چرا آلودگی هوا گلوی شهرهای بزرگ را رها نمی‌کند؟-بخش دوم
مدیریتی رها شده در دست بـاد و باران!
زمین، محیط‌زیست و هوای پاک، حقی عمومی است و همگان استحقاق بهره‌مندی از آن را دارند. در منابع فقهی نیز آلوده کردن هوای پاک از نظر شرعی حرام است. مثلا مراکز صنعتی حتما باید از فیلترهای تصفیه هوا استفاده کنند وگرنه مشمول مجازات می‌شوند.
در این زمینه می‌توان به استفتایی از رهبر معظم انقلاب درباره حکم خودروهایی اشاره کرد که به‌دلیل نقص فنی یا فرسودگی، آلایندگی بیش از حد مجاز دارند. ایشان در پاسخ چنین بیان کرده است: «به‌طور کلی، آلوده کردن این هوا که خداوند آن را برای تنفس افراد، گیاهان و حیوانات قرار داده، کار شایسته‌ای نیست و از نظر شرعی نیز اگر واقعاً آلایندگی خودرویی بیش از حد مجاز باشد که قانون آن را معلوم می‌کند، استفاده از آن اشکال دارد.»
مسئولین وظیفه دارند در تامین نیاز ضروری شهروندان برای حفظ هوای پاک و جلوگیری از آلودگی آن اهتمام داشته باشند و بکوشند تا این نعمت الهی را برای خود و نسل‌های آینده حفظ کنند.
مدیریتی که به باد و باران واگذار شده است!
سمیه رفیعی، رئیس کمیته محیط‌زیست کمیسیون کشاورزی با اشاره به وضعیت آلودگی هوا در کشور به خصوص پایتخت می‌گوید: «متاسفانه وضعیت آلودگی هوا هر روز رو به بدتر شدن می‌رود و هیچ عزمی برای مدیریت این بحران مشاهده نمی‌شود.»
وی با اشاره به مؤلفه‌های مختلف در آلودگی هوا عنوان می‌کند: «با وجود ادعاهای مطرح شده برابر گزارش‌های مراجع نظارتی کیفیت سوخت توزیعی مطابق استانداردهای تعیین‌شده نیست و کاهش اکتان بنزین موجب شده حجم آلودگی خروجی از خودروها افزایش یابد.»
این نماینده مجلس با بیان اینکه عملا تغییر محسوسی در حوزه خودروهای تولیدی هم صورت نگرفته است، می‌گوید: «براساس قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های اجرائی مربوطه، اسقاط خودروهای فرسوده، ارتقای کیفیت سوخت، مدیریت مصرف سوخت خانگی، تجاری، صنعتی و توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی با مجموع سهم ۴۱درصدی مهم‌ترین محورهای مهار آلودگی هوا هستند.»
به گفته وی، اجرای این بندهای قانونی با روندی کند همراه است و عملا مدیریت آلودگی هوا به باد و باران واگذار شده است.
رفیعی با اشاره به مرگ و میر سالانه بر اثر آلودگی هوا در کشور می‌گوید: «برابر گزارش وزارت بهداشت طی چند روز گذشته که آلودگی هوا در تهران افزایش یافته است شاهد افزایش قابل‌توجه سکته‌های قلبی بودیم که مقصر و پاسخگوی این موارد قطعا مجریانی هستند که وظایف خود را به درستی انجام نداده‌اند. وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت باید خیلی قاطعانه‌تر در این خصوص ورود کند در حالی که عملا این وزارتخانه همانند سایر دستگاه‌ها منفعلانه در این زمینه رفتار می‌کند.»
وی با اشاره به وضعیت اجرای قانون هوای پاک می‌گوید: «در شش ماهه اول سال ۱۴۰۳ تفاوتی محسوسی در اجرای احکام قانون هوای پاک توسط دستگاه‌های اجرائی صورت نگرفته و از ۲۲۸ حکم احصا شده مربوط به ۲۳دستگاه اجرائی ۲۷درصد احکام اصلی و تاثیرگذار قانون مزبور شامل ۶۲ حکم کما‌فی‌السابق توسط دستگاه‌های اجرا نشده و حدود ۶۱درصد احکام شامل ۱۳۸حکم نیز به صورت ناقص در حال انجام است.»
قوه قضائیه به ترک فعل دستگاه‌ها
در حوزه آلودگی هوا ورود کند
مهدی پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران در صحن شورای شهر تهران با اشاره به موضوع آلودگی هوا می‌گوید: «به رغم اینکه بسیاری از افراد و مسئولان دم از آلودگی هوا می‌زنند و تریبون‌ها روشن و سخن‌ها گفته و مصاحبه‌هایی انجام می‌شود اما به صورت عملی نتیجه ملموس را مردم نمی‌بینند و به زودی نیز موضوع آلودگی هوا حل نخواهد شد؛ چرا که دغدغه جدی در کشور برای موضوع آلودگی هوا فعلا وجود ندارد.»
رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران تاکید می‌کند:«حداقل ۶ میلیون خودرو فرسوده در کشور داریم که میزان آلایندگی این خودروها بالا است.»
وی با اشاره به نقش و وظایف ۲۳ دستگاه در موضوع آلودگی هوا، از رئیس قوه قضائیه خواست به موضوع آلودگی هوا که با جان انسان‌ها در ارتباط است، ورود کنند.
تاثیرات چشمگیر آلودگی هوا بر سلامت انسان
طبق گزارش وزارت بهداشت، سالانه هزاران نفر به دلیل آلودگی هوا دچار مرگ زودرس، ایست قلبی و سکته می‌شوند. غیر از سکته‌های قلبی، مشکلات ریوی و تنفسی و مرگ‌های زودرس، آلودگی هوا عوارض جدی دیگری نیز برای شهروندان به ارمغان می‌آورد. آلودگی هوا، مهم‌ترین عامل خطر در بروز بیماری‌های تنفسی، ریوی، آسم، پوستی، چشمی و سرطان است. منبع آلودگی از حجم کوچک مثل خاکستر سیگار تا حجم بزرگ مثل سوخت ماشین‌ها و فعالیت‌های صنعتی را در برمی‌گیرد.
تاثیر آلودگی هوا بر باروری زنان و مردان
مسئله ناباروری که امروزه در جهان به مشکلی بسیار بزرگ تبدیل شده است، ره آورد همین معضل است. تقریبا از هر ۶ نفر در جهان یک نفر از ناباروری رنج می‌برد. به همین‌خاطر پژوهشگران در تلاش هستند تا عوامل تاثیرگذار را شناسایی کنند. یکی از عواملی که همیشه به‌عنوان مظنون به آن نگاه می‌شد زندگی شهری بوده است. به همین‌خاطر نیز دانشمندان تاثیر ترافیک و آلودگی هوا را بر باروری افراد بررسی کرده‌اند.
بیش از نصف جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند.
دانشمندان در دانمارک با بررسی داده‌های گسترده مسئله ناباروری را ارزیابی کرده‌اند. بررسی‌ها نشان داده است که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آلودگی هوا و صدای ترافیک می‌تواند احتمال ناباروی را به‌شدت افزایش دهد. هرچند نکته عجیب اینجاست که این عوامل به‌صورت کاملا متفاوتی مردان و زنان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و مردان در این رابطه تاثیرپذیرتر می‌باشند.
پژوهش‌های مختلف نیز بارها نشان داده‌اند که آلودگی هوا با انواع سرطان و بیماری قلبی مرتبط است. وقتی شما هوای آلوده را تنفس می‌کنید، مواد شیمیایی وارد بدن می‌شوند و ممکن است از طریق خون به مجاری تناسلی برسند. این مواد می‌توانند از طریق اختلال در هورمون‌ها و یا آسیب مستقیم به تخمک و اسپرم باعث کاهش باروری شوند.
آلودگی هوا و انهدام قلب و عروق
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آلودگی هوا، خطر لخته شدن خون در سیاهرگ‌های عمقی را افزایش می‌دهد؛ که این موضوع می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله مرگ شود.
آلودگی هوا می‌تواند سبب التهاب شود و خطر لخته شدن خون را تشدید کند. تحقیقات نشان می‌دهد این بیماری (لختگی خون) با مشکلات قلبی عروقی و تنفسی مرتبط است.
ترومبوآمبولی وریدی وضعیتی است که در آن لخته خونی درون یک ورید، عمدتا در وریدهای عمیق پاها یا لگن، شکل می‌گیرد. لخته خونی می‌تواند در خون، به‌خصوص در شریان‌های ریوی، جابه‌جا شده و حرکت کند. سن، جراحی، بی‌تحرکی طولانی، بیماری قلبی، بارداری و ژنتیک نیز می‌توانند این خطر را افزایش دهند.
به گفته نویسندگان این تحقیق، آلودگی هوا تقریباً سلامت همه افراد را در هر شرایطی، تحت تأثیر قرار می‌دهد و به طور قابل توجهی خطر ابتلا به مجموعه‌ای از بیماری‌های جدی و تهدیدکننده زندگی را افزایش می‌دهد.
آلودگی هوا و سلامت جنین و مادر
زایمان زودرس یکی از چالش‌های مهم در دوران بارداری است که می‌تواند بر سلامت نوزاد و مادر تأثیر جدی بگذارد.
نوزادانی که قبل از هفته ۳۷ به دنیا می‌آیند، به‌عنوان نوزادان نارس شناخته می‌شوند و خطراتی از جمله نقص در سیستم‌های بدنی، افزایش مرگ‌ومیر و اختلالات رشدی آن‌ها را تهدید می‌کند.
