موانع رسیدن به کرامت (پرسش و پاسخ)
پرسش:
از منظر آموزه‌های وحیانی چه موانعی برسر راه اهل کرامت وجود دارد که باید با آنها جهت حصور فضیلت کرامت مقابله کنند؟
پاسخ:
از آنجا که فضیلت کرامت در انسان‌ها به صورت ذاتی نمی‌باشد، بلکه به نوع انتخاب و عملکرد افراد در مسیر الی‌الله بستگی دارد، بنابراین کسی که خواستار کرامت است باید با موانع آن مبارزه و جهاد کند و اجازه رشد به آنها ندهد، زیرا با وجود این موانع، جایی برای رشد صفت کرامت در انسان باقی نمی‌ماند. اینک اهم این موانع کرامت را در اینجا ذیلا مطرح می‌کنیم:
1- دنیاپرستی
منظور از دنیا، طبیعت نیست، زیرا طبیعت از مظاهر و آیات الهی است، بلکه منظور از دنیاطلبی یا دنیاپرستی وابستگی و دلبستگی به مادیات است به گونه‌ای که هر فرد وابسته به دنیا با نگاه استقلالی به دنیا نگاه می‌کند و امور معنوی و اخروی در حیات او هیچ‌گونه جایگاهی ندارد. قرآن کریم حیات مادی دنیوی را این‌گونه توصیف می‌فرماید: «بدانید که زندگی دنیا بازیچه و بیهودگی و آرایش و فخرفروشی و افزون‌خواهی در اموال و اولاد است.»(حدید- 20) بنابراین دنیاپرستی و دلبستگی به مظاهر مادی دنیا، مانع ورود انسان به مدرسه کرامت الهی می‌شود. غفلت از مرگ و عالم قیامت انسان را به عالم طبیعت علاقه‌مند و در او وابستگی ایجاد می‌کند و با دلبستگی به دنیا که نشئه پست است و نگاه استقلالی به دنیا انسان هیچگاه به کرامت الهی نخواهد رسید. به تعبیر قرآن: «یاخذون عرض هذا الادنی» متاع این دنیای پست را گرفتند. (اعراف- 169) بنابراین پرواضح است که وابستگی به متاع پست دنیا در انسان پستی ایجاد می‌کند و دست او را از رسیدن به فضیلت کرامت الهی کوتاه خواهد کرد.
2- پیروی از هوای نفس
انسانی که آموزه‌های وحیانی و عقلانی را سرلوحه برنامه‌های سبک زندگی خود قرار نداده و برای او تنها افکار و خواسته‌های نفسانی خودش مطرح است، به طور طبیعی هیچگاه طعم شیرین کرامت الهی را نخواهد چشید، و هر روز با سیر نزولی به سوی قهقرا و انحطاط پیش خواهد رفت. قرآن کریم در توصیف این گونه افراد می‌فرماید: آیا دیدی کسی را که هوای نفسش را معبود و خدای خود برگزیده است؟! (فرقان- 43)
3- غرور و نافرمانی
غرور و خوی سرکشی و طغیان، با کرامت و بزرگواری ناسازگار است. خدای متعال می‌فرماید: «یا ایها الانسان ما غرک بربک الکریم» ای انسان! چه چیز تو را به پروردگار کریمت مغرور کرد؟! (انفطار- 10) کسی که در مقابل پروردگار کریم خود مغرور شده و سرکشی می‌کند، به طور یقین از معرفت الهی و نعمت‌های او غافل شده و در ساحت رفتاری شکرگزار خدای متعال نخواهد بود. در حالی که انسان با کرامت در برابر کوچک‌ترین نعمت الهی شکرگزار است و در هیچ شرایطی از خدا و نعمت‌های بی‌کران او غافل نخواهد ماند. امام علی(ع) می‌فرماید: «الکریم یشکر القلیل، و اللئیم یکفر الجزیل» انسان کریم برای نعمت کم هم سپاسگزاری می‌کند و انسان پست و لئیم در مقابل نعمت‌های بسیار، ناسپاس است. (میزان‌الحکمه، ج 8، ص 365) بنابراین غرور در مقابل خدا و طغیان سرکشی در برابر او، از موانع اساسی نیل به کرامت الهی است.
4- اعمال پست
انسان طالب کرامت، از هر نوع پستی پرهیز می‌کند و اخلاق و رفتار خود را از آن پاکیزه می‌سازد. زیرا با پستی‌طلبی و میل به دنائت نمی‌توان به مرتبه کرامت رسید. امام علی(ع) در این رابطه می‌فرماید: «اکرم نفسک عن کل دنیه» نفس خود را از هر چیز پستی بزرگ و برتر دار. (نهج‌البلاغه- نامه 31) همچنین آن حضرت می‌فرماید: «ربح المرء تنزهه من کل دنیه» نفع انسان در منزه بودن او از هر پستی است. (میزان‌الحکمه، محمدی ری‌شهری، ج 3، ص 348) بنابراین وقتی آدمی توانست زنجیرهای پستی و دنائت را از پاهای خود بگشاید، سبکبار به سوی قله‌های کرامت قدم برمی‌دارد.