به گزارش کیهان، قیمت ارز در هفته‌های اخیر با نوساناتی همراه بود که این نوسانات بعد از حمله اسرائیل به سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوریه به اوج خود رسید. تا قبل از پاسخ ایران به اسرائیل بازار طلا و ارز شاهد نوسانات لحظه‌ای و رشد شدید قیمت‌ها بودند. بازار از ترس درگیری بیشتر و احتمال آغاز جنگ بین ایران و اسرائیل در 10-12 روز گذشته به شدت با افزایش قیمت‌ها همراه بود اما بعد از پاسخ محکم ایران به اسرائیل، ورق در بازارهای ایران برگشت.

بازارهای ارز، طلا و سکه درحالی از دیروز با روند کاهشی و افزایش فروشنده‌ها به فعالیت خود ادامه می‌دهند که دلال‌ها و سفته‌بازان که صبح یکشنبه و بعد از پاسخ ایران به اسرائیل انتظار دلار غیررسمی 75 هزار تومانی را داشتند و می‌گفتند دلار به زور 64 هزار تومان خرید و فروش می‌شود!

مشاهدات میدانی از خیابان منوچهری و صرافی‌های خیابان فردوسی نشان می‌دهد که دلال‌ها از ترس اینکه از بازار عقب بیفتند دنبال فروش دلارهای خود هستند و همین موضوع موجب هیاهو در بین دلال‌ها و سفته‌بازان بازار ارز شده است. این در حالی است که دلار در منوچهری دو هزار تومان ارزان‌تر از نرخ تلگرامی است.

در بازار سبزه میدان نیز وضعیت مشابه فردوسی بوده است. بعد از پاسخ محکم ایران به اسرائیل، آرامش به این بخش هم بازگشت و قیمت‌ها که سربه فلک کشیده بودند با تغییر فاز در مدار نزولی قرار گرفته است. البته معامله گران عمده در بازار طلا و کسبه این بخش هم مانند دلارفروشان، می‌گویند بعد از پاسخ ایران، قیمت‌ها کاهشی شده و این وضعیت در روزهای آینده هم ادامه خواهد داشت.

 طلا و سکه در شیب نزولی

قیمت سکه در بازار متشنج پیش از نمایش اقتدار ایران در منطقه و جهان به 46 میلیون هم نزدیک شده بود ولی دیروز به کانال 42 میلیون تومان بازگشت. قیمت هر گرم طلای 18 عیار نیز که به چهار میلیون تومان هم رسیده بود با بازگشت آرامش به بازارها به سه میلیون و 600 هزار تومان رسیده و فعالان بازار طلا پیش‌بینی می‌کنند درصورتی که آرامش برقرار باشد و درگیری نداشته باشیم قیمت طلا به سه میلیون و 400 هزار تومان هم برمی گردد.

بررسی بازار سکه و طلای داخلی نشان می‌دهد که طی کمتر از ۲۴ ساعت، سکه و طلا در بازار با کاهش قیمت قابل توجهی رو‌به‌رو شده است؛ به گونه‌ای که سکه یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و هر گرم طلای ۱۸ عیار ۹۳ هزار تومان کاهش بها داشته است. هر قطعه سکه تمام طرح جدید با یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان کاهش در آخرین معاملات دیروز به ۴۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید. سکه‌های تمام طرح قدیم هم با یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان کاهش به ۴۰ میلیون تومان رسیده است.

نیم سکه نسبت به روز یکشنبه یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و ربع سکه یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان ارزان‌تر شده‌ است. نیم سکه ۲۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و ربع سکه ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان تعیین قیمت شده‌ است. سکه‌های یک گرمی بانک مرکزی نیز با ۷۰۰ هزار تومان کاهش نسبت به روز یکشنبه، به شش میلیون و ۹۰۰ هزار تومان افت بها پیدا کرده است. هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با ۹۳ هزار تومان کاهش قیمت، سه میلیون و ۶۷۲ هزار تومان، معامله شد.