آلودگی هوا نیز به‌عنوان یکی از عوامل مهم در بروز زایمان زودرس مطرح شده است. مواد شیمیایی و آلاینده‌های موجود در هوا، از جمله سرب، می‌توانند بر خون‌رسانی به رحم و رشد جنین تأثیر منفی بگذارند و منجر به اختلالات رشدی و حتی سقط جنین
شوند.
شیرین نیرومنش استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص جراح زنان و زایمان درباره نازایی فلوشیپ حاملگی پر خطر به خبرگزاری مهر می‌گوید: «حاملگی کامل یا ترم که به معنای گذراندن تمام مراحل رشد جنین در رحم مادر است، معمولاً بعد از هفته ۳۷ و تا هفته ۴۰ بارداری رخ می‌دهد.
نوزادانی که در این بازه زمانی متولد می‌شوند، بهترین شرایط رشد و سلامت را دارند.
متأسفانه، اگر نوزاد قبل از هفته ۳۷ متولد شود، به‌عنوان نوزاد نارس یا پره‌ترم شناخته می‌شود و با مشکلاتی مانند ناکامل بودن سیستم‌های بدن و افزایش خطر مرگ‌ومیر مواجه است.»
نیرومنش ادامه می‌دهد: «آلودگی هوا یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار بر سلامت مادر و جنین است. این آلودگی می‌تواند منجر به زایمان زودرس، اختلال رشد جنین، سقط جنین و حتی سرطان‌های مختلف شود.
مواد شیمیایی موجود در هوا و محیط اطراف، از جمله سرب و آلاینده‌ها، به سیستم بدن نفوذ کرده و بر خون‌رسانی به رحم و رشد جنین اثر منفی می‌گذارند.»
آلودگی هوا و مغز؛ سن ابتلاء به آلزایمر پایین آمده است.
مطالعات نشان داده است که جوانان و کودکانی که در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند، نشانه‌های بیماری آلزایمر، پارکینسون و بیماری نورون حرکتی را در ساقه مغز خود به همراه دارند.
متاسفانه شواهد ثابت‌شده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد آلودگی هوا با بروز اختلالات طیف اوتیسم و آلزایمر نیز ارتباط دارد و باعث زوال عقل و کاهش شناخت نیز می‌شود.
کارشناسان معتقدند هوای آلوده می‌تواند موجب خشونت و پرخاشگری، اضطراب و استرس، کاهش توان یادگیری، افسردگی، خستگی مزمن و بعضی اختلالات روان تنی شود و بر کیفیت زندگی، کار، ارتباطات و تاب‌آوری شهروندان نیز تاثیر منفی داشته باشد.
علاوه‌بر این، هوای آلوده بر رشد مغزی کودکان نیز تأثیر مستقیم می‌گذارد و موجب کاهش بهره هوشی آن‌ها می‌شود و اختلالاتی مانند اوتیسم، نقص توجه و بیش فعالی در آن‌ها می‌شود.
به گزارش تابناک، رئیس انجمن آلزایمر می‌گوید: «آلودگی هوا روی عملکرد مغز و سایر سیستم‌های بدن تأثیرمنفی می‌گذارد و به جای اینکه اکسیژن به سیستم بدن برسد کربن وارد بدن شده و روی سلامت بدن و تشدید آلزایمر اثر دارد.»
معصومه صالحی رئیس انجمن آلزایمر ایران درباره تأثیر آلودگی هوا روی مغز و اعصاب و ایجاد عارضه برای کسانی که دچار آلزایمر هستند، می‌گوید: «آلودگی هوا روی عملکرد مغز و سایر سیستم‌های بدن تأثیر بسیار منفی می‌گذارد.
اگر دولت به فکر این آلودگی‌ها نباشد، بیماری‌های مختلف مخصوصاً زمینه‌ای بیشتر خواهد شد. همچنین بیماری آلزایمر و انواع دمانس به سرعت پیشرفت خواهد کرد.»
وی خاطر نشان می‌کند: «با توجه به آمارهای سال گذشته حدود ۴۰۰ نفر در سنین پایین‌تر از ۶۰ سال به آلزایمر مبتلا شده‌اند.
البته این نکته حائز اهمیت است که برخی از این دمانس‌ها در سنین پایین ژنتیکی است که قبل از ۵۰ سالگی ممکن است فرد را درگیر عارضه کند، اما در حال حاضر کسانی که به ما مراجعه می‌کنند در سنین بین ۴۵ تا ۵۵ هستند.»
رئیس انجمن آلزایمر بیان کرده است: «آلزایمر نه تنها در ایران بلکه در جهان رو به افزایش است و طبق آمارهای جهانی حدود ۱۵۵ میلیون نفر به دمانس مبتلا هستند و از این تعداد حدود یک میلیون و پانصد هزار نفر در ایران دچار آلزایمر شده‌اند.»