چگونه بر ناامیدی کنکوری فائق شـویم؟
ناامیدی یکی از احساسات شایعی است که داوطلبان کنکور در طول مسیر پرچالش خود با آن روبه‌رو می‌شوند. فشارهای روانی، رقابت‌های شدید و انتظاراتی که از خود دارند، می‌تواند منجر به بروز این احساس شود. اما این ناامیدی نه‌تنها طبیعی است، بلکه جزئی از روند رشد و پیشرفت در مسیر رسیدن به هدف‌های بزرگ‌تر به‌شمار می‌رود. آنچه اهمیت دارد این است که چگونه با این احساس برخورد کنیم و از آن برای ادامه مسیر بهره‌برداری کنیم. در این مطلب، به بررسی دلایل ناامیدی داوطلبان کنکور و راهکار‌های عملی برای غلبه بر آن پرداخته خواهد شد تا بتوانیم با حفظ انگیزه و اعتماد به نفس، قدم‌های خود را با اعتماد بیشتری برداریم.
پذیرش و ابراز احساسات یکی از مهم‌ترین مراحل در مدیریت احساسات منفی است. احساساتی مانند اضطراب، ناامیدی، غم و استرس در هر مسیری، به‌ویژه در مسیر کنکور، کاملاً طبیعی و اجتناب‌ناپذیر هستند. بسیاری از دانش‌آموزان وقتی با این احساسات روبه‌رو می‌شوند، سعی می‌کنند آنها را سرکوب کنند یا از خود بپرسند چرا باید چنین احساساتی داشته باشند. این رفتار نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند منجر به تشدید این احساسات و افزایش فشار روانی شود.
پذیرش احساسات به این معناست که ما درک کنیم که احساس ناامیدی، اضطراب یا ترس در این دوران بخشی از روند طبیعی زندگی است. این احساسات نشانه‌ای از انسان بودن ما هستند و نه نشانه‌ای از ضعف یا عدم توانمندی. بنابراین، به جای سرزنش خود یا فرار از این احساسات، باید آنها را بپذیریم و به خود اجازه دهیم که این احساسات را تجربه کنیم. به عنوان مثال، اگر در روزهایی حس می‌کنید که از وضعیت تحصیلی خود ناامید شده‌اید، به جای پنهان کردن این احساس، باید به خود بگویید: «بله، این احساس طبیعی است و همه ممکن است در چنین موقعیتی آن را تجربه کنند.»
ابراز این احساسات نیز به همان اندازه اهمیت دارد. وقتی احساسات خود را پنهان می‌کنیم یا در درون خود نگه می‌داریم، می‌توانیم به مرور زمان دچار اضطراب‌های مزمن یا افسردگی شویم. صحبت کردن با دوستان، مشاوران یا حتی نوشتن احساسات در یک دفترچه می‌تواند به تخلیه هیجانی کمک کند و از انباشت احساسات منفی جلوگیری کند. این کار باعث می‌شود که ذهن ما از فشارهای روانی رهایی یابد و بتوانیم به طور منطقی‌تر و آرام‌تر به مشکلات نگاه کنیم.
در نهایت، پذیرش و ابراز احساسات نه‌تنها به عنوان یک ابزار برای کاهش فشار روانی عمل می‌کند، بلکه به ما کمک می‌کند تا خودمان را بهتر بشناسیم و با ذهن بازتری به حل مشکلات و رسیدن به اهدافمان بپردازیم. این فرآیند به ما یادآوری می‌کند که در هر شرایطی، احساسات ما جزئی از هویت‌مان هستند و مواجهه درست با آنها، نه‌تنها به بهبود وضعیت روانی‌مان کمک می‌کند، بلکه در نهایت به موفقیت‌های بیشتر در زندگی نیز منتهی می‌شود.
یکی از اشتباهات رایج در بین داوطلبان کنکور، تمرکز بیش از حد بر هدف نهائی است. بسیاری از دانش‌آموزان تنها به این فکر می‌کنند که آیا در دانشگاه مدنظرشان پذیرفته خواهند شد یا نه. این تمرکز صرف بر هدف نهائی می‌تواند احساس استرس و اضطراب را افزایش دهد، زیرا به نظر می‌رسد رسیدن به آن هدف دور از دسترس است. به جای این نگرانی‌ها، بهتر است که گام‌های کوچک و قابل‌دستیابی تعیین کنیم. به عنوان مثال، می‌توانیم برای هر هفته یا ماه هدف‌هایی مشخص و عملی تعیین کنیم، مانند مطالعه یک مبحث خاص یا بهبود در آزمون‌های آزمایشی است.