همان‌طور که از تابلوی قیمتی بازارهای ارز، طلا، سکه و سرمایه مشخص است، نمایش اقتدار نظامی و ملی کشورمان در منطقه و دنیا و پاسخ محکم به اسرائیل توانسته است مقدمات بازگشت آرامش و ثبات اقتصادی را فراهم کند و انتظار می‌رود بعد از این با سیاست‌های اقتصادی مناسب مقدمات بازگشت آرامش اقتصادی و ثبات قیمت‌ها هم در بازارها فراهم شود.

دلیل اصلی مشکلات اقتصادی کشور

تعارض منافع برخی اراده‌های سیاسی چه از نوع معطوف به برجام و چه غیر آن، نقش پررنگی در مشکلات اقتصادی همچون انحصار خودرو، جهش قیمت زمین و مسکن به شش برابر نرخ ارز در 30 سال گذشته و نوسانات نرخ ارز و سکه دارد. پدرخوانده‌های حامی برجام، اگر چه ظاهرا در راس قوا حضور ندارند اما به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی نفوذ دارند؛ کسانی که در دولت‌های دهه 60 و 70 وزیر یا بالاتر بوده و ریل‌گذار صنعت و تولید کشور و دولتی‌سازی اقتصاد یا اختصاصی‌سازی به نام خصوصی‌سازی بوده‌اند. 

تلاش و تکاپوی کانال‌های تلگرامی هم برای تشدید نوسانات ارزی و نرخ‌سازی‌های کاذب موضوع مهمی است که همواره با اراده برجام خواهان همسو است؛ گاهی خط می‌دهد و گاهی می‌گیرد. بانک مرکزی و بخش کلان نگر دولت، سال گذشته با اعمال انضباط مالی و تامین ارز از نیازهای اساسی تا بریز و بپاش‌های 

گردشگری در ترکیه و دوبی، جایی برای نوسان ارز باقی نگذاشت اما همان اراده‌های سیاسی کارانه برجام خواه با ایجاد نوسان مصنوعی و عملکرد ناهماهنگ ستاد تنظیم بازار و چند وزارتخانه با سیاست‌های خرد و کلان اقتصادی دولت، که به عدم کنترل کف بازار انجامید؛ دستاوردهای اقتصاد کلان دولت را در نظر مردم کمرنگ کرد. 

طبق اعلام رئیس کل بانک مرکزی، در سال 1402 بیش از 69 میلیارد دلار ارز در بازار رسمی برای بخش‌های مختلف اقتصادی تامین شده که این میزان در مقایسه با رقم سال 1401، به میزان پنج و 9 دهم درصد افزایش نشان می‌دهد و حدود 25 درصد تامین ارز کشور در سال 1402 با نرخ ترجیحی (28 هزار و 500 تومان) صورت گرفته که عمدتاً صرف کالاهای اساسی و ضروری، نهاده‌های دامی، مواد اولیه و تجهیزات پزشکی و دارو شده است.

بررسی‌ها پیرامون تخصیص ارز با نرخ ترجیحی و تاثیر آن بر قیمت کالاهای مشمول (مستقیم و غیرمستقیم) نشان می‌دهد درحالی‌که نرخ دلار بازار غیررسمی در هفته منتهی به 25 اسفند 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 حدود 29 و 9 دهم درصد رشد داشته، برخی اقلام کالایی نظیر گوشت قرمز، گوشت مرغ، قند و شکر، چای و تخم مرغ با افزایش قیمتی به مراتب بالاتر از نرخ رشد دلار در بازار غیررسمی مواجه بوده‌ است.

 نقش رسانه‌ها در بازار ارز

این نکته هم قابل توجه است که اعلام تنش‌های منطقه به عنوان بهانه نوسانات ارز، در حالی است که روسیه مستقیما در جنگ است اما در همین دوران، پول ملی خود را تقویت کرده است. بنابراین، به نظر می‌رسد نوبت دستگاه‌های نظارتی و قضائی است که با پدرخوانده‌های سیاسی- اقتصادی- رسانه‌ای، برخورد پشیمان‌کننده‌ای داشته باشند. 

