهیم. به بیان روشن‌تر، طرف مقابل باید به گونه‌ای متقاعد شود که به میل و خواست خود و با خشنودی تمام، تن به هدف مورد نظر ما بدهد و در نهایت اظهار رضایت بیشتری هم بکند (جنگ نرم- داود رنجبران)
بنابراین ماهیت جنگ نرم بسیار پیچیده و به قدرت نرم هر شخص یا واحد سیاسی مربوط می‌شود، از این رو ویژگی‌های گوناگونی دارد که طرفین درگیر در جنگ می‌توانند برای تاثیرگذاری و نفوذ بر اراده طرف مقابل از آنها بهره گیرند. مهم‌ترین این ویژگی‌ها عبارتند از:
1- هویت‌زدایی و ایجاد هویت جدید
جنگ نرم، در پی تغییر قالب‌های ماهوی باورها، ارزش‌ها و رفتارهای جامعه هدف، و ساختار سیاسی اجتماعی و اقتصادی آن است، تا ماهیت بومی و ملی اولیه آنها را بزداید و مدل‌های جدید هویتی را در ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جایگزین نماید. در واقع طرفین جنگ نرم در این راستا به دنبال زدودن هویت متضاد و ناهمخوان طرف مقابل و ایجاد و جایگزینی هویت جدید و مورد نظر خود به طرف مقابل می‌باشند.
2- تدریجی، آرام و نامحسوس
جنگ نرم، آرام، تدریجی، خزنده، زیرسطحی، نامحسوس و رمز‌آلود است. این جنگ آن‌چنان مرموز، پیچیده و پوشیده است که بسیاری از مردم حتی خواص و نخبگان جامعه آن را تشخیص نمی‌دهند.
3- تصویرسازی و صورت‌گری با استفاده از نمادها
طرفین متخاصم در جنگ نرم، با استفاده از نمادها، تصویری مطلوب و جذاب از خود ارائه می‌کنند و تلاش دارند حریف خود را مأیوس، شکست‌خورده و ضعیف به تصویر بکشند.
4- ماندگاری و پایایی‌ آثار
در جنگ نرم، آثار، پیامدها و نتایج، ماندگار و پایا است و به راحتی بازگشت‌پذیر نیست.
5- ایجاد جاذبه و استخدام عناصر دشمن
طرفین متخاصم در جنگ نرم، با ایجاد جاذبه کاذب و شیرین، چنان عمل می‌کنند که نیروهای درون جامعه هدف، خواسته یا ناخواسته، در استخدام کارگزاران اصلی جنگ نرم درآمده و از این طریق بتوانند، شدت بیشتری به تاثیرگذاری خود برطرف مقابل، ببخشند.
6- تحریک افکار و عواطف
مهندسان جنگ نرم می‌کوشند با نمادسازی، اسطوره‌آفرینی و خلق ارزش‌های نو و جدید، در افکار و باور کشور هدف نفوذ کنند و با تحریک عواطف و احساسات، بسترهایی را برای خلق بحران فراهم می‌آورند، که برخی از اهم این بسترها عبارتند از:
- افزایش آسیب‌ها و تقویت ضعف‌ها
- داشتن تنوع روشی
- بحران آفرینی‌های مکرر
- تردیدافزایی و بدبین کردن
- استفاده از فضای مجازی و به روز بودن
- تحمیل فریبنده رفتار