پرسش:

قرآن کریم چه اهدافی را برای بعثت پیامبراکرم(ص) و ارسال رسل و انزال کتب بیان فرموده است؟

پاسخ:

اهداف بعثت پیامبر(ص)

1- دعوت به یکتاپرستی و مبارزه با شرک و بت‌پرستی

قرآن کریم می‌فرماید: «به تحقیق در میان هر امتی رسولی را برانگیختیم تا آنان را به یکتاپرستی بخواند و از پرستش طاغوت بازدارد.»(نحل-36)

در آیات دیگری که سرگذشت پیامبران الهی بیان شده است، نیز دعوت به توحید و یکتاپرستی به عنوان هدفی که در سرلوحه دعوت پیامبران قرار داشته، یاد شده است. چنانکه در بیان سرگذشت حضرت نوح، هود، صالح و شعیب(علیهم‌السلام) آمده که آنان به قوم خود می‌گفتند: «ای قوم! فقط خدا بپرستید که معبودی جز او ندارید.»(اعراف- 59،65،73،85)

2- داوری در اختلافات و منازعات

خداوند در آیه 213 سوره بقره می‌فرماید: «مردم به صورت امتی یکپارچه زندگی می‌کردند، و در میان آنان اختلافات پیچیده‌ای که نیاز به شرایع آسمانی باشد وجود نداشت. سپس اختلافات و نزاع‌ها در میان آنها پدید آمد، لذا خداوند برای حل اختلافات آنان پیامبرانی را که بشارت و بیم‌دهنده بودند، مبعوث کرد و با آنان کتاب و شریعت آسمانی را به حق فرو فرستاد تا مبنای داوری در اختلافات آنان باشد. و همچنین درباره حضرت داود(ع) می‌فرماید: ای داود! ما تو را به عنوان خلیفه در روی زمین قرار دادیم پس میان مردم براساس حق (و عدالت) حکم کن.(ص-26)

3- برپایی قسط و عدل در جامعه

قرآن کریم می‌فرماید: «ما رسولان خود را با بینات و دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (وسیله شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به قسط و عدالت کنند.»(حدید-25) واژه بینه در لغت به معنای دلیل روشن است و مقصود از بینه پیامبران، استدلال‌های واضح و معجزات آنان، و منظور از کتاب آموزه‌های دین و مجموعه معارف و احکام الهی است که مبنای حق و باطل در حوزه عقیده و عمل بشر می‌باشد. و میزان که ابزار سنجش حق و باطل و درست و نادرست است که بخشی از آن با استفاده از اصول و کلیاتی که در کتاب آسمانی و شریعت بیان شده به دست می‌آید، و بخشی دیگر که به موضوعات و مسایل جزئی مربوط می‌شود توسط عقل به دست می‌آید، و در نتیجه عقل و وحی میزان تشخیص حق و باطل و خوب و بد می‌باشد.

4- تعلیم و تربیت

تعلیم و تربیت در چهار آیه از قرآن کریم آمده که همگی مربوط به نبوت پیامبراکرم(ص) به عنوان یکی از اهداف نبوت بیان شده است. خداوند در آیه 164 سوره آل‌عمران می‌فرماید: «خداوند بر مومنان منت نهاد زیرا از خود آنان رسولی را در میان آنها برانگیخت تا آیات الهی را بر آنان فراخواند، آنان را تزکیه نماید و کتاب و حکمت را به آنان بیاموزد، اگرچه آنان پیش از این در گمراهی آشکار بودند. تعلیم و تربیت از اساسی‌ترین ارکان سعادت فرد و جامعه بشری است و پیامبران الهی برای راهنمایی بشر به مسیر سعادت و کمال برانگیخته شده‌اند و بزرگ‌ترین معلمان و مربیان بشر بوده‌اند. چراکه معارف و احکام الهی را به بشر آموختند و با قول و عمل خویش در جهت پیراستن جامعه از پلیدی‌ها و زشتی‌ها گام برداشته و در طول تاریخ بهترین الگوهای معرفت و فضیلت برای بشر معرفی شده‌اند.

5- اتمام حجت بر مردم

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «این پیامبران مژده‌رسان و هشداردهنده بودند تا بعد از آمدن پیامبران دیگر عذر و بهانه‌ای برای مردم در برابر خدا باقی نماند.»(نساء-165) خداوند علیم و حکیم، انسان را با ظرفیت و استعدادهای ویژه آفرید، و انسان قابلیت دریافت کمالات مادی و معنوی بسیاری را دارد. عقل و فطرت راه دریافت این کمالات را تا حدودی روشن می‌سازند، اما به هیچ وجه کافی نیستند، بدین جهت انسان گذشته از هادیان درونی، به هدایتگران بیرونی نیز نیازمند است. هرگاه خداوند هدایتگران بیرونی را در اختیار بشر قرار ندهد، و او به بیراهه برود، او می‌تواند به خداوند احتجاج کند و بر کارهای خلاف خود عذر و بهانه بیاورد. اما با فرستادن پیامبران و رسولان الهی حجت بر بشر تمام شده و راه هرگونه عذر و بهانه به روی او بسته خواهد شد. پیامبران الهی علاوه بر نشان دادن راه هدایت برای تکامل حقیقی انسان در بعد تربیت قوه عاقله او تربیت و رشد انسان‌ها و رهبری سیاسی و اجتماعی و قضایی مردم فواید و برکاتی نیز به ارمغان می‌آورند.