افراد و جریانات رسانه‌ای طرفدار عزت ایران و انقلاب اسلامی هم باید با استفاده از روش‌های ایجابی در فضای مجازی و رسانه‌های رسمی؛ به تقویت ارزش پول ملی، افزایش تولید، مردمی شدن اقتصاد و... کمک کنند؛ چرا که عوامل رسانه‌ای بیشتر از عوامل و عملکرد اقتصادی و سیاسی، در ثبات یا بی‌ثباتی کشور نقش دارند و فضای مجازی، امکان آفندی خوبی برای جوانان باسواد و نوآور ایجاد کرده است.

بارها تأکید شده که نرخ‌های کانال‌های تلگرامی نباید مرجع و مبنایی برای قیمت ارز در بازار آزاد باشد اما بازهم برخی از افراد و بعضاً کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس و اتاق بازرگانی و... به آنها استناد می‌کنند. 

عملکرد و قیمت‌های این کانال‌ها بخصوص در روزهای پرنوسان بازارها همواره با انتقاد جدی همراه بوده است؛ به عنوان مثال روز قبل و همزمان با آغاز ریزش قیمت‌ها در بازار ارز، قیمت دلار در کف بازار روی کانال 65-66 هزار تومان در نوسان بود ولی قیمت این کانال‌ها برای دلار 68 هزار تومان درج می‌شد! معمولا کانال‌های تلگرامی دلار را دو هزار تومان گران‌تر از بازار قیمت‌سازی می‌کنند.

اینکه کارشناسان و فعالان اقتصادی در تحلیل خود به نرخ‌های کانال‌های تلگرامی مراجعه می‌کنند باید به این نکته توجه داشته باشند که تصمیم‌ها و تحلیل‌های آنها به شدت متاثر از عوامل روانی و هیجانی است و عوامل بنیادین نقش معناداری در تصمیمات آنها ندارد.

 ضرورت بازگشت ارز صادرات به کشور

بازگشت ارز صادراتی به کشور و اثر مستقیم آن بر بازار ارز موضوع مهم دیگری است که نباید از آن غافل شد؛ در حقیقت برگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه رسمی پدیده منحصر به اقتصاد ایران نیست و کشورهای مختلف از جمله ترکیه، هند و روسیه در قالب مدیریت جریان سرمایه و سیاست‌های خود درخصوص حفظ ارزش پول ملی کشورشان، مقوله برگشت ارز حاصل از درآمدهای صادراتی به سیستم بانکی را دنبال می‌کنند. 

در مورد اقتصاد ایران که در معرض شدیدترین تحریم‌های مالی قرار دارد طبیعتا باید موضوع مدیریت جریان سرمایه و برگشت ارز حاصل از صادرات و رفع تعهد ارزی واردکننده، به طریق اولی به عنوان راهکاری اساسی و پایه‌ای جهت مدیریت بازار ارز و تامین نیازهای واقعی اقتصاد با جدیت تمام پیگیری و اجرا شود.

بانک مرکزی در کنار مجموعه دولت، در راستای اجرای سیاست‌های کلان کشور و با توجه به اهمیت و ضرورت برگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور به منظور تأمین مواد اولیه و کالای واسطه‌ای بخش‌های تولیدی/صنعتی کشور در جهت حفظ اشتغال، تولید و رفاه مردم، دستورالعمل‌های لازم برای برگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی را تنظیم و ابلاغ کرده است.

با در نظر گرفتن موارد مذکور و طبق توصیه کارشناسان اقتصادی، آنچه که آحاد مردم و به طور خاص فعالان اقتصادی بایستی در تصمیم‌گیری‌های مالی و اقتصادی خود، با توجه به تحولات بازار ارز و نرخ ارز، مد نظر قرار دهند آن است که توجه داشته باشند ریشه التهابات جاری بازار ارز همان‌طور که قبلا اشاره شد، عوامل هیجانی و روانی است که تاثیری گذرا بر نرخ ارز دارند.