کیهان بررسی می‌کند
راز کاهش کیفیت در برخی محصولات غذایی صادراتی ایران
سرویس اقتصادی-
با وجود اینکه معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی، ادعای ناسالم بودن هندوانه ایرانی را رد کرد اما زنجیره برگشت خوردن محصولات باغی و جالیزی صادراتی از کشورهای دوست و دشمن طولانی شده است.
به گزارش خبرنگار ما؛ «مجید آنجفی»؛ معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس نسبت به کلیپی که اخیراً در فضای مجازی منتشر شده و در آن یکی از نمایندگان مجلس دومای روسیه مدعی ناسالم بودن هندوانه ایرانی شده بود، واکنش نشان داد.
او با تأکید بر انجام آزمایش‌های علمی در مراکز تحقیقاتی کشور، اظهار داشت: «بررسی‌های دقیق مؤسسات تحقیقات آب و خاک و سایر نهادهای تخصصی کشور نشان می‌دهد که میزان نیترات در هندوانه‌های تولید داخل در حد استاندارد است و هیچ نگرانی بابت مصرف آن برای مردم وجود
ندارد.»
وی انتشار چنین کلیپ‌هایی را «شیطنت رسانه‌ای» برخی دانست و افزود: «این افراد که در رقابت تجاری با ایران شکست خورده‌اند تلاش می‌کنند با انتشار اطلاعات نادرست، بازار محصولات ایرانی را در کشورهای هدف تخریب کنند.»
معاون وزیر جهاد کشاورزی همچنین افشا کرد که برخی افراد منتشرکننده این کلیپ، خود دارای مزارع هندوانه در منطقه آستاراخان روسیه هستند و احتمالاً از حضور موفق هندوانه‌های ایرانی در بازار مسکو متضرر شده‌اند.
آنجفی تصریح کرد: «کشور روسیه از سختگیرانه‌ترین استانداردها برای واردات محصولات غذایی پیروی می‌کند و وقتی محصولی همچون هندوانه ایرانی در این بازار حضور دارد؛ یعنی تمامی فیلترهای کیفی را با موفقیت گذرانده است. مردم ایران می‌توانند با خیال راحت و بدون نگرانی، هندوانه‌های تولید داخل را در سفره‌های خود داشته باشند.»
تکرار مرجوع شدن محصولات باغی و صیفی
با وجود اینکه معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی، ادعای ناسالم بودن هندوانه ایرانی را رد کرد اما زنجیره برگشت خوردن محصولات باغی و جالیزی صادراتی از کشورهای دوست و دشمن طولانی شده است.
این نخستین بار نیست که محصولات باغی و صیفی ایران مرجوع می‌شود. در سال ۱۴۰۰ حجم قابل توجهی از محصولات صادراتی ایران مرجوع شد از جمله ۳۵۰۰ تن سیب‌زمینی صادر شده به ازبکستان از سوی دولت این کشور مرجوع و بخشی از آن معدوم شد. مقامات ازبک دلیل این اقدام را آلودگی خطرناک اعلام کردند.
عراق نیز که هر ساله بخشی از کمبود داخلی سیب‌زمینی خود را از ایران تأمین می‌کرد، واردات این محصول از کشورمان را متوقف و نیاز خود را از دیگر کشور‌ها تأمین کرد. پس از آن، ماجرای توقف صادرات فلفل دلمه‌ای ایران به روسیه خبرساز شد. مسئولان تفاوت استانداردهای مرتبط به استفاده از سموم در دو کشور را دلیل برگشت خوردن فلفل دلمه‌ای‌ها عنوان کردند.
مدتی بعد نوبت به کیوی رسید. امارات متحده عربی محموله‌ای ۲۰ تنی از کیوی ایران را مرجوع کرد. پیش‌تر نیز محموله‌ای که از بندرعباس به مقصد هند ارسال شده بود از سوی مقامات هندی بازگردانده شد. «صدرالدین نیاورانی»؛ نایب‌رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، علت بازگشت این محموله‌ها را وجود «ذرات سفیدک» روی پوست کیوی عنوان کرد؛ عاملی که مورد تأیید سازمان قرنطینه هند قرار نگرفت. یک دلیل برگشت خوردن سیب از هند، چای و پسته از اروپا و پرتقال و گوجه فرنگی از کشورهای عربی، استفاده از سموم تقلبی و غیراستاندارد است.
کمبود نظارت و مافیای سم
یکی از دلایل تکرار این مشکلات، نبود نظارت کافی بر استاندارد محصولات کشاورزی و غذایی است. در حال حاضر محصولات کشاورزی مشمول مقررات استاندارد اجباری نیستند. تنها برای شش قلم خشکبار شامل پسته، کشمش، خرما، زعفران، زیره و برگ زردآلو، گواهی استاندارد اجباری برای صادرات صادر می‌شود. به همین دلیل، سایر محصولات بدون کنترل کیفی جامع وارد بازار‌های جهانی می‌شوند.
