نگاهی به سریال «همه چیز آنجاست»
جدول کلیشههای متناقض!
آرش فهیم
مجموعه تلویزیونی «همه چیزآنجاست» به کارگردانی شهرام شاه حسینی با کنار هم گذاشتن کلیشههای رایج در ملودرامهای خانوادگی پدید آمده است. ازجمله این کلیشهها میتوان به خیانت زوجین، زن و شوهر شکاک، مرد عاشق پیشه فلک زده، دوستی دختر جوان فقیر با پیرمرد ثروتمند، دعواهای خاله زنکی خانوادهها و .... اشاره کرد. این سریال به زندگی چند خانواده که هر یک به نوعی با یکدیگر مرتبط هستند میپردازد. خانوادههایی از طبقات مختلف اجتماعی که هر یک به نوعی دچار بحران شدهاند. اما تلاطم و ورشکستگی بازار، محور اصلی تقاطع این خانوادهها با هم است. یعنی هر یک از این خانوادهها به نوعی در اثر ورشکستگی بازار، دچار معضل شدهاند. با این حال این تأثیر بر زندگی خانواده اصلی سریال، یعنی خانواده فرهمند بیشتر است. به طوری که در این خانواده، هم پدر و هم هر دو پسر دچار گرفتاریهای پی در پی و متعدد هستند. شاید تنها نقطه عطف سریال «همه چیز آنجاست» در رویکرد آسیب شناختی آن درباره دامهای اقتصادی پیش روی جوانان باشد. برخی از جوانها به خاطر بلندپروازی و با انگیزه پیمودن یک شبه ره صد ساله، در خطر فریب کلاهبردارها و تبهکاران قرار دارند. همچنین پرداختن به مشکلات جاری در بازار، برای دولتمردان و مسئولین هم مفید است که ببینند در این عرصه چه خبر است. هر چند، دمیدن این هشدار در کالبد سریال، خیلی سادهانگارانه رخ داده است. چون مشخص نیست که مهدی فرهمند و برادر فریب خورده اش، چرا این همه راحت گول میخورند؟! شخصیتپردازی صورت گرفته بر این دو جوان، با مشکلاتی که برای آنها پیش میآید، تضاد دارد و فاقد منطق است. چون هر دوی آنها جوانان سالم و باهوشی معرفی میشوند. اما عجیب اینکه هر دوی آنها نیز به راحتی به دام خرابکاران اقتصادی میافتند. آن هم خرابکارهایی که با ظاهر و رفتار خود، فریاد میزنند که مقاصدی منفی دارند. مشکل دیگر سریالهای عامهپسندی مثل «همه چیز آنجاست» این است که مولفههای پیش پا افتاده به کار رفته در این آثار برای جذب مخاطب، بر مضامین آسیبشناختی آنها غلبه پیدا میکنند. آن هم مولفههایی که حتی اگر حذف هم بشوند به متن اصلی سریال هیچ آسیبی وارد نمیشود. داستانکهایی همچون ماجرای فانی و همسر دوم او، کارکردی برای ایجاد جذابیت دارند. چنانچه این بخشها را از سریال جدا کنیم، هیچ آسیبی به متن اصلی سریال وارد نمیشود. همچنان که قضیه اختلاف دختر دانشجو با نامزدش که گویی به اجبار به روند اصلی داستان وصله خورده است و کمکی به حل مسئله اصلی سریال نمیکند.
سریال «همه چیز آنجاست» در زمینه ترسیم سبک زندگی نیز متناقض است. یعنی از یک طرف، فضایی ایرانی بر زندگی خانوادههای داستان ترسیم شده است. اما از طرف دیگر، همین خانوادههایی که چنین سبک زندگی زیبایی دارند، همیشه بحرانزده و گرفتاراند! نکته مهم این است که اساسا تأکید بر سبک زندگی اسلامی و ایرانی به خاطر رهاییبخش بودن این شیوه زندگی است، مگر اینکه کسی فقط تظاهر به این ارزشها کند و در عمل، با اخلاق اسلامی فاصله داشته باشد. اما در این سریال، شخصیتهای متعهد و قائل به اخلاق و سبک زندگی درست، دائم در قهر و دعوا و اضطراب و پریشانی به سر میبرند. در هر قسمت، نه تنها گرفتاریهای آنها کاهش نمییابد، بلکه با مشکلات تازهای مواجه میشوند.