گالیا توانگر

دو سه هفته‌ای بیشتر تا آمدن سال جدید باقی نمانده است و این روزها اغلب خانواده‌ها سخت مشغول خانه تکانی اند.
شستن فرش‌ها یک مرحله مهم از خانه تکانی به حساب می‌آید که در واقع از آن به ویترین خانه تکانی هم یاد می‌کنند.
سال‌های پیش از تکان تکان خوردن ریشه‌ها و گل‌های باغ قالی بر لبه دیوار پشت بام‌ها قند توی دلمان آب می‌شد که یعنی به زودی عید می‌شود و همه چیز نووتمیز. البته آب بازی هم فرصت خوبی برای شیطنت‌های کودکانه بود. اواخر اسفند گرچه فصل امتحانات بود و هنوز کمی از ته مانده سرمای زمستان دست و پاهایمان را سوزن سوزن می‌کرد، اما به شوق آب‌بازی پاچه‌های شلوارمان را بالا می‌زدیم و کاسه به دست به جان قالی خیسی که کف حیاط و یا کف پشت بام پهن شده بود، می‌افتادیم. آن‌روزها بهار با قالی‌های رنگارنگ آویزان شده از لبه پشت بام‌ها به ما سلام می‌داد. اما امروز دیگر خبری از آن حال و هوا نیست، بلکه تمام این حس به چند برگ نیازمندی‌های روزنامه تبدیل شده است و به جای دیدن قالی‌های رنگارنگ آویزان از پشت بام، صدای آیفون تصویری را می‌شنویم و وانتی پر از قالی را می‌بینیم که منتظر ایستاده است.
دو سوال مهم که این روزها به محض تصمیم گیری برای شستن قالی‌ها ی خانه در ذهن شهروندان جرقه می‌زند این است که قالی خود را به کدام قالی شویی بسپاریم؟ شستن قالی متری چند تمام می‌شود و کلا چقدر هزینه کنیم سرمان کلاه نرفته است؟ این نگرانی‌ها وقتی بیشتر می‌شود که قالی و قالیچه هایمان نفیس‌تر باشند.
فرش شویی با دست تا شستن مکانیزه
صداي جير جير چرخ هاي يك گاري دستي در كوچه هاي تهران سال هاي
۳۵-۳۴ به گوش مي‌رسد. جواني كه تازه به تهران آمده، در كوچه‌ها و خيابان‌ها پرسه مي‌زند و با صداي بلند، خواب كوچه را بر هم مي زند. اينجا مي تواند كوچه هاي اطراف خيابان ناصرخسرو باشد يا ميدان توپخانه. صداي گام هاي مرد جوان، صداي جير جير چرخ‌ها و آوازي بلند كه بر پنجره‌ها مي‌افتد:«فرش مي‌شوييم. . . »
هر روز فرش هاي جمع شده از كوچه‌ها و خيابان هاي تهران روي گاري به چشمه علي برده  مي شد. در آنجا روي داربست هاي بزرگ، در ابتدا فرش‌ها تكانده مي شد و خاكشان گرفته مي شد و سپس در آب چشمه علي دست‌ها فرو مي رفت و مشغول شستن فرش. اين ابتداي يك ماجراي قديمي است. شايد روزي كه شخصي به نام محسني كه به تهران آمد و اولين قاليشويي را به سبك امروزي پي ريزي كرد، درست همين اتفاقات را از سر گذراند. شايد او هم روزي كه از «كم سرخ» در اطراف شهربابك گام به جاده سپرده و راه ديار تهران را در پيش گرفت، نمي توانست تصور كند كه تا مدت‌ها شغل او و فرزندانش چيزي باشد به نام «قاليشويي»، اما بود.
 محسني اولين نفري بود كه از كم سرخ، روستايي در اطراف شهربابك به تهران آمد و به اين كار مشغول شد. پس از او بود كه عده بسياري از ساكنان كم سرخ كه اتفاقا بسيار اندك هم بودند، راه تهران را پيش گرفتند و آمدند و به همان كاري كه محسني آغاز كرده بود مشغول شدند. سال‌ها از آن روز مي گذرد و اتفاقات بسياري افتاده.
