پیکر مطهّر حضرت امام خمینی(قدّس‌سرّه) بامداد پانزدهم خردادماه ۱۳۶۸ برای وداع مردم با ولیّ‌امر خود به مصلّای تهران منتقل شد و در یک سردخانه‌ شیشه‌ای در مرکز محوّطه‌ مصلّا قرار گرفت. میلیون‌ها نفر از مردم ایران عازم تهران و راهی مصلّی شده بودند تا امام خمینی(قدّس‌سرّه) را وداع گویند.1

صبح سه‌شنبه شانزدهم خردادماه پیکر امام(قدّس‌سرّه)‌ برای ادای نماز در جایگاه قرار گرفت و پس از اقامه‌ نماز به امامت آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی، به بهشت زهرا(سلام‌الله‌علیها) منتقل شد. سیل جمعیّت عزادار سینه‌زنان و بر سرزنان و با چشمانی ‌گریان، از نقاط مختلف به‌طرف بهشت زهرا(سلام‌الله‌علیها) حرکت کرد. 

خبرگزاری رویترز در توصیف این اجتماع عظیم ملّت ایران نوشت:‌ «تمامی مسیر حدّفاصل مصلّای تهران و بهشت زهرا انباشته از مردم بود. دنیایی از امواج مردم سیاه‌پوش و پوسترهای بزرگ [امام] خمینی گام به گام به بهشت زهرا نزدیک می‌شد.»2 

تاریخ هرگز این عظمت را به خود ندیده بود. عشق امّت به امام خود با رفتنش جوششی دیگر یافته بود. بهشت زهرا(سلام‌الله‌علیها)، یعنی همان میعادگاهی که مردم در بهمن ۵۷ به استقبال امام خود رفتند، امروز وعده‌گاه بدرقه‌ امام بود و این وداع عظیم که بسیار باشکوه‌تر از آن استقبال بود، شاهدی دیگر بود بر آن وصف تاریخی امام(قدّس‌سرّه) درباره‌ ملّت ایران که فرمود «من با جرئت مدّعی هستم که ملّت ایران و توده‌ میلیونی آن در عصر حاضر بهتر از ملّت حجاز در عهد رسول‌الله(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) و کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین و حسین‌بن علی(صلوات‌الله‌و‌سلامه‌علیهما) می‌باشند.»3 

ازدحام جمعیّت به‌قدری بود که ساعت یازده صبح اعلام شد اگر نظم در محوّطه‌ بهشت زهرا(سلام‌الله‌علیها) برقرار نشود، مراسم تدفین انجام نخواهد شد، امّا به هر ترتیب سرانجام ساعت 16:40 روز سه‌شنبه شانزده خرداد پیکر این ابرمرد تاریخ در دل خاک به ودیعت نهاده شد.4 در کتاب رکوردهای جهانی گینس، از این مراسم که ده میلیون و دویست هزار نفر در آن شرکت کردند، به‌عنوان بزرگ‌ترین تشییع جنازه‌ تاریخ جهان یاد شده است.5

صبح چهارشنبه هفده خرداد مراسمی از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دانشگاه تهران برای امام(قدّس‌سرّه) برگزار شد. آقای‌ هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود درباره‌ این مراسم می‌نویسد:‌ «برای شرکت در مراسم فاتحه‌ رهبری برای امام به دانشگاه تهران رفتم. جمعیّت عظیمی شرکت کرده بودند. بعد از من آیت‌الله خامنه‌ای رسیدند. مردم خیلی گرم استقبال کردند و شعار «اطاعت از خامنه‌ای اطاعت از امام است» جا افتاد. برای اسم ایشان صلوات می‌فرستادند، امّا ایشان به آقای محمّدتقی فلسفی که سخنران جلسه بودند، گفتند که دیگر صلوات نفرستند.»6 

بیعت مردم

مردمی که با آن شور تاریخی امام فقید خود را بدرقه کرده بودند، با همان اشتیاق به استقبال خلف صالح او رفتند. از همان روزهای نخست پس از انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری، میلیون‌ها نفر از مردم در سراسر کشور دست به راهپیمایی‌های باشکوه زدند، عکس رهبر خود را به دست گرفتند و با سر دادن شعارهایی چون «بیعت با خامنه‌ای بیعت با امام است»، «اطاعت از خامنه‌ای اطاعت از امام است»، «خامنه‌ای حزب‌الله جانشین روح‌الله» بر پیروی قاطع از رهبر جدید انقلاب تأکید کرده و با ایشان بیعت کردند. آقای موسوی جزایری نماینده‌ مردم خوزستان در نخستین دور مجلس خبرگان رهبری درباره‌ این فضای عمومی می‌گوید:‌ «وقتی ما برگشتیم به اهواز، الله‌اکبر! دسته دسته مردم، گروه گروه [می‌آمدند]، البتّه آن مصلّا که پر [شد]، چون خب ختم حضرت امام بود، ولی دو تا مطلب مطرح بود؛ یکی تسلیت به‌مناسبت ارتحال حضرت امام و یکی تبریک [انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای]... تا چهلم حضرت امام از سرتاسر استان، عشایر عرب، عشایر غیور بختیاری و عشایر متدیّن و مسلمان عرب و مردم شهری و اینها همین‌طور گروه گروه - که دیگر ما روز و شب نداشتیم - ‌می‌آمدند برای اعلام بیعت با ما که ما این بیعتشان را به رهبر معظّم انقلاب اعلام بکنیم.».7