یکی دیگر از دلایل اصلی بروز این مشکل، فعالیت شبکه‌های غیررسمی و زیرزمینی توزیع سموم غیرمجاز است. این شبکه‌ها سموم ارزان قیمت را از کشورهای دیگر وارد کرده و بدون مجوز رسمی در بازار توزیع می‌کنند. کشاورزان و باغداران نیز به دلیل کمبود منابع مالی یا عدم آگاهی کافی، به استفاده از این سموم روی می‌آورند؛ اقدامی که در نهایت منجر به مرجوع شدن محصولات و از دست رفتن بازار‌های صادراتی می‌شود.
دلیل روی آوردن کشاورزان به سم و بذر و کود ارزان و بی‌کیفیت؛ گرانی مواد اولیه با کیفیت داخلی و خارجی است. تولیدکنندگان ایرانی این محصولات، مواد اولیه را به قیمت ارز آزاد می‌فروشند حال آنکه پتروشیمی‌ها و تولیدکنندگان مواد شیمیایی، از گاز ارزان و امتیازات دیگر استفاده می‌کنند.
انفعال مسئولان ذی‌ربط
بازگشت محصولات کشاورزی نه تنها خسارات اقتصادی مستقیم به کشاورزان و صادرکنندگان وارد می‌کند، بلکه موجب تضعیف برند «محصول ایرانی» در بازار‌های جهانی می‌شود. مصرف‌کنندگان خارجی، به ویژه در کشورهای اروپایی و آسیای شرقی، نسبت به سلامت مواد غذایی حساس هستند و تکرار این موارد می‌تواند به کاهش تقاضا برای محصولات ایرانی منجر شود.
برای پایان دادن به این مشکلات، اقدام قاطع از سوی نهادهای ذی‌ربط ضروری است. وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات باید با شدت بیشتری بر واردات و مصرف سموم نظارت کرده و آموزش‌های لازم را به کشاورزان ارائه دهند. همچنین بازار‌های غیررسمی و زیرزمینی سموم باید شناسایی و تعطیل شوند.
یک نمونه شاید بی‌ربط!
شاید اشاره به کاهش کیفیت شکلات ایران در گزارشی درباره محصولات باغی و جالیزی بی‌ربط به نظر برسد اما وقتی پای کاهش کیفیت محصولات خوراکی ایرانی وسط باشد باید هشدارهای لازم برای حفظ موقعیت نشان (برند)های ایرانی در داخل کشور، منطقه و جهان داده شود.
چند روز پیش «مجتبی حاجی‌پور»؛ کارشناس دادگستری در امور صنایع غذایی در یادداشتی برای همشهری نوشت: اغلب شکلات‌هایی که در بازار ایران وجود دارد شکلات نیست بلکه فرآورده کاکائویی است! در حقیقت عامل اصلی طعم واقعی شکلات در این محصولات، کره کاکائوی موجود در آن است که به دلیل قیمت بالا و فرآوری سخت، استفاده نشده و روغن CBS (پالم) جایگزین آن می‌شود.
کارشناس دادگستری در امور صنایع غذایی ادامه داد: البته این نکته از سوی سازمان غذا و دارو هم مورد توجه قرار گرفته و روی بسته‌بندی این‌گونه محصولات به جای کلمه شکلات، از کلمه فرآورده کاکائو استفاده می‌شود. باید توجه داشت که نزدیک به ۳۰ درصد از ترکیب این فرآورده‌های کاکائوی روغن CBS یا پالم است.
حاجی‌پور افزود: نکته دیگر درباره شکلات و فرآورده‌های کاکائویی، عنوان‌هایی مانند
تلخ ۷۰، ۸۰، ۹۰ درصد است که در حقیقت امکان تولید با این درصد وجود ندارد یا بسیار مشکل است. منظور از تلخ ۷۰ درصد، نسبت پودر به مواد خشک است و نسبت روغن در آن محاسبه نمی‌شود؛ به عبارتی شکلات تلخ ۷۰ درصد، حدود ۵۰ درصد کاکائو دارد.
گفتنی است، شکلات و شیرینی ایران دارای اعتبار جهانی و منطقه‌ای است اما صادرات این محصولات در یکی دو سال اخیر به ۳۵۰ میلیون دلار در سال رسیده که یک‌سوم سال‌های گذشته است. حتی در سال 99 (اوج جنگ اقتصادی ترامپ با ایران) هم صادرات شیرینی و شکلات ایرانی حدود 650 میلیون دلار بود اما به عقیده کارشناسان، کاهش کیفیت محصولات، به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه ناشی از گرانی نجومی نرخ ارز (که فقط به نفع یکی دو صنعت است)، رخ داده است.