بورس در سال ۹۹ به دلیل عملکرد ضعیف و نادرست دولت، دچار سقوط و رکود شد. در عمل فقط دولت توانست بخشی از کسری بودجه خود را تامین مالی کند و عملا سهامداران به خیال خود رها شدند. پیش‌بینی می‌شود مسئولان همان دولت در صورت پیروزی پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری دوباره بر سر کار بیایند.

به گزارش خبرگزاری فارس، اواخر سال ۹۸ بود که بورس نقل محافل شد و برخی افراد بر این باور بودند که سود در این بازار همانند سود بانکی تضمین شده است و احتمالا سودهای کلانی نصیب سهامداران و سرمایه‌گذاران می‌شود؛ اما ماهیت این بازار با آنچه تصور می‌شد متفاوت بود.

با رونق بورس در زمستان ۹۸ و بهار ۹۹، دولت تصمیم گرفت قسمتی از دارایی خود را در بخش‌های بانک، بیمه و پالایشگاه واگذار کند که در آن زمان با استقبال زیادی همراه بود.

 این واگذاری و کسب درآمد دولت از بورس، آنها را به طمع انداخت تا بورس را به قلک خود تبدیل کنند. به عبارت دیگر، در مردادماه سال ۹۹، با اقدامات دولت، دوران ماه عسل بورس تمام شد و ارزش سهام تا ۷۰ درصد کاهش یافت که برخی افراد به این‌که اصل سرمایه خود را تحویل بگیرند، راضی شدند.

دولت به فکر جبران کسری بودجه

بهار و تابستان سال ۹۹ در روزهای رو به اوج بازار سرمایه بود که وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه‌ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. 

در ظاهر دولت بنا داشت تا باقیمانده سهم خود در برخی بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. اما در عمل فقط دولت توانست بخشی از کسری بودجه خود را تامین مالی کند و سهامداران را به خیال خود رها کرد.

این صندوق‌ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می‌توانست خریدار آنها باشد. در این راستا، صندوق اول با نام دارا‌یکم اوایل تابستان سال ۱۳۹۹ عرضه و در سوم تیرماه قابل معامله شد.

در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد. 

در پذیره‌نویسی صندوق دارایکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند. صندوقی که هم راستا با روزهای صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشمگیری داشت و تا ۲۰۰درصد سود هم پیش رفت.

 سقوط دارایی‌ها با پالایشی یکم

تب و تاب دارایکم هنوز نخوابیده بود که سخن از عرضه پالایشی یکم (باقیمانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس) به میان آمد. این بار در آن سوی ماجرا وزارت نفت نشسته بود و عرضه صندوق پالایشی یکم با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و بهانه‌ای برای ریزش بازار شد.

ماجرا از آنجا شروع شد که خبر مخالفت وزارت نفت با تشکیل پالایشی یکم و عرضه بلوکی پالایشگاه‌ها توسط سازمان خصوصی‌سازی منتشر شد و سهام پالایشگاه‌ها که سهم‌های با پشتوانه و بزرگ بازار سرمایه هستند، ریزش کرد.

در آن روزها شاهد این موضوع بودیم سهامدارانی که سهامدار سهام پالایشی هم نبودند و سهم‌های مهمی مانند فولادی یا پتروشیمی در سبد خود داشتند نیز اقدام به فروش سهام خود کردند. فرآیندی که باعث شد تقریبا ۸۰درصد سهام از صف خرید به صف فروش تغییر وضعیت دهند.

 در نهایت وزارت اقتصاد و وزارت نفت در مورد پالایشی یکم به توافق رسیدند و این صندوق عرضه شد؛ اما سرنوشتش هیچ شباهتی به دارایکم نداشت. ارزش این صندوق همسو با روند نزولی شاخص کل بورس روز به روز کمتر می‌شد و حتی قیمت هر واحد صندوق پالایشی یکم به نصف قیمت روز عرضه هم رسید.

همه چیزتان را به بورس بسپارید!

نکته تاسف برانگیز این ماجرا، وعده توخالی رئیس‌جمهور وقت به سهامداران بود. روحانی با علم بر این موضوع که وزارت نفت موافق عرضه پالایش یکم نیست، روز ۱۶ مردادماه در جلسه هیئت دولت به مردم توصیه کرد، همه چیزتان را به بورس بسپارید. در آن روزها که شاخص تا عدد دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی هم رسیده بود، به یکباره و با انتشار خبر اختلاف دو وزارتخانه، بورس به قتلگاه سرمایه مردم تبدیل شد.

رئیس دفتر رئیس‌جمهور تحلیلگر می‌شود!

در همان برهه زمانی و در شهریور سال ۹۹، واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، در گفت‌و‌گویی اعلام کرد که شاخص در محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی دارای حمایت بوده و پایین‌تر از آن نخواهد رفت. البته شاخص در آبان همان سال بدون حمایت دولت تا یک میلیون واحد هم پایین آمد و وارد دوره رکودی بسیار سخت شد.

 درس تلخی که دولت به سهامداران داد

«مجتبی دانشی»، کارشناس بازار سرمایه هم درباره اتفاقات سال ۹۹ بورس گفت: تاثیر دولت قبل بیش از آنکه در ریزش شاخص در میانه سال ۹۹ باشد در عدم هدایت مناسب نقدینگی ورودی به بازار سرمایه از انتهای سال ۹۸ و در ادامه در سال ۹۹ بود.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: این عدم مدیریت نقدینگی منجر به افزایش قیمت‌ها تا حدی شد که دیگر کمتر کسی در بازار سرمایه در غیرواقعی بودن آن قیمت‌ها تردید داشت. اما با دعوت روحانی همه انتظار داشتند دولت از این بازار حمایت کند.

 وی افزود: در آن دوره متاسفانه فرصتی که می‌توانست به شکوفایی هرچه بیشتر بازار سرمایه و تعمیق و افزایش نفوذ بازار سرمایه بینجامد، تبدیل به خاطره‌ای تلخ برای بسیاری از سرمایه‌گذارانی شد که در آن روزها برای اولین بار سرمایه‌گذاری در بورس را تجربه می‌کردند.