علاوه ‌بر راهپیمایی‌ها و تجمّعات عمومی در شهرستان‌های سراسر کشور برای اعلام بیعت، گروه‌های منتخبی از استان‌های مختلف کشور نیز برای دیدار و بیعت با رهبری عازم تهران شدند و ده‌ها مراسم عمومی بیعت با حضور و سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای برگزار شد؛ سخنرانی‌هایی که سراسر رنگ و بوی امام و اصرار و تأکید بر ادامه‌ راه امام داشت.8 

آقای عبدالله محمّدی امام‌جمعه‌ وقت ایلام می‌گوید:‌ «بعد از رحلت امام و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری، مردم از سراسر کشور به تهران می‌رفتند، هم به مرقد امام، که البتّه هنوز قبّه و بارگاهی نداشت و هم به بیت رهبری می‌شتافتند تا با ایشان بیعت کنند... بعد از چهلم امام بود که ما از ایلام با دفتر ایشان تماس گرفتیم و گفتیم می‌خواهیم همراه مردم ایلام نزد رهبر انقلاب بیاییم. آنها هم به ما وقت دادند و گفتند تا حدود ششصد نفر می‌توانند بیایند. از شهرهای مختلف استان جمع شدیم و به تهران رفتیم. ملاقات ما در محوّطه‌ ریاست‌جمهوری بود که آن زمان هنوز حسینیّه‌ امام خمینی ساخته نشده بود و بعدها در همان مکانی که ما ملاقات کردیم، همان‌جا حسینیّه‌ امام خمینی(قدّس‌سرّه) را بنا کردند.»9 

آقای محمّدعلی صدوقی در مراسم بیعت جمعی از مردم یزد، بابل و کهگیلویه و بویراحمد خطاب به رهبر انقلاب گفت: «همچنان که گوش به فرمان امام عزیز و بزرگوارمان بودیم... جنابعالی که پرورده‌ دست امام امّت هستید و ادامه‌دهنده‌ راه این مرجع بزرگوارمان، همچنان اوامر جنابعالی را به‌عنوان ولیّ مسلمین به گوش دل پذیرا هستیم و بدین‌وسیله بیعت خود را اعلام می‌کنیم.».10

آقای میرزا مسلم ملکوتی که به همراه مردم دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی 

برای بیعت به محضر رهبر انقلاب رسیده بود، در سخنان خود رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را تداوم رهبری حضرت امام خمینی دانست و گفت: «حضرت آیت‌الله خامنه‌ای! این مردم تاریخ‌ساز آذربایجان که در هر دوره‌ای از دوران اینها تاریخ‌ساز بودند، همه‌ اینها با تمام توانشان از رهبریّت حضرتعالی بیعت داریم می‌کنیم، این اشخاص... از طرف همه‌ مردم آذربایجان، خرد و کِبار، مرد و زن در این‌جا به خدمت حضرتعالی مشرّف شده‌اند، اینها با حضرتعالی بیعت دارند می‌کنند و تا آخرین قطره‌ خونشان از رهبریّت حضرتعالی حمایت و دفاع خواهند کرد.».11

 پانوشت‌ها:

1- روزنامه‌ جمهوری اسلامی، 16/3/1368

2- روزنامه‌ جمهوری اسلامی به نقل از رویترز، 17/3/1368

3- صحیفه‌ امام خمینی، ج ۲۱،‌ ص ۴۱۰، وصیّت‌نامه‌ سیاسی - الهی

4- روزنامه‌ جمهوری اسلامی، ‌17/3/1368

5-http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-percentage-of-population-to-attend-a-funeral

6- اکبر ‌هاشمی رفسنجانی، بازسازی و سازندگی: خاطرات 1368، 17/3/1368

7- آرشیو مؤسّسه‌ پژوهشی - فرهنگی انقلاب اسلامی

8- برای مطالعه‌ سخنرانی‌های رهبر معظّم انقلاب در مراسم متعدّد بیعت به بخش بیانات سال ۶۸ در سایت Khamenei.ir مراجعه کنید.

9- خاطرات آیت‌الله عبدالله محمدی؛ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی

10- مرکز اسناد دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی)

11- همان