دو بيماري خطرناک همواره آدمي را تهديد مي کند : بيماري جمود و بيماري جهالت. نتيجه بيماري اول توقف و سکون و بازماندن از پيشروي و توسعه است و نتيجه بيماري دوم سقوط و انحراف است .

جامد از هر چه نو است ، متنفر است و جز با کهنه خو نمي‌گيرد و جاهل هر پديده نوظهوري را به نام مقتضيات زمان ، به نام تجدد و ترقي موجه مي‌شمارد . جامد هر تازه اي را فساد و انحراف مي‌خواند و جاهل همه را يک جا به حساب تمدن و توسعه علم و دانش مي‌گذارد.

جامد ميان هسته و پوسته ، وسيله و هدف فرق نمي‌گذارد. از نظر او دين ، مامور حفظ آثار باستاني است ، از نظر او قرآن نازل شده است براي اينکه جريان زمان را متوقف کند و اوضاع جهان را به همان حالي که هست ، ميخکوب نمايد.

از نظر او عم جزء خواندن ، با قلم ني نوشتن ، از قلمدان مقوايي استفاده کردن ، در خزانه حمام شست‌وشو کردن ، با دست غذا خوردن، چراغ نفتي سوختن ، جاهل و بيسواد زيستن را به عنوان شعائر ديني بايد حفظ کرد . جاهل برعکس ، چشم دوخته ببيند در دنياي غرب چه کارتازه و چه عادت نوي پيدا شده است که فورا تقليد کند و نام تجدد و جبر زمان روي آن بگذارد.

جامد و جاهل متفقا فرض مي‌کنند که هر وضعي که در قديم بوده است، جزء مسائل و شعائر ديني است ، با اين تفاوت که جامد نتيجه مي‌گيرد اين شعائر را بايد نگهداري کرد و جاهل نتيجه مي‌گيرد اساسا دين ملازم است با کهنه پرستي و علاقه به سکون و ثبات ...

... جمود دسته اول وبي خبري دسته دوم ، فکر موهوم ِ تناقض علم و دين را به وجود آورد.

* استاد مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، صص 119 و 118