روش‌ها و تکنیک‌های تصمیم‌گیری صحیح و جامع(۱) (پرسش و پاسخ)
پرسش:
برای رسیدن به مهارت تصمیم‌گیری صحیح و جامع چه روش‌ها و تکنیک‌هایی را باید به کار برد؟
پاسخ:
اهمیت روش‌ها و تکنیک‌های تصمیم‌گیری صحیح و جامع
شکی نیست که انسان اگر بخواهد تصمیم‌گیری صحیح و جامعی انجام دهد با مهارت تصمیم‌گیری پیدا کند و با روش‌ها و تکنیک‌ها آشنا شود. مهارت تصمیم‌گیری نیز مانند عضلات به ورزش و تقویت صحیح نیاز دارد. امروزه در دنیای پیچیده و گسترده فضای مجازی، تصمیم‌گیری در امور خانواده کاری مشکل و نیازمند جامع‌نگری و در اختیار داشتن اطلاعات وسیع است و نمی‌توان به اطلاعات موجود و در دسترس اکتفا کرد. برای دستیابی به چنین توانایی و کارآمدی نیازمند بهره‌مندی از همه روش‌ها و تکنیک‌های تصمیم‌گیری صحیح و جامع هستیم که در اینجا به برخی از اهم آنها که با مبانی دینی ما هماهنگ و به نفع همه اعضای خانواده می‌باشد به نحو اجمال می‌پردازیم:
انواع روش‌ها و تکنیک‌ها
1- تفکر و دوراندیشی
فکر کردن قبل از تصمیم‌گیری می‌تواند در بهبود دقت و قدرت مهارت تصمیم‌گیری کمک کند، قرآن کریم در بیش از چهل آیه به تدبر و تفکر دعوت کرده و کسانی را که تدبر و تفکر می‌کنند مدح کرده و کسانی را که عقل خویش را به کار نمی‌گیرند مذمت کرده است. در روایات هم آمده است که پیش از تصمیم‌گیری در هر کاری اندیشه‌ورزی و دوراندیشی کنید. امام علی(ع) می‌فرماید: فکر کن تا دوراندیش شوی و چون همه جوانب کار برایت روشن شد، آنگاه تصمیم بگیر! (بحارالانوار، ج 68، ص 342) دیگر اینکه پیرامون عاقبت موضوعی که می‌خواهیم درباره‌اش تصمیم بگیریم بیندیشیم و چنانچه به این نتیجه رسیدیم که عاقبت خوبی دارد و به صلاح همه اعضای خانواده است آن تصمیم را نهایی کنیم. امام علی(ع) می‌فرماید: «لاخیر فی عزم بلاحزم» در تصمیمی که با دوراندیشی همراه نباشد، خیری نهفته نیست (غرر‌الحکم، ص 474) و هر کس دوراندیشی‌اش کم باشد، عزمش (بر عمل) سست خواهد شد. «و من قل حزمه ضعف عزمه» (همان، ص 590)
2- اعتماد به نفس
در تصمیم گرفتن برای هر کاری باید اعتماد به نفس لازم را داشت. در صورت فقدان اعتماد به نفس، تصمیم قطعی نمی‌توان گرفت. اعتماد به نفس یعنی با رهبری خرد و در پرتو خرد و در پرتو قدرت اراده و با یک تصمیم قاطع و پشتوانه لازم کار را تعقیب کند و خود را بر انجام آن عمل قادر و توانا ببیند و از وسوسه‌ها و تلقین‌های سست‌کننده اراده جدا بپرهیزد. یکی از ویژگی‌های انبیای الهی با همه موانعی که سر راهشان بود، اعتماد به نفس در انجام رسالتشان بود. امام علی(ع) فرمود: خداوند پیامبران را صاحبان تصمیم‌های قوی قرار داد. (اصول کافی، ج 4، ص 198) همچنین آن حضرت می‌فرماید: ضادوالتوانی بالعزم» از راه تصمیم راسخ گرفتن، با سستی نبرد کنید. (غرر‌الحکم، ص 427)
اگر هیچ وقت در زندگی خود تصمیم گیرنده نبوده‌اید و همیشه اختیارتان در دست دیگران بوده است، لازم است اول اعتماد به نفس را بهبود ببخشید و تقویت کنید. برای این کار لازم است هر چه بیشتر مستقلا تصمیم‌گیری کنید. از تصمیم‌های ساده شروع کنید تا به شما کمک کند در گام‌های بعدی تصمیم‌های بزرگ‌تر و مهم‌تری را بگیرید.
3- تحقیق کردن
برای تصمیم‌گیری‌های مهم و سرنوشت‌ساز، باید زمان و تلاش کافی برای جمع‌آوری و کسب اطلاعات لازم صرف کرد و تحقیقات جامع و وسیعی را انجام داد و سپس اقدام به تصمیم‌گیری نمود. تصمیم‌گیری صحیح و جامع در گرو احاطه علمی و آگاهی کافی انسان است که با تحقیق و تتبع حاصل می‌شود. بنابراین هر قدر علم و آگاهی انسان به گزینه‌ای که می‌خواهد درباره آن تصمیم‌گیری و انتخاب احسن کند بیشتر باشد، آن تصمیم دقیق‌تر و استوارتر خواهد بود. اگر پس از تحقیق اطلاع کافی و جامع به دست نیاوردیم و یا اطلاعات ما در مسیر ایجابی و مثبت قرار نگرفت، در این شرایط نباید تصمیم‌گیری کرد. امام علی(ع) می‌فرماید: «لا تعزم علی ما لم تستبن الرشد فیه» به کاری که درستی آن برایت روشن نیست، تصمیم نگیر! (غرر الحکم، ص 476)
4- به تأخیر نینداختن کار خیر
اگرچه نباید برای انجام هر کاری تصمیم عجولانه گرفت تا پشیمانی به بار نیاورد. اما در عین حال نباید تصمیم‌گیری به ویژه در کارهای خیر را زیاد به تاخیر انداخت. زیرا ممکن است زمان اجرای برخی گزینه‌ها منقضی شود، و یا وسوسه‌های شیطانی مانع از انجام آن کار شوند در روایات آمده که هرگاه برای انجام کار خیری تصمیم گرفتید باید در انجام آن عجله کنید و آن را به تاخیر نیندازید و به تعبیر قرآن «فاستبقوا الخیرات» باشید. امام صادق(ع) می‌فرماید: هرگاه یکی از شما آهنگ کار خیر یا بخششی کرد، در طرف راست و چپ او دو شیطان قرار می‌گیرند، پس بشتابید که آن دو شیطان او را از تصمیمش باز ندارند. (اصول کافی، ج 2، ص 143)
ادامه دارد