چرا می‌گویند انتظار زیباست؟

مقدسه کرمانجی 
انتظار در لغت به معنای چشم به راه بودن و در اصطلاح به معنای امید به تحقق امری بزرگ و ارزشمند است. از دیرباز، اندیشمندان و عالمان دینی بر اهمیت این مفهوم تأکید کرده‌اند، تا آنجا که رسول اکرم(ص) فرمودند: «بهترین عبادت‌ها انتظار فرج است.» این تعبیر نشان می‌دهد که انتظار، صرفاً حالتی منفعل و دست روی دست گذاشتن نیست، بلکه نوعی عبادت و سلوک معنوی به شمار می‌رود؛ سلوکی که انسان را به سوی کمال و تعالی سوق می‌دهد.
انتظار در حقیقت نوعی ریاضت روحی است؛ ریاضتی که اگرچه دشواری‌ها و سختی‌هایی به همراه دارد، اما نتیجه‌اش جلا بخشیدن به روح و تقویت اراده است. انسانی که در مسیر انتظار گام می‌زند، ناگزیر است نیروی فکری و قوه خیال خود را در جهت موضوع مورد انتظار به کار گیرد. همین امر سبب می‌شود که ذهن و جان او از پراکندگی رهایی یابد و تمام توان خود را در مسیر هدفی متعالی متمرکز سازد. از دل این تمرکز، دو نتیجه مهم به دست می‌آید: نخست، افزایش قدرت بر انجام کار و مبارزه با سختی‌ها؛ دوم، توانایی حرکت هدفمند در راستای مقصود نهائی. این دو دستاورد، هم در زندگی دنیوی و هم در مسیر آخرت، از بنیادی‌ترین نیازهای انسان به شمار می‌روند.
یکی از زیبایی‌های انتظار آن است که به انسان توان تحمل مصائب را می‌بخشد. فردی که چشم به راه گشایش است، می‌داند که مصیبت‌ها و دشواری‌ها پایدار و ابدی نیستند. او با امید به آینده، رنج‌های امروز را قابل تحمل می‌بیند. تفاوت میان انسانی که امید به جبران دارد با انسانی که از چنین امیدی محروم است، تفاوتی بنیادین است؛ اولی در برابر مشکلات ایستادگی می‌کند، در حالی که دومی به سادگی دچار یأس و فرسودگی می‌شود. به همین دلیل، انتظار همچون چراغی در تاریکی، روشنایی‌بخش دل انسان در شب‌های سختی و محنت است.
نمونه‌ای روشن از این حقیقت را می‌توان در سخن حضرت سیدالشهدا‌(ع) هنگام شهادت فرزند خردسالش علی‌اصغر‌(ع) مشاهده کرد. آن حضرت در اوج مصیبت فرمودند: «خدایا، آنچه مرا در این مصیبت بزرگ آرام می‌کند، این است که در معرض نگاه توست.» این جمله کوتاه، حقیقتی ژرف را آشکار می‌سازد: هر رنجی که در راه حق تحمل شود، از دید خداوند پنهان نمی‌ماند و اجر آن نزد پروردگار محفوظ است. بنابراین، در بحث انتظار نیز، همه کسانی که در مسیر آماده‌سازی خود و جامعه برای ظهور امام عصر (عج) گام برمی‌دارند، مأجور و سرافرازند؛ حتی اگر عمر آنها به زمان ظهور نرسند.
زیبایی دیگر انتظار در بعد امیدواری آن است. شخص منتظر، با دلگرمی به آینده‌ای روشن زندگی می‌کند. او باور دارد که مهدی موعود (عج) خواهد آمد و زمین را از عدل و داد پر خواهد ساخت. همین امید، موتور محرکی برای اصلاح نفس، مبارزه با گناه و عمل به واجبات می‌شود. کسی که حقیقتاً در انتظار است، نمی‌تواند بی‌تفاوت و منفعل بماند؛ بلکه باید خود را برای یاری امام زمان(عج) آماده سازد. از این‌رو انتظار، نه فقط یک حالت ذهنی، بلکه یک برنامه عملی برای تربیت فردی و اجتماعی است.
لازمه این آمادگی، تلاش در جهت تهذیب نفس و پرورش اخلاقی است. محبان و شیعیان آن حضرت باید بکوشند تا از دوستان و یاوران واقعی او به شمار آیند؛ و این امر بدون خودسازی، ترک گناه و عمل به تکالیف الهی ممکن نخواهد بود. در این معنا، انتظار تبدیل به مدرسه‌ای برای پرورش انسان‌های وارسته و صالح می‌شود.
انتظار همواره دو وجه دارد: یکی رسیدن به مقصد، و دیگری در مسیر بودن. در واقع، زیبایی انتظار تنها در لحظه وصال نیست، بلکه در خود مسیر نیز جلوه‌گر می‌شود. انسانی که در حال انتظار است، هر روز و هر لحظه به امید آینده‌ای روشن زندگی می‌کند و همین امید، به زندگی او معنا و رنگ تازه‌ای می‌بخشد. به بیان دیگر، انتظار نه تنها در هدف نهائی، بلکه در فرآیند حرکت نیز انسان را می‌سازد.
انتظار امام زمان (عج)، بی‌تردید دشوار است؛ چراکه نیازمند صبر، ترک گناه، عمل به واجبات و تلاش برای اصلاح جامعه است. این مسیر، گاه آکنده از رنج‌ها و محرومیت‌هاست. اما همین دشواری‌هاست که ارزش انتظار را دوچندان می‌سازد. اگر قرار بود انتظار آسان و بی‌هزینه باشد، دیگر چنین پاداش عظیمی برای آن در نظر گرفته نمی‌شد. آنچه انتظار را زیبا می‌کند، ترکیب شیرینی امید با تلخی صبر است؛ همانند دارویی که مزه‌اش ناخوشایند اما اثرش شفابخش است.
از منظر روایات، منتظر واقعی کسی است که نه تنها در اندیشه ظهور، بلکه در عمل نیز زمینه‌ساز آن باشد. او با اصلاح خویش و جامعه، شرایط را برای برپایی عدالت جهانی فراهم می‌سازد. چنین فردی هر روز که از عمرش می‌گذرد، گامی به سوی کمال نزدیک‌تر می‌شود. بنابراین انتظار، به جای اینکه عامل رکود باشد، عاملی برای تحرک، پیشرفت و سازندگی است.
پس چرا می‌گویند انتظار زیباست؟ زیرا انتظار، هم تمرین صبر است و هم تقویت امید؛ هم موجب تحمل مصائب می‌شود و هم زمینه‌ساز اصلاح فردی و اجتماعی. انتظار، روح انسان را صیقل می‌دهد و او را آماده می‌سازد تا در لحظه وصال، لیاقت همراهی با امام خویش را داشته باشد. زیبایی انتظار در این است که حتی اگر به ظهور منتهی نشود، مسیر آن، انسان را متحول و کامل می‌سازد. به همین دلیل است که بزرگان دین، انتظار را برترین عبادت دانسته‌اند.
در نهایت، انتظار تنها یک حالت روانی نیست؛ بلکه شیوه‌ای از زندگی است. زندگی‌ای که بر پایه امید، صبر، خودسازی و تلاش اجتماعی استوار است. چنین انتظاری، هم به فرد آرامش می‌بخشد و هم به جامعه پویایی. و این است راز زیبایی انتظار: نگاهی رو به آینده، با گامی استوار در حال، و قلبی آکنده از امید به رحمت الهی.