راهکارهایی برای مصرف بهینه انرژی در وسایل سرمایشی
«بَلَدم ، بَلَدم!» بلای جان سرویس‌کاران غیرمتخصص کولر آبی
بخش پایانی
گالیا‌توانگر
کولر آبی دستگاه پیچیده‌ای نیست، این پیچیده نبودن به این معنا نیست که خود شما می‌توانید سرویس و یا تعمیر آن را انجام دهید. ممکن است اگر اطلاعات فنی کافی نداشته باشید، بی‌توجهی به نکات ریز شما را مجبور به تعویض قطعات کند. تعمیرکار کولر باتجربه که سال‌هاست چندین کولر راه‌اندازی کرده قطعاً با سرعت و مهارت بیشتری کولر شما را تعمیر و سرویس می‌کند.
کولر آبی وسیله سرمایشی نام‌آشنایی است که نسبت به وسایل برودتی نسل جدید سیستم ساده‌تری دارد. به همین دلیل بسیاری از کاربران تمایل دارند، شخصاً نصب و تعمیرات آن را انجام دهند. اما باید توجه داشت که نصب و راه‌اندازی کولر آبی با تعمیرات و تمیزکاری جزئی تفاوت زیادی دارد. اگر کولر به‌درستی نصب و سرویس نشود، مشکلاتی مانند اتصالی برق، عدم خنک‌کنندگی، کارکرد نامطلوب و آسیب موتور و دینام را به همراه خواهد داشت.
بنابراین، بهتر است کولر آبی در بدو امر با رعایت استاندارد نصب شود تا مشکلات احتمالی در آینده کاهش یابد. شما برای این کار می‌توانید از مهارت تعمیرکارانی بهره ببرید که تجربه کافی در این زمینه دارند و بارها این کار را انجام داده‌اند و به ریزه‌کاری‌های مختص هر برند کولر آبی واقف‌اند. تکنسین‌های مجرب کار سال‌ها در زمینه تعمیر و نصب و سرویس کولر آبی خدمات تضمین‌شده، ارائه کرده‌اند. شما می‌توانید با دریافت خدمات نصب و سرویس و تعمیر کولر آبی کار از کارکرد بهینه کولر خود اطمینان حاصل کنید.
کولر آبی یا کولر گازی؟
سرویس کامل کولر آبی شامل چه مواردی می‌شود؟ تنظیم شناور کولر آبی، جهت کنترل آب ورودی به کفی کولر، کنترل پمپ آب و سیستم انتقال آب به پوشال‌ها، بررسی فن و در صورت نیاز تعویض تسمه کولر، روغن‌کاری یاتاقان کولر آبی، بررسی و روغن‌کاری دینام کولر، از بین بردن رسوبات کولر آبی، بررسی جعبه‌تقسیم برق کولر، شست‌وشوی مخزن حلزونی، تنظیم تسمه کولر آبی، تعویض پوشال کولر، شست‌وشوی بدنه کولر، راه‌اندازی کولر آبی.
از پیروز صفوی، فروشنده وسایل سرمایشی این سؤال پرتکرار را می‌پرسم: کولر آبی بهتر است یا کولر گازی؟» وی پاسخ می‌دهد: «در جواب باید بگوییم که تفاوت‌های زیادی دارند. در بعضی شرایط و بعضی شهرها، کولر آبی خیلی بهتر از کولر گازی است، اما در بعضی شرایط کولر گازی خیلی بهتر است. در مناطق مرطوب کولر آبی هیچ کارایی ندارد و کولر گازی فقط می‌تواند در آنجا کارساز باشد، اما در مناطقی مثل تهران، کولر آبی اگر مناسب انتخاب شود و سرویس بموقع انجام شود، می‌تواند از کولر گازی بهتر باشد.
در بعضی مکان‌ها امکان درست اجرا کردن کولر آبی نیست که از کولر گازی استفاده می‌شود.»
این فروشنده وسایل سرمایشی در ادامه می‌افزاید: «در کل کولر گازی خنکای بیشتری دارد، اما مصرف برقی خیلی زیادتر از کولر آبی دارد که مسئله مهمی است. در نتیجه شما با توجه به شرایط خود باید تصمیم بگیرید که از کولر آبی و یا کولر گازی استفاده کنید؟»
از صفوی می‌خواهم چند نکته در مورد بیشتر خنک کردن کولر آبی را برایمان متذکر شود. وی توضیح می‌دهد: «بهتر است پوشال‌های کولر آبی هر سال تعویض شود و تأثیر بسیاری در بازدهی دارد. گردش آب باید به‌صورت یکنواخت بر روی پوشال‌ها پخش شود و سه دریچه پوشال کامل خیس باشند. چهار طرف کولر آبی باید کامل باز باشد. استفاده از سایه‌بان خیلی زیاد به خنک کردن کولر کمک می‌کند.»
