بزرگ‌ترین کارها آدم شدن و آدم‌سازی است
بزرگ‌ترین کارها آدم شدن و آدم کردن است و در آدم کردن از همه مهم‌تر و بزرگ‌تر این است که کسی بخواهد اجتماعی را تأدیب و تربیت کند.
فرق است بین فتح نظامی یک کشور و فتح ادبی و فرهنگی و روحی یک کشور و همچنین فرق است بین اصلاح درختان یک باغ با اصلاح افراد یک اجتماع.
اما قسمت اول: به جهت آنکه در فتح نظامی تنها برتری قوای نظامی کافی است که اجسام مردم را مطیع سازد ولی در فتح ادبی و فرهنگی و معنوی باید ارواح مردم تسخیر شوند و مردم در باطن و ظاهر مطیع شوند.
فتح نظامی تسلط بر سطح اجتماع است و فتح ادبی و دینی تسلط بر عمق و ریشه اجتماع است.
اما قسمت دوم: به جهت آنکه در اصلاح گیاه و حیوان، این گیاه‌ها در مقام مبارزه و معارضه برنمی‌آیند، به آن حالت بد خود انس ندارند و از تصور مفارقت آن عادات وحشت نمی‌کنند، ولی در اصلاح انسان این طور است که خود آن موجودِ مورد اصلاح، در مقام مبارزه و معارضه [با] مربی برمی‌آید، زیرا از خود فهمی و شعوری و ادراکی دارد و از طرف دیگر عاداتی در وجود او رسوخ پیدا کرده است. عادت هم چیزی است که علاقه و تعصب ایجاد می‌کند و لهذا دیرتر بدی‌اش فهمیده می‌شود و بر فرض فهمیده شدن،
بزودی نمی‌توان آن را از خود دور کرد.
یک کس نامستمع ز استیز (ستیزه) و رد
صد کس گوینده را عاجز کند
تو به صد تلطیف پندش می‌دهی
او ز پندت می‌کند پهلو تهی
گرچه ناصح را بود صد داعیه
پند را اُذنی بباید واعیه
لامارتین درباره رسول اکرم(ص) گفته است که «اگر اهمیت هدف و نداشتن وسیله و کمی وقت را در نظر بگیریم، کسی به پایه او نمی‌رسد». از لحاظ اهمیت هدف، کافی است که این جهت را در نظر بگیریم که هدف رسول اکرم(ص) تربیت آدمیان بود.
* استاد مطهری، یادداشت‌ها، ج۱۷، صص ۳۱-۳۰