هر دستاورد کوچک، حتی اگر به نظر برسد که اهمیت چندانی ندارد، باید جشن گرفته شود. این جشن گرفتن‌های کوچک به ما انگیزه می‌دهند که همچنان در مسیر پیشرفت حرکت کنیم. با این کار، به جای احساس فشار برای رسیدن به هدف نهائی، می‌توانیم از هر گام کوچک لذت ببریم و احساس امید و انگیزه خود را تقویت کنیم.
هنگامی که درگیر افکار منفی یا ناامیدی می‌شویم، بسیار مهم است که ذهن خود را از این افکار آزاد کنیم. در این شرایط، ذهن‌آگاهی یا «مراقبه ذهنی» می‌تواند ابزار بسیار مؤثری باشد. ذهن‌آگاهی به ما کمک می‌کند تا در لحظه حاضر زندگی کنیم و از افکار منفی که در ذهن‌مان می‌چرخند، فاصله بگیریم. وقتی که دچار اضطراب یا ناامیدی می‌شویم، باید به خود یادآوری کنیم که این احساسات و افکار به طور موقت و زودگذر هستند. در واقع، آنها لزوماً با واقعیت همخوانی ندارند. به جای غرق شدن در افکار منفی، باید آگاهانه از آنها فاصله بگیریم و با خود بگوییم که «این فقط یک هیجان است و من قادر به کنترل آن هستم».
ذهن‌آگاهی به ما این توانایی را می‌دهد که هیجانات خود را شناسایی کنیم، اما اجازه ندهیم که این هیجانات ما را تحت تأثیر قرار دهند. این کار می‌تواند به کاهش شدت استرس و فشار روانی کمک کند و به طور کلی در مسیر کنکور، ذهنی آرام‌تر و متمرکزتر به ما بدهد.
با تمرین ذهن‌آگاهی، می‌توانیم افکار منفی را به عنوان یک تجربه موقتی در نظر بگیریم و بر روی آنچه که در حال حاضر می‌توانیم کنترل کنیم، متمرکز شویم. این راهکار باعث می‌شود که با ذهنی شفاف‌تر و آرام‌تر بتوانیم به پیشرفت‌های خود ادامه دهیم و در برابر چالش‌های مسیر کنکور مقاوم‌تر باشیم.
حداقل ۴۵ دقیقه پیاده‌روی تند یا ورزش روزانه، تأثیر قابل‌توجهی در تنظیم هورمون‌های شادی‌آور مانند دوپامین و سروتونین دارد و به کاهش اضطراب و افزایش نشاط می‌انجامد. مطالعات دانش‌آزمودگان موفق نشان می‌دهد که «استراحت با نشاط» شامل فعالیتی لذت‌بخش مانند رفتن به طبیعت، کافه‌گردی، دیدار دوستان یا خوردن یک وعده مورد علاقه، به‌مراتب موثرتر از بی‌تحرکی صرف است. نخوابیدن یا بی‌خوابی‌های مکرر می‌تواند موجب بی‌تمرکزی و زودرنجی شود. وی توصیه کرد از مصرف کافئین در عصر خودداری شود و قبل از خواب از شبکه‌های اجتماعی فاصله بگیریم.
کنکور تنها یک مرحله در مسیر زندگی است و هرچند این آزمون برای بسیاری از دانش‌آموزان چالشی بزرگ به‌شمار می‌آید، اما نباید آن را به عنوان تنها مسیر یا هدف نهائی در نظر گرفت. بسیاری از افرادی که در کنکور نتایج دلخواه خود را نمی‌گیرند، پس از آن در عرصه‌های دیگری از زندگی به موفقیت‌های چشمگیری دست می‌یابند. موفقیت در زندگی به عوامل زیادی بستگی دارد و کنکور تنها یکی از آن‌هاست.
حتی اگر نتایج کنکور آن‌طور که انتظار می‌رود نباشد، همیشه راه‌های جایگزین و فرصت‌های جدید وجود دارد که می‌توان از آنها بهره برد. ممکن است فردی پس از کنکور در دانشگاه‌های معتبر دیگری پذیرفته شود یا مسیرهایی چون کارآفرینی، ادامه تحصیل در خارج از کشور یا کسب مهارت‌های جدید را دنبال کند. فرصت‌هایی که ممکن است بسیار ارزشمندتر از نتیجه کنکور باشند.
به نقل از خبرگزاری دانشجو؛ در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که کنکور پایان راه نیست. زندگی پر از فرصت‌های جدید است و هر فرد می‌تواند در مسیر خود با تلاش و پشتکار به موفقیت‌های جدید دست یابد. بنابراین، حتی اگر در کنکور به هدف خود نرسیدید، بدانید که فرصت‌های تکرارنشدنی دیگری برای پیشرفت و رشد در پیش دارید.