جلوگیری از هدر رفت انرژی در کولر آبی
می‌توانید در اوایل صبح و قسمتی از شب که هوا خنک‌تر است در و پنجره را باز کنید و از هوای بیرون استفاده کنید. کولر را خاموش کرده تا استراحت کند در این صورت برق مصرفی کاهش می‌یابد و هم از وارد شدن آسیب به موتور کولر جلوگیری می‌شود.
با روشن شدن کولرهای آبی طی روزهای اخیر به طور متوسط ۲۰۰ لیتر آب در شبانه‌روز بر مصرف هر خانوار افزوده می‌شود. این میزان از استاندارد مصرف روزانه یک فرد ایرانی بیشتر است، بنابراین می‌توان فرض کرد که هر خانوار درصورتی‌که از یک کولر آبی استفاده کند، گویی یک نفر به سرانه مصرف افراد افزوده شده است.
با چند راهکار ساده می‌توان میزان مصرف آب کولرها را کاهش و از هدررفت آن جلوگیری کرد.
احسان راد یک تکنسین نصب و تعمیر کولر آبی چند تا از این راهکارها را برایمان تبیین می‌کند: «چنا‌نچه کولرها در معرض نور آفتاب قرار گیرند، آب داخل آنها با سرعت زیادی تبخیر می‌شود و در نتیجه مصرف آبشان افزایش می‌یابد. این در حالی است که قرار گرفتن کولرها در سایه و یا نصب سایه‌بان روی آنها، ضمن افزایش کارایی کولر و کاهش مصرف انرژی، از هدررفت آب ناشی از تبخیر نیز جلوگیری می‌کند.» وی در ادامه می‌افزاید: «نشتی کولر و تنظیم نبودن شناور آنها نیز موجب هدررفت آب می‌شود. با کنترل شناور، شیلنگ، اتصالات و یا تعویض قطعات فرسوده آن در ابتدای فصل گرما از نشتی‌های احتمالی آب کولر جلوگیری خواهد شد.
توصیه می‌شود از خرید و نصب کولرهایی با مصرف بالا پرهیز کنند. مهم‌ترین شاخص در انتخاب کولرهای آبی، ظرفیت هوادهی آنهاست؛ ظرفیت هوادهی کولر باید با توجه به حجم فضائی که کولر باید خنک کند انتخاب شود. همچنین این مسئله اثر مستقیمی بر میزان مصرف آب و انرژی کولرها دارد.»
برق‌گرفتگی قاتل سریالی روزهای گرم
هرساله با اولین تغییر دمایی و گرم شدن هوا در طول روز، استفاده، تعمیر یا راه‌اندازی کولرهای آبی افزایش یافته و گاهی با حوادث جبران‌ناپذیر و مرگ همراه است. در روزهای اخیر نیز در تهران و لرستان دو مرد هنگام راه‌اندازی کولر دچار برق‌گرفتگی شده و جان خود را از دست دادند.
بر اساس آمارهای پزشکی قانونی، سالانه ۸۳۴ نفر در کشور بر اثر حوادث برق‌گرفتگی جان خود را از دست می‌دهند که بیشتر آنها در استان‌های تهران، خوزستان و فارس رخ داده است. از سوی دیگر مرگ روزانه دو نفر براثر برق‌گرفتگی که بیشتر آنها در بهار و تابستان هنگام نصب و سرویس دستگاهی برودتی رخ‌داده، زنگ خطر را به صدا درآورده است.
سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران هشدار می‌دهد: «هیچ‌وقت ریسک نکرده و به کولر روشن دست نزنید. تا شما به کسی در داخل خانه اعلام نکردید که کولر یا پمپ آب را روشن کند، کسی حق ندارد کولر را روشن کند. هنگام صحبت برای گفتن زدن دکمه‌ها، کسی نباید در پشت‌بام سروصدا ایجاد کند تا فردی که می‌خواهد دکمه‌ها را بزند دچار اشتباه نشود. گاهی مشاهده شده افرادی که برای تعمیر به پشت‌بام می‌روند، کودکان خود را برای بازی به آنجا برده و در اثر یک غفلت، حوادث جبران‌ناپذیری برای کودک رخ می‌دهد.»
ملکی با انتقاد از برخی افراد که خود را کاربلد می‌دانند، می‌گوید: «برخی برای تشخیص فاز ونول برق سیم را به پشت‌دست خود می‌زنند که این کار اشتباه بوده و گاهی به برق‌گرفتگی و مرگ منجر می‌شود. وی از هم‌وطنان خواست قبل از هر کاری با فازمتر بدنه کولر را بررسی کرده و اگر چراغ فازمتر روشن شد، یعنی کولر نشتی و اتصالی برق دارد که باید بررسی و رفع شود.