رمضان حقی شاگرد یک قالی شویی برایمان توضیح می‌دهد:«الان مدتهاست که چشمه علی-واقع در ری-دلتنگ قالی‌های رنگانگ است. دیگر شست و شو با دست به ندرت صورت می‌گیرد و بیشتر مراحل مکانیزه انجام می‌شوند. شاید در برخی کارگاه‌ها شست‌و شو با دست و توسط کارگر صورت پذیرد اما مرحله خشک کردن توسط غلطک‌های مدور صورت می‌پذیرد. در هر دو شیوه پس از آبگیری با غلطک، فرش‌ها را در روی‌دار بست‌های از پیش طراحی شده و یا بر روی زمین زیر آفتاب پهن می‌کنند. »
چند می‌گیری فرش بشویی؟
رئیس اتحادیه قالیشویان تهران از افزایش 20 درصدی نرخ خدمات قالیشویی طی دو ماه اخیر خبر داده و ضمن اعلام جدیدترین نرخ شست‌وشوی انواع فرش و موکت، نسبت به فعالیت واحدهای جعلی و بدون مجوز نیز هشدار می‌دهد.
حمید محمدی می‌گوید:«در حال حاضر حدود 300 واحد مجوزدار قالیشویی در تهران داریم و تعدادی نیز به صورت غیرمجاز فعالیت می‌کنند که شاهد پخش تراکت‌های تبلیغاتی از سوی افراد بی‌نام و نشان هستیم. با توجه به صحبت‌هایی که با روزنامه همشهری انجام شده فقط باید آگهی‌هایی که از اتحادیه قالیشویان نامه رسمی دارند در روزنامه‌ چاپ شود. »
محمدی در پاسخ به این سوال که آیا تغییر نرخی در خدمات قالیشویی خواهیم داشت؟می گوید:«حدود دو ماه گذشته نرخ‌ها بطور میانگین 20 درصد افزایش یافت. »
رئیس اتحادیه قالیشویان تهران درعین‌حال بیان می‌کند:«شست‌وشوی فرش‌های کهنه و عتیقه، تمام ابریشم و صادراتی، شست‌وشو به همراه رنگ‌برداری و لک‌‌برداری انواع فرش‌های دستباف، شست‌وشو به همراه لک‌برداری فرش‌های ماشینی و موکت با توافق طرفین است. کرایه رفت‌ و برگشت در سراسر تهران بابت هر چند تخته فرش برای هر خانوار 12 هزار تومان است. »
در این میان آخرین نرخ خدمات قالیشویی به صورت جدول ارائه شده است:
شست و شوی موکت معمولی:معمولی شور متری 700تومان، شامپو شور متری 1100تومان، شست و شوی درجه یک متری1250تومان.
شست‌وشوی موکت پرزدار و گل‌برجسته: معمولی شور متری 1000تومان، شامپو شور متری 1400تومان، شست و شوی درجه یک متری1600تومان.
شست‌وشوی انواع فرش ماشینی: معمولی شور متری 2000تومان، شامپو شور متری 3000 تومان، شست و شوی درجه یک متری3500تومان.
شست‌وشوی فرش دستباف: معمولی شور متری 3200تومان، شامپو شور متری 5000تومان، شست و شوی درجه یک متری6000تومان.
شست‌وشوی فرش دستباف روشن اعلاء (کاشان-اردکان): معمولی شور متری 3500تومان، شامپو شور متری 5500تومان، شست و شوی درجه یک متری6500تومان.
شست‌وشوی فرش گل ابریشم: معمولی شور متری 5300تومان، شامپو شور متری 8300تومان.
قالی‌مان را برای شستن به کدام قالی شویی بسپاریم؟
اما گرچه نرخ برخی خدمات مورد نیاز شب عید از جمله قالیشویی توسط اتحادیه و کمیسیون نظارت تعیین می‌شود، اما تبلیغات و فعالیت واحدهای صنفی غیرمجاز موجب شده اغلب متقاضیان از کم و کیف و قیمت ارائه اینگونه خدمات یا فهرست مراکز مجاز اطلاع نداشته باشند.
