از آپاراتچی تا قـول مردونــه

 

 

 

حمیدرضا بهمرد

 هر ساله با فرا رسیدن بهار طبیعت و سال نو، رسانه ملی برنامه‌های جدیدی را به منظور نمایش در ایام عید برای مخاطبان تدارک می‌بیند. تب و تاب اعلام اسامی برنامه‌های نوروزی صدا و سیما از روزهای پایانی سال آغاز می‌شود و در میان علاقه‌مندان گمانه‌زنی‌های فراوانی را پیرامون آثاری که قرار است در نوروز از قاب تلویزیون میهمان خانه‌ها‌ی مردم باشند، ایجاد می‌کند. با مشخص شدن این آثار، همه چشم انتظار تماشا و متعاقبا نقد و بررسی آن‌ها می‌شوند.

تلویزیون در نوروز 1404 تقریبا برای همه سلیقه‌ها محتوای تولیدی داشت. از برنامه‌های مسابقه‌ای همانند پانتولیگ با حضور چهره‌های مشهور گرفته تا سریال‌های طنزی همچون سریال‌های بدل و پایتخت 7 و یا آثاری با مضمون مذهبی مثل برنامه محفل و سریال مرهم، همگی سعی داشتند تا رضایت اقشار مختلف مردم با علایق گوناگون را جلب کنند. رسانه ملی به دلیل تقارن ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر با عید نوروز، تدارک ویژه‌ای برای این ایام دیده بود. این تدارک شامل پخش سریال مرز بود که برخلاف آثار مناسبتی سال‌های گذشته، تعداد قسمت‌های بیشتری داشت.

با این حال، از بین مجموعه‌های نمایشی پخش شده در نوروز 1404، سریال «قول مردونه» با روایتی شیرین از زندگی خانواده‌ای در دهه 60 و در بحبوحه جنگ تحمیلی، روی آنتن رفت. این مجموعه‌ 30 قسمتی که پخش آن از هفتم فروردین آغاز شده، نوشته مصطفی زندی است و سکان کارگردانی آن را قربانعلی طاهرفر بر‌عهده داشته است. فیلم‌سازی که دو سال قبل با فیلم سینمایی «آپاراتچی» خوش درخشید و توانست در بخش‌های بهترین فیلم و کارگردان اول نامزد چهل و دومین جشنواره فیلم فجر شده و در نهایت جایزه ویژه هیئت داوران را از آن خود کند.

طاهرفر در «قول مردونه» نیز همانند آپاراتچی به سراغ ماجراهای اوایل انقلاب رفته با این تفاوت که این بار به جای پرداختن به مصائب یک نقاش ساختمانی عاشق سینما، روایتگر داستان زندگی جوانی نخبه به نام احد شجاع است که به طرق مختلف نمی‌خواهد به جبهه اعزام شود. احد که در تلاش است با قبولی در دانشگاه، حضورش در پشت جبهه را موجه جلوه کند، با حضور سه تن از اعضای گروهک منافقین در محله و اقدامات خرابکارانه‌ای که قصد انجام آن‌ها را دارند، ناخواسته درگیر ماجرائی می‌شود که دست‌مایه اتفاقات خنده‌آوری در قصه است. مسئله تقلا برای فرار از جبهه پیش‌تر به عنوان موضوع اصلی در برخی آثار سینمایی و تلویزیونی پرداخته شده است. این سریال با بازآفرینی همین ایده اما از زاویه نگاهی تازه و با محوریت جوانی ماهر، پر نشاط و تا حدی سر به هوا در کنار ترسیم خانواده‌ای گرم و صمیمی و همچنین بهره‌گیری از داستان‌های فرعی همچون نفوذ منافقان در میان افراد ستاد خدمت به رزمندگان، موفق شده تا از تکرار و کلیشه دوری کند و تصویری نو و جذاب از فضای آن دوران ارائه دهد.

یکی از موارد مثبت و قابل توجه، پرداخت واقع‌گرایانه سریال به موضوع منافقین است. متاسفانه در سال‌های اخیر، بعضی از فیلم‌های کمدی تصویری سطحی، غیرواقعی و حتی کاریکاتوری از این گروهک شرور ارائه داده‌اند به‌گونه‌ای که ممکن است برای مخاطب این سؤال پیش بیاید که چگونه چنین افراد به ظاهر ساده‌لوح و ناتوان، توانسته‌اند دست به کشتارهای گسترده بزنند؟! خوشبختانه، سریال به چنین دامی نمی‌افتد. برای نمونه، مخاطب با شخصیتی به نام قدرت آشنا می‌شود که در پوشش فروشنده ساندویچی، به دنبال ساخت بمب و فعالیت‌های ضد‌مردمی است و برای پیشبرد اهداف شوم خود از فریب و نیرنگ همسر ساده‌لوحش نیز ابایی ندارد.

نکته دیگر اینکه شوخی‌ها و بذله‌گویی‌ها در سراسر اثر به لودگی بدل نمی‌شود. در واقع، تماشاگران گام به گام با شخصیت‌ها ماجراهای گوناگون را درک و تجربه می‌کنند و در لحظاتی هم لبخندی بر لبشان می‌نشیند. این احترام به مردم که شوربختانه در این ایام در رسانه‌های تصویری حلقه مفقوده‌ای شده است، جای تقدیر دارد اما بهتر بود در کنار شوخی‌های کلامی از طنز بصری نیز استفاده بیشتری می‌شد. فیلم‌های طنز دوران صامت به خصوص آثار چارلی چاپلین و باستر کیتون، مثال‌های فوق‌العاده‌ای برای فهم این مطلب هستند.

قول مردونه به خوبی از ترکیب بازیگران جوان و حرفه‌ای بهره برده است. از میان بازیگران تازه‌کار، باسط رضایی در نقش احد توانسته از پس نمایش مشغله‌ها و مصائب این شخصیت و نحوه مواجهه او با اجتماع برآید. بازیگران با تجربه‌ای همچون محمدرضا هدایتی و سروش جمشیدی نیز بازی‌ روان و قابل قبولی از خود به نمایش می‌گذارند ولی نقطه عطف این سریال، بازی بسیار جالب و تاثیرگذار رؤیا میرعلمی است. وی که قبلا قدرت بازیگری خود را در مجموعه‌هایی چون لیسانسه‌ها و شمعدونی به رخ کشیده، این مرتبه نیز با بازی در نقش ناهید به خوبی زودباوری این زن و در عین حال، علاقه او به همسر سازمانی‌اش را نشان می‌دهد و به‌وسیله تکیه کلام‌های خنده‌دار، بخش زیادی از بار طنز داستان را بر دوش می‌کشد.

سریال قول مردونه را می‌توان قدمی رو به جلو در تولیدات نوروزی رسانه ملی دانست که با لحن طنز سعی دارد برهه‌ای حساس از تاریخ کشور عزیزمان را روایت کند. امید است در آینده، با رفع ایرادات و تقویت نقاط قوت این‌گونه آثار، مجموعه‌هایی با کیفیت بالاتر و در خور شأن تمام مردم ایران تولید شوند.