اگر تخصصی برای راه‌اندازی کولر ندارید، هیچ ایرادی ندارد که از یک تأسیساتی کمک گرفته و بخواهید برایتان کولر را راه‌اندازی کند. اولین اقدام برای تمیز و راه‌اندازی کردن کولر، جدا کردن تسمه است. حتماً در اولین قدم تسمه را خارج کنید، چرا که اگر به اشتباه، کسی دکمه‌های کولر را بزند و شما مشغول کار باشید، دست شما آسیب می‌بیند.»
ملکی با بیان اینکه نباید روی موتور و دینام کولر هنگام شست‌وشوی فضای داخل آن آب گرفته شود، می‌افزاید: «تسمه موتور کولر نباید خیلی سفت باشد، چرا که باعث فشار به موتور و وقوع آتش‌سوزی می‌شود. پوشال خشک، برزنت ورودی کانال، لوله‌ها و شیلنگ‌های داخل آن مواد قابل اشتعال هستند که با یک جرقه می‌توانند دچار آتش‌سوزی شوند. اگر هر زمانی کولر روشن بود و بوی سوختگی احساس کردید، ابتدا آن را خاموش کرده و سریع با رفتن به پشت‌بام موضوع را بررسی کنید.»
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی به برق کولرها اشاره کرده و می‌گوید: «حتماً از سیم‌های قوی و نو استفاده کنید و از سیم‌های چندتکه شده استفاده نکنید. محل قرار گرفتن پایه برق باید دارای محافظ باشد که آب روی برق ریخته نشود. یک قطره آب می‌تواند باعث ایجاد اتصالی و آتش‌سوزی شود.»
وی با بیان اینکه حوادث مرتبط با کولر آبی فقط برق‌گرفتگی یا آتش‌سوزی نیست، می‌گوید: «در برخی حوادث شاهد سقوط کولر یا سقوط فرد حین راه‌اندازی، از ارتفاع بودیم. در مرکز شهر به‌ویژه بازار تهران، به علت کمبود جا، کولر را با دو نبشی پشت پنجره قرار داده که به علت وزش باد شدید، عدم مهار درست کولر یا شکسته‌شدن نبشی‌ها، شاهد سقوط کولر یا افتادن فرد از ارتفاع، حین راه‌اندازی بودیم.»
زنگ خطر کولرهای آبی در حوادث برق‌گرفتگی
اگرچه کولرهای آبی دستیابی به هوای خنک را در طول تابستان فراهم می‌کنند، اما نصب یا سرویس آنها خالی از خطراتی نیست. شناسایی و مدیریت خطرات برق‌گرفتگی احتمالی مرتبط با استفاده از آنها نیز ضروری است. یکی از راهکارهای اصلی نصب قطع‌کننده مدار خطای زمین (GFCI) است که می‌تواند تا حد زیادی خطر برق‌گرفتگی را هنگام سرویس کولر آبی کاهش دهد.
میثم دادفر، سرویس‌کار درباره عوامل خطر برق‌گرفتگی در سرویس کولر آبی توضیح می‌دهد:
کولرهای آبی از اجزای الکتریکی مانند پمپ‌ها، کمپرسورها، المنت‌های گرمایشی و مدارهای کنترلی تشکیل شده‌اند. این قطعات به دلیل قرار گرفتن در معرض آب یا رطوبت مستعد آسیب یا نقص هستند. هنگامی که آب با قطعات برقی روشن تماس پیدا می‌کند، وضعیت خطرناکی ایجاد می‌کند که در آن کاربران ممکن است در معرض خطر برق‌گرفتگی قرار بگیرند.
سیم‌کشی نامناسب یا عایق‌بندی ناکافی در یک کولر می‌تواند خطر برق‌گرفتگی را افزایش دهد. با گذشت زمان، سایش و پارگی می‌تواند سیم‌ها را در معرض خرابی یا فرسودگی قرار دهد و خطر تماس الکتریکی با آب را افزایش دهد. علاوه‌بر این، عایق ضعیف ممکن است کاربران را در برابر قطعات الکتریکی داخل کولر محافظت نکند.
برخی اوقات نیز کلیدهای شکسته و معیوب منجر به تماس دست با اجزای الکتریکی لخت می‌شود که سبب برق‌گرفتگی می‌گردد. لازم است نسبت به تهیه کلیدهای ایمن و نصب درست و اصولی آنها اقدام کرد تا مشکلی پیش نیاید.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش متذکر می‌شود: «یکی دیگر از عوامل مهم در خطر برق‌گرفتگی در هنگام استفاده از کولر آبی است. کاربران ممکن است در حین پر کردن یا تمیز کردن دستگاه به طور تصادفی مایعی را روی دستگاه بریزند، بدون اینکه متوجه خطر بالقوه‌ای شوند که خود را در معرض آن قرار می‌دهند. نادیده گرفتن علائم هشداردهنده یا استفاده از سیم‌های آسیب‌دیده نیز خطر برق‌گرفتگی را افزایش می‌دهد.»