در پاسخ به سوال یک خطی اما مهم فرش‌هایمان را برای شستن به کدام قالی‌شویی بسپاریم؟
غفور رامیان پور یک قالی شوی با سابقه برایمان در پاسخ سوال بالا توضیح می‌دهد:«برای یافتن قالی شویی خوب باید از تجربه اطرافیانتان بهره بگیرید. ببینید دوست و آشنا قالی شان را به کجا سپرده‌اند که خوب شسته است؟اسم کارگاه قالی شویی را که گرفتید کافی است در سایت اتحادیه قالی‌شویان شهرتان سرچ کنید. اگر نام قالی شویی ثبت شده بود معلوم است که معتبر بوده و 50 درصد کار حل است. در غیراین‌صورت قالی شویی مورد نظر مجوز‌دار نبوده و فاقد صلاحیت برای سپردن فرش هایتان است. »
توصیه دیگر این مرد زبده در کار فرش این است که حتی الامکان فرش هایتان را از نیمه بهمن تا اوایل اسفند برای شستن روانه قالی شویی کرده باشید، چون تعداد فرش‌ها که زیاد می‌شود ممکن است نتیجه درجه یک نباشد.
سحر مقدادیان یک مشتری حاضر در قالی شویی نیز برایمان می‌گوید:«پارسال همین بلا سرمان آمد. فرش‌ها را که تحویل گرفتیم هنوز نیمه خشک بود. در ثانی اگر یک مقدار آب رویش می‌ریختی آب زرد پس‌می‌داد. رنگ فرش اصلا طوری نبود که انگار شسته شده باشد!»
رامیان پور متخصص قالی شویی در تکمیل صحبت هایش می‌گوید:«هنوز هم معتقدم اگر به منبع آب طبیعی در نزدیکی محل مسکونی خود دسترسی دارید، مثل چشمه یا آب جاری بهتر است فرش هایتان-بخصوص فرش‌های نفیس و یا آن دسته از فرش‌هایی را که کلی خاطره در گره هایشان مخفی ست-خودتان با مواد شوینده مرغوب بشویید. فرش‌ها را تا زمانی که واقعا به شستن احتیاج ندارند، نشویید. می‌توان با روش‌های دیگری پاکیزگی را به منزل آورد. به عنوان مثال با استفاده از جاروبرقی می‌توانید کاملا غبار و خاک داخل تار و پود فرش را بگیرید و سپس با استفاده از شامپوهای مخصوص فرش، درخشندگی دوباره‌ای به فرش‌های منزل خود بدهید. »
گرفتن قبض وفاکتور یادتان نرود
علی یوسفی در مغازه قالی شویی جیب‌های کاپشنش را واکاوی می‌کند.
او یک مشتری است که منزلش به قالی شویی نزدیک بوده و خود برای تحویل گرفتن فرش‌هایش مراجعه کرده است. اما هر چه جیب هایش را واکاوی می‌کند، قبض یا فاکتور را نمی‌یابد.
قبض تنها سندی است که از فرش در دست شماست پس باید تا زمان تحویل گرفتن فرشتان از قالی شویی در حفظ و نگهداریش کوشا باشید. صرف اینکه با آقای قالی شویی دوست هستید، از قید گرفتن فاکتور نگذرید و یا گمش نکنید.
ابوالفضل خداداد صاحب یک قالی شویی درمنطقه شرق تهران برایمان توضیح می‌دهد:«در سند کلیه تعهدات قالی شویی ذکر شده است. برخی قالی شویی‌ها برای راحتی خودشان این بند را به میل خود و خارج از مقررات اتحادیه به مفاد قبض اضافه کرده‌اند که هر گونه خسارت احتمالی به عهده مشتری است. توصیه ما به مشتریان این است که به هیچ وجه چنین قبوضی را امضا نکرده و از تحویل فرش هایتان به چنین قالی شویی‌هایی حقیقتا خودداری کنید. چنین مواردی خارج از قوانین اتحادیه است و حتی می‌توانید با اتحادیه تماس گرفته و مراتب امر را گزارش دهید. سعی کنید قالی شویی را انتخاب کنید که فرش هایتان را بیمه کند.