رکوردشکنی چین در توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای الگویی برای جبران ناترازی برق در ایران
چین با ایجاد شبکه‌ای از همکاری‌ها در خاورمیانه، جایگاه خود را در عرصه انرژی هسته‌ای تثبیت کرده و ضرورت دارد کشورمان از این فرصت برای افزایش نیروگاه‌های هسته‌ای استفاده کند.
به گزارش خبرگزاری فارس، اداره ملی انرژی هسته‌ای چین اعلام کرد که این کشور برای نخستین بار در تاریخ موفق شده است در زمینه حجم کل انرژی هسته‌ای، جایگاه نخست جهانی را از آن خود کند و به بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی هسته‌ای در جهان تبدیل شود.
بر اساس این گزارش که روز یکشنبه منتشر شد چین هم‌اکنون ۱۰۲ واحد انرژی هسته‌ای در حال بهره‌برداری، احداث یا دارای مجوز دارد که مجموع ظرفیت تولید آنها به ۱۱۳ میلیون کیلووات می‌رسد. این برای نخستین بار است که چین از نظر حجم کل انرژی هسته‌ای، مقام اول جهانی را کسب می‌کند.
چین دارای ۲۸ واحد انرژی هسته‌ای در دست ساخت با ظرفیت کلی ۳۳ میلیون و 650 هزار کیلووات است. این موضوع باعث شده که پکن برای ۱۸ سال متوالی، رتبه نخست جهان را از نظر ظرفیت واحدهای در حال ساخت حفظ کند.
سرمایه‌گذاری گسترده چین در انرژی‌های پاک
در حال حاضر، چین ۵۸ واحد انرژی هسته‌ای تجاری فعال دارد که مجموع ظرفیت تولید آنها به ۶۰ میلیون و 960 هزار کیلووات می‌رسد. تولید انرژی هسته‌ای این کشور همچنان روندی افزایشی را طی می‌کند. بر اساس آمار ارائه‌شده، در سال گذشته میزان تولید کل انرژی نیروگاه‌های هسته‌ای فعال در چین به 444 میلیون و 700 هزار کیلووات ساعت رسید که معادل چهار و 72 صدم درصد از کل تولید انرژی کشور بود. به این ترتیب چین موفق شده از نظر میزان تولید کل انرژی هسته‌ای، رتبه دوم جهانی را به خود اختصاص دهد.
چین طی دو دهه اخیر سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در توسعه زیرساخت‌های انرژی پاک، به ویژه انرژی هسته‌ای انجام داده است. این کشور با راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ هسته‌ای و بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته، راهبردی ملی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تحقق اهداف زیست‌محیطی تدوین کرده است.
چین همچنین از سال ۲۰۰۷ تاکنون با شتاب بالایی ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید را در دستور کار قرار داده و در این مدت، استانداردهای ایمنی خود را مطابق با بالاترین معیارهای بین‌المللی ارتقا داده است.
همکاری با خاورمیانه
با پیشتازی چین در عرصه تولید انرژی هسته‌ای، پیش‌بینی می‌شود این کشور نقش کلیدی‌تری در تعیین روند جهانی انرژی در سال‌های آینده ایفا کند. چین نه تنها در ظرفیت کل انرژی هسته‌ای جهانی پیشتاز شده، بلکه با ایجاد شبکه‌ای از همکاری‌های منطقه‌ای در خاورمیانه، جایگاه خود را به‌عنوان بازیگری کلیدی در عرصه انرژی هسته‌ای تثبیت می‌کند.
در سال‌های اخیر، همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای میان چین و کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به طور چشمگیری گسترش یافته است. چین و امارات یک توافق میان‌دولتی برای همکاری در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای امضا کرده‌اند که شامل بهره‌برداری از راکتورها، تأمین سوخت و آموزش نیروی انسانی می‌شود. این تفاهم‌نامه بستر انتقال دانش فنی چینی در مدیریت راکتورها و زنجیره تأمین سوخت هسته‌ای را فراهم می‌کند.
عربستان سعودی در ژانویه ۲۰۱۶، سازمان «KA-CARE» سعودی با شرکت ملی مهندسی هسته‌ای چین (CNEC) توافق کرد برای ساخت یک راکتور دمای بالا (HTR-PM) بر پایه نمونه چینی اقدام و امکان‌سنجی آن را پیگیری کند. همچنین آژانس انرژی اتمی چین (CAEA) و رگولاتور هسته‌ای عربستان، یک تفاهم‌نامه در زمینه ایمنی و امنیت هسته‌ای امضا کردند که شامل برگزاری برنامه‌های آموزشی مشترک و تشکیل گروه‌های کاری است.
ضرورت گسترش همکاری‌ها با چین
چین علاوه‌بر همکاری‌های کلان در حوزه تولید برق هسته‌ای، تجهیزات پیشرفته تشخیص تابش را به کشورهای عربی مانند قطر، کویت، عمان و بحرین صادر کرده و در زمینه‌های پزشکی هسته‌ای و تحقیقات پایه با دانشگاه‌ها و شرکت‌های این کشورها مشارکت می‌کند. در سال ۲۰۲۳، امارات سه توافقنامه جدید همکاری هسته‌ای با نهادهای چینی امضا کرده است و این کشور به زودی مناقصه‌ای برای ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای خود برگزار می‌کند که شرکت‌های چینی نیز برای شرکت در آن دعوت شده‌اند.
البته در زمینه همکاری‌های هسته‌ای با کشورهای عربی و منطقه خاورمیانه، روسیه همچنان بازیگر بزرگ‌تر و فعال‌تری نسبت به چین است ولی چین در سال‌های اخیر با سرعت در حال افزایش نفوذ خود در این حوزه است.
چین اگرچه طی سال‌های اخیر حضورش را در زمینه همکاری‌های هسته‌ای منطقه گسترش داده اما بیشتر در مراحل مطالعاتی، آموزش، ساخت راکتورهای کوچک و همکاری‌های تحقیقاتی مشارکت داشته و هنوز پروژه‌های نیروگاهی بزرگی مثل روسیه در خاورمیانه به ثمر نرسانده است. البته چین با امارات و عربستان توافقات مهمی امضا کرده که می‌تواند در آینده به پروژه‌های ساخت منجر شود. ضرورت دارد کشورمان نیز از این فرصت برای افزایش نیروگاه‌های هسته‌ای استفاده کند.
گفتنی است، با تحولات جهانی و شوک تعرفه‌ای ترامپ، پنجره فرصتی برای همکاری ایران و چین به وجود آمده‌است که درک شرایط دو کشور در عرصه بین‌المللی، شتاب‌دهنده آن است. علاوه‌بر همکاری‌های هسته‌ای، همکاری در قالب جاده ابریشم چین که با خط ریلی ایران– افغانستان– چین و کریدور شرق – غرب، اتصال زمینی آسیا و اروپا و دسترسی به بازارهای آنها را امکان‌پذیر